HAKKARİ İLİNİN GENEL DURUMU, DOĞU VE GÜNEYDOĞU ANADOLU BÖLGESİNDE VE HAKKARİ'DE MEYDANA GELEN TERÖR OLAYLARI BÖLÜM 1

HAKKARİ İLİNİN GENEL DURUMU, DOĞU VE GÜNEYDOĞU ANADOLU BÖLGESİNDE VE HAKKARİ'DE MEYDANA GELEN TERÖR OLAYLARI BÖLÜM 1

TBMM ARAŞTIRMA RAPORU DÖRDÜNCÜ BÖLÜM 

I-HAKKARİ İLİNİN GENEL DURUMU 

1. Genel Olarak.,

1926 yılında il olan Hakkârinin bu statüsü bir süre iptal edilmiş ve 1936 yılında 
yeniden il statüsüne kavuşmuştur. 
Arazisi sarp ve dağlık olmasının yanında, halkının göçebe bir hayat sürmesi bölgede aşiret yapısının egemen olmasına sebep olmuştur. Sosyal, kültürel yaşam biçimi bakımından aşiret geleneklerinin bu gün dahi sürdürüldüğü görülmektedir. Ekonomik hayatta da, aynı geleneksel yapı devam etmektedir. 
İl arazisinin % 52'si çayır-mera, % 21'i orman ve fundalık,% 5'i ise tarım arazisidir. 
Il'de Karasal iklim hakimdir. 
İlin, doğusunda İran (Sınır Uzunluğu 113 km.) güneyinde İrak (230 km.) kuzeyinde Van, batısında Sunak İli ile komşu olan Hakkâri'nin deniz seviyesinden yüksekliği 1728 m., yüzölçümü ise 7121 km.2 dir. 

2. İdari Yapı 

İle bağlı (3) ilçe, (4)'ü belde olmak üzere (8) belediye, (129) köy ve (449) mezra (köyaltı) ünitesi bulunmaktadır. 

3. Nüfus 

İlin genel nüfusu (236.581) olup, nüfusun % 6O'ı şehirde, % 4O'ı da köyde yaşamaktadır. 

4. Ulaşım 

Karayolu; İlde 531 km. karayolu bulunmakta olup, 314 km.si asfalt, 111 km.si, 
stabilize, 106 km.si ham yoldur. 
İlin arazisinin sarp ve dağlık, bölge kış şartlarının ağır ayrıca da karayolları 
standartlarının çok düşük olması sebebiyle, ulaşım konusunda büyük sıkıntı ve sorunlarla karşılaşıldığı görülmektedir. 
Köy Yollan; Köy yollarımızın toplam uzunluğu 1.677 km. olup, 101 km. si asfalt, 
1.014 km. si stabilize, 529 km. si tesfîye, 33 km. si ham yoldur. 
Havayolu ulaşımı; 1998 yılında yatırım programına alman Havaalanı, Hakkâri- 
Yüksekova karayolu üzerinde İl Merkezine 65 km. uzaklıkta bulunan ve Yüksekova Akalın- Aksu mahallesi arasında yapımı düşünülen Yüksekova Havaalanı'nm etüt çalışmaları, Demiryolları, Limanlar ve Hava Meydanları İnşaatı Genel Müdürlüğünün teknik ekiplerince tamamlanmış olup ihale aşamasına gelmiş ancak 2005 yılı yatırım programına alınmamıştır. İlin coğrafi yapısının engebeli oluşu, kış mevsiminin uzun ve oldukça ağır şartlarda geçmesi, Hakkâri-Van Karayolunun sık sık çığ nedeniyle kapsanmasından dolayı karayolu ulaşımında çok büyük sıkıntılar yaşanmaktadır. 

Yüksekova Havaalanı inşaatının tamamlanması halinde ulaşımın kolaylaşmasıyla 
birlikte ekonomide de canlanma olacağı düşünülmektedir. 

5. Eğitim 

2005-2006 Eğitim öğretim yılında, İl genelinde 250 İlköğretim Olculunda 52.733 öğrenci, 850 sınıf öğretmeni, 19 Ortaöğretim Okulunda 11.168 öğrenci ve 865 öğretmen ile birlikte toplam 275 okul, 1.758 öğretmen, 67.221 öğrenci ile eğitim ve öğretim yapılmaktadır. İl genelinde norm kadroya göre 77 Okul öncesi, 1.100 Sınıf öğretmeni, 1.476 Branş öğretmeni olmak üzere toplam 2.653 öğretmen olması gerekmektedir. Bu duruma göre 34 okul öncesi, 250 sımf, 611 branş öğretmeni olmak üzere 895 öğretmene ihtiyaç 
duyulmaktadır. 

Yine 2006 yılı 1. Atama döneminde Milli Eğitim Bakanlığınca İle 250 sınıf ve 210 
branş öğretmeni ataması yapılmıştır. İl genelinde cağ nüfusuna göre okullaşma oranı; Okul öncesi % 16.11, İlköğretim % 85.13, ortaöğretimde 39.35 dir. 
Derslik başına düşen öğrenci sayısı okul öncesi % 28,86, ilköğretim %46.74, 
ortaöğretim %47.72 dir. 

İl genelinde çağ nüfusuna göre derslik ihtiyacı; 

Okul öncesinde 662 derslik, ilköğretimde 936 derslik, ortaöğretimde ise 712 derslik ihtiyacı bulunmaktadır. 
Derslik durumu; İlköğretimde derslik başına düşen öğrenci sayısı 48, orta öğretimde 46 öğrencidir.

6. Sağlık 

İlde 23 uzman hekim, 43 pratisyen doktor, 196 hemşire ve 90 ebe ile sağlık hizmetleri yürütülmektedir. 

İlde 3 devlet hastanesi, 19 açık, 5 kapalı toplam 24 sağlık ocağı, 5 açık, 11 kapalı toplam 16 sağlık evi, 1 kapalı sağlık merkezi, 2 ana çocuk sağlığı-aile planlaması merkezi, 1 verem savaş dispanseri, 1 halk sağlığı laboratuarı ve 9 ambulans bulunmaktadır. 
İl merkez ve ilçe sağlık birimlerinde sağlıklı hizmet verilebilmesi için, 1 KBB 
Uzmanı, 2 genel cerrahi uzmanı, 2 dahiliye uzmanı, 3 kadın doğum uzmanı, 1 çocuk hastalıkları uzmanı, 1 ortopedi uzmanı, 1 kardiyoloji uzmanı, 1 enfeksiyon hastalıkları uzmanı, 1 göğüs hastalıkları uzmanı, 73 pratisyen, 2 eczacı, 2 diş hekimi, 29 ebe, 14 hemşire, 3 diyetisyen, 1 beyin cerrahı, 1 anestezi uzmanı, 3 psikolog, 2 fizyoterapist, personele ihtiyaç duyulmaktadır. 

Hakkâri Merkez ve Yüksekova Devlet Hastaneleri yatırım programına alınmış olup inşaat sezonunun başlamasıyla birlikte inşaatına başlanı lacaktır. 
İlin sağlık sorunlarının köklü olarak çözüme kavuşabilmesi için, personel atamasının yapılması gerekmektedir. 

Mobil Sağlık Hizmetleri 

İlde başlatılan gezici sağlık hizmetleri ile zor koşullarda yaşayan insanımıza yönelik sağlık hizmetlerinin yerine getirilmesi amaçlanmaktadır. 
Asıl hedef kırsal kesimde yaşayan vatandaşlarımıza sağlık hizmeti götürmektir. 
Bu hizmetin köylere yönelik olan boyutu önem arz etmektedir. 
Gezici sağlık hizmetleri öncelikle pratisyen hekimlerin hizmet verdiği bir hizmet alanıdır.

Bu uygulama çerçevesinde 1 kadın hastalıkları uzmanı, 1 çocuk hastalıkları uzmanı, 1 dahiliye uzmanı, 1 kulak burun boğaz uzmanı, 1 diş hekimi, 3 pratisyen hekim ve 13 ebehemşireyle vatandaşlarımıza hizmet verilmeye başlanmıştır. 

7. Sanayii ve Ticaret

Hakkâri'de 1 süt fabrikası, 1 un fabrikası, 1 iplik fabrikası, 7 adet (Şeker, gıda, poşet, un, tekstil) imalathane ve 1 özel kesimhanesi ile tamamen tarım ve hayvancılığa dayalı olarak faaliyet gösteren sanayi kuruluşlarında çok az sayıda istihdam sağlanmaktadır. İl 5084 sayılı  yatırım teşviki ve istihdamın arttırılması hususundaki teşvik kapsamında olmasına rağmen pazarlara olan uzaklığı ve ulaşım sıkıntıları nedeniyle yatırım teşviki kapsamında müracaat 
olmamıştır. 
Hakkâri Merkez Yukarı Otluca Köyü yer olarak seçilmiş ve bu bölgede 50 hektarlık alan Organize Sanayi Bölgesi için uygun görülerek 1999 yılı Temmuz ayında kamulaştırma işlemlerine başlanılmıştır 

Ancak, İl'e komşu il olan Van İlinde Organize Sanayi Bölgesinin mevcudiyetinin 
etkisi nedeniyle müteşebbislere cazip gelmemesi üzerine alternatif arayışlara giren OSB Yönetim Kurulu tarafindan söz konusu Organize Sanayi Bölgesinin Hayvancılık Organize Sanayi Bölgesine dönüştürülmesi düşünülmekte olup bu konularda çalışmalar devam etmektedir. 

İlde yeraltı zenginlik kaynaklan olarak Merkez ilçede Kuvars Kristalleri, Kurşun, 
Kükürt, Asbest ve Üzümcü Köyü civarında Çinko madeni bulunmuş olup ocakta çalışmalar devam etmektedir. Yüksekova ilçesinde zengin krom maden yatakları, Şemdinli ilçesinde zengin krom ve kömür yatakları olduğu tespit edilmiştir. 
İl ticaretinde İle özgü el sanatları, bal ve ceviz satımı önemli yer tutmakla birlikte İT de sanayie dönük imalathanelerin olmayışı nedeniyle İl dahilindeki tüketim maddeleri komşu İllerden temin edilmektedir. Bu nedenle İlin diğer İllerle canlı bir ticaret ilişkisi vardır. Ceviz, bal vb. diğer İllere satılan mallar arasındadır. Buna karşılık sebze, meyve, nebati yağ, giyim eşyası, sanayi mamulleri ve dayanıklı tüketim malları satın alınmaktadır. 
İran ve Irak ile komşu olan Hakkâri'de Çukurca Sınır Kapısının açılması ile Esendere Sınır Kapısından şuur ticareti kapsamında ithal edilecek kontrollü tarım ve sanayi ürünleri ile İl deki ticaret canlılık kazanacaktır. 

İlin ticari ve finansal yapısını; Hakkâri ve Yüksekova'da kurulu 2 adet Ticaret ve 
Sanayi Odası, Merkez ve Yüksekova ilçemizde 31 Anonim Şirket, 444 Limited Şirket ve 11 banka ve diğer meslek kuruluşları oluşturmaktadır. 
Sınır Ticareti; İlin bölgeler arası kalkınmışlık farkının giderilmesinde Sınır Ticareti önemli bir yer tutmaktadır. Ancak Sınır Ticareti Merkezinin önceki yıllardaki işlerliğini koruyamaması nedeniyle İlin ekonomisine katkısı asgari seviyelere inmiştir. 

8. Kültür ve Turizm 

Kültür ve turizm değerleri yönünden zengin bir potansiyele sahip olan Hakkâri ilk çağlara kadar uzanan uzun bir tarihi geçmişe sahiptir. 1998 yılında İl merkezinde kazı çalışması sonucunda ortaya çıkarılan Hakkâri Stelleri İlin M.ö.l 100 yıllarına ait tarihine ışık tutmaktadır. Osmanlılar döneminden günümüze ulaşan İl Merkezinde tarihi medrese, mezarlık ve kiliseler, Şemdinli ve Çukurca ilçemizde tarihi evler, saraylar ve köprüler ile kendine özgü yöresel kilimleri, doğal güzellikleri ve zengin kültürel değerleri turizm açısından önemli bir potansiyel teşkil etmektedir. ll'de Kültür ve Turizm Bakanlığından işletme belgeli İl merkezinde 3 yıldızlı ve 148 
yatak kapasiteli 1, tek yıldızlı 60 yatak kapasiteli ve Yüksekova ilçesinde 2 adet 3 yıldızlı 120 yatak kapasiteli otel bulunmaktadır. 
Ayrıca tFde Belediye Belgeli 6 otelde 227 yatak kapasitesi ile iç ve dış turizm için hizmet vermektedir. 

9. Tarım 

Hakkâri Nüfûsunun % 70'i geçimini tarım ile sağlamaktadır. Tarımla uğraşan nüfusun % 50' si hayvancılıkla uğraşmaktadır. İlde işlenebilen tanm arazisi az olduğundan tarla tarımı, meyvecilik ve sebzecilik gibi araziye bağlı tarımsal faaliyetler yeterli ölçüde gelişmemiştir. Ancak geniş çayır-meralan ve yüksek yaylan ile hayvancılık yapmaya oldukça elverişlidir. 

Bunun dışında arıcılık, su ürünleri yetiştiriciliği, ipek böcekçiliği gibi entansif ve 
semientansifüretim faaliyetlerine son derece uygundur. Il'de toplam tanm arazisinin %74,8'i sulanmaktadır sulamanın tamamı halk sulaması 
olup Devlet sulaması uygulanmamaktadır. 

Bugün itibariyle 46.600 büyükbaş-616.000 küçükbaş hayvan yarlığı mevcuttur. Çayır ve mera potansiyelinin şu anda ancak % 15-20'si kullanılabilmektedir. Mera ve yem bitkisi potansiyeli hayvancılık için cazibe oluşturmaktadır. 
îlde hayvan ırkının ıslahına yönelik olarak uzun yıllardır çalışma yapılamadığından hayvan ırkları dejenere olmuştur. . . 
Uzun yıllardır yapılamayan sun'i tohumlama çalışmaları Çukurca ilçesi hariç il ve ilçe Müdürlüklerince başlatılmıştır. Sun'i tohumlama eylem planını özel Veterinerler cazip bulmadıklarından ve ilgi duymadıklarından, bu konuda yeni teşviklerin gerçekleştirilmesi gerekmektedir. 

Köye geri dönüşü hızlandıracak, kolaylaştıracak ve bu oluşuma destek verecek 
hayvancılık projeleri hazırlanması ve organize tanm ve hayvancılık bölgeleri oluşturulması çalışmaları da önem arz etmektedir. 
Çiftçi örgütlenmelerinin eksikliği, kesif yem, süt işleme ve entegre tesislerin 
kurulamaması üretim ve pazarlama maliyetlerinin yükselmesine neden olmaktadır. 

2. Cİ BÖLÜM İLE DEVAM EDECEKTİR.

***