ŞEMDİNLİDE UMUT KİTABEVİNDE MEYDANA GELEN PATLAMA OLAYI. BÖLÜM 9

ŞEMDİNLİDE UMUT KİTABEVİNDE MEYDANA GELEN PATLAMA OLAYI. BÖLÜM 9

IV- EMNİYET-JANDARMA'NIN İSTİHBARAT GÖREV, YETKİ, İŞBİRLİĞİ ESASLARI, YAŞANAN SORUNLAR, MÜLKİ İDARE AMİRİNİN FONKSİYONU 

1. Jandarma ve Emniyet Teşkilatlarının İstihbarat Görev ve Yetkileri, Hakkâri İl 
Jandarma Komutanlığınca Ali Kaya ve Özcan İldeniz ve İstihbarat Personelinin Polis Bölgesini de Kapsayacak Şekilde İstihbarat ve/veya Operasyon Faaliyetinde Bulunmak Amacıyla Görevlendirilmeleri 
a) Jandarma Genel Komutanlığının Jandarmanın İstihbarat Görev ve Yetkisine 
İlişkin Değerlendirmesi Komisyon Başkanlığımızın 05 Ocak 2006 gün ve ESAS NO: A.01.1.GEC.107322.323.324»(56') sayılı yazısı yazısı üzerine. Jandarma Genel Komutanlığının 23.01.2006 tarih ve 3050- 8 -06/Pl.ve.Güv.D.PI.ve Koor.S.Ü 94981 sayılı yazısında Jandarmanın istihbarat görev ve yetkisi konusunda yaptığı değerlendirme; 

"1. İstihbarat Birimlerinin Görev Bölgesi: 
a. İç Güvenlik istihbaratı, sorumluluk bölgesi esasına göre yürütülür. Her istihbarat birimi, kuruluşunda bulunduğu komutanlığın sorumluluk sahasında görev yapar. Bu kapsamda; İl J.K.lıklannın istihbarat şube müdürlükleri bünyesindeki kışını/timlerinin görev bölgesi, bağlı bulunduğu İl J.K'nın sorumlu olduğu ilin mülki sınırlandır. İlçe J.K.lıklannın istihbarat faaliyetlerini yürütecekleri bölge ise ilçenin mülki sınırlandır. 

b. Ancak bu şuurlar, suç ve suçlular için geçerli olmadığından aşılmaz duvarlar 
olarak görülmemektedir. Gerekli koordinasyon ve işbirliği yapılarak iller veya ilçeler birbirlerinin sorumluk alanlarında istihbarat faaliyetleri icra edebilmektedir. 

2. Jandarmanın İstihbarat Toplama Yetkisi ve Sınırlan: 

a. Jandarma Teşkilatının istihbarat toplama yetkisi, 2803 sayılı Jandarma Teşkilat, Görev ve Yetkileri Kanununun Ek 5 nci maddesine ve 2559 sayılı Polis Vazife ve Selahiyet Kanununun Ek 7 nci maddesinin birinci fıkrasına dayanmaktadır. 
b. İstihbarat toplama yetkisi, esas olarak, 2559 sayılı Polis Vazife ve Selahiyet 
Kanununun Ek 7 nci maddesinin birinci fıkrasında düzenlenmiştir. 
Buna göre Polis ve Jandarma. Devletin ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğüne. Anayasa düzenine ve genel güvenliğine dair önleyici ve koruyucu tedbirleri almak, emniyet ve asavisi sağlamak üzere, ülke seviyesinde istihbarat faaliyetlerinde bulunur, bu maksatla bilgi toplar, değerlendirir, yetkili mercilere veva kullanma alanına ulaştırır. Devletin diğer istihbarat kuruluşlarıyla işbirliği yanar. 

c. Her ne kadar, 2559 sayılı Polis Vazife ve Selahiyet Kanununun Ek 7 nci 
maddesinin kapsamında "Polis" ifadesi geçmekte ise de, bu yetkinin sadece "Emniyet Teşkilatına" verildiği anlamına gelmemektedir. 

ç. 2559 sayılı Polis Vazife ve Selahiyet Kanununun 25 nci maddesinde yer alan "Polis teşkilatı bulunmayan yerlerde il, ilçe ve bucak jandarma komutanları ile jandarma karakol komutanları bu kanunda yazılı vazifeleri yapar ve yetkileri kullanırlar." şeklindeki hüküm, Jandarmanın, polis teşkilatı bulunmayan yerlerde 2559 sayılı Polis Vazife ve Selahiyet Kanununda belirtilen yetkileri kullanabileceğini açık bir şekilde belirtmektedir. 

d. Nitekim, 03.11.1983 tarihli ve 83/7362 sayılı Bakanlar Kurulu karan ile kabul 
edilen Jandarma Teşkilatı Görev ve Yetkileri Yönetmeliğinin 24 ncü maddesinde, 
Jandarmanın, emniyet ve asayişi sağlama ve kamu düzenini koruma amacıyla Jandarma Teşkilat, Görev ve Yetkileri Kanunu ile Polis Vazife ve Salahiyet Kanununda belirtilen gerekli her türlü güvenlik tedbirlerini almaya yetkili olduğu düzenlenmiştir. 

e. Bu bağlamda, Jandarma Teşkilatı Görev ve Yetkileri Yönetmeliğinin 44, 46, 81, 84, 85 ve 202 nci maddelerinde istihbarat hizmetleri ve faaliyetleri ile ilgili hususlara da yer verilmiştir. Buna göre, Yönetmeliğin; 1-44 ncü maddesinde; "Jandarma İç Güvenlik birliklerinde; emniyet ve asayişle ilgili görev alan personelin resmi elbise ile görev yapmaları esastır. Ancak suç ve suçluların gizlice takibi, yakalanması ve istihbarat hizmetleri için gerek görüldüğünde İl Jandarma Alay Komutanının izni ile görevin icap ettirdiği değişik kıyafetlerle de hizmet yürütülebilir", 

2- 46 nci madde d fıkrasında ; "Gerekli istihbarat faaliyetlerini yürütmek; elde edilen bilgileri değerlendirmek, yetkili mercilere ulaştırmak ve diğer istihbarat ve güvenlik kuruluşlarıyla yakın işbirliği yapmak, şeklinde yürütür.", 

3-81 nci maddesinde; "Adli görevler, işlenmiş suçlarla ilgili olarak kanunlarda 
belirtilen işlemleri yapmayı ve bunlara ilişkin adli hizmetleri yerine getirmeyi kapsar. Bu esas çerçevesinde Jandarma; suçlan aramak, herhangi bir ihbar ya da şikâyet beklemeksizin, bütün istihbarat tekniklerinden yararlanarak, suçlan ve suçlulan ortaya çıkarmak", 

4- 84 ncü madde f fıkrasında; "İstihbarat teknikleri çerçevesinde yapılan çalışmalar ve ajan, muhbir ve mutemet olarak nitelenen kimselerden gizli haber elde edilmesiyle olur", 

5- 85 nci maddesinde; "İhbarcının kimliği saptanamayan, telefonla vb. tarzda yapılan ihbarlar; istihbarat tekniklerine göre değerlendirilir. Bu değerlendirme sonucu, güvenilir bir haber olarak kabul edileceği anlaşılırsa; gerekli işlemlere girişilir.", 

6- 202 nci maddesinde; "Birlik komutanlan ve kurum amirleri; birlik ve kurumlarını; personel, istihbarat, harekât-eğitim, lojistik konulan ile banş ve sefer görevlerini kanun ve nizamlara uygun olarak yürütüp, yürütmediklerini tespit etmek için denetler." hükmü yer almaktadır. 

f. Aynca, 2559 sayılı Polis Vazife ve Selahiyet Kanununun Ek 7 nci maddesinin de içinde yer aldığı, 16.6.1985 tarihli ve 3233 sayılı Kanunun genelgerekçesinde, "Ülkemizde genel kolluğun (umumî zabıtanın) görev ve yetkileri 4.7.1934 tarihli ve 2559 sayılı Polis Vazife ve Selahiyet Kanunu ile belirlenmiştir." ifadesine yer verilmiştir. 

g. 5397 sayılı Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile, 2803 ve 2559 sayılı Kanunlara eklenen hükümlerle, istihbarat toplama yetkisinde herhangi bir değişiklik meydana getirilmemiş, kolluk güçlerinin istihbarat faaliyetlerinde kullanılabileceği ilave yetkiler verilmiştir. Nitekim, 5397 sayılı Kanunun 2 nci maddesi ile; 
(1) 2803 sayılı Jandarma Teşkilat Görev ve Yetkileri Kanununun 7 nci maddesinin (a) bendi ilişkin görevleri (emniyet ve asayiş ile kamu düzenini sağlama, koruma ve kollama, kaçakçılığı men, takip ve tahkik etme, suç işlenmesini önlemek için gerekli tedbirleri alma ve uygulama, ceza infaz kurumları ve tutukevlerinin dış korunmalarını yapma görevlerini) yerine 
getirirken önleyici ve koruyucu tedbirleri almak üzere; kendi sorumluluk alanında suç işlenmesinin önlenmesi amacıyla iletişimi tespit edebilmesine, dinleyebilmesi ne, sinyal bilgilerini değerlendirebilmesine, kayda alabilmesine, 

(2) Yine, suç işlenmesinin önlenmesi amacıyla; 

Teknik araçlarla izleme yapabilmesine; 

Kamu kurum ve kuruluşları ile kamu hizmeti veren kuruluşların bilgi ve belgelerinden yararlanabilmesine imkân sağlanmıştır. 

h. 5397 sayılı Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun İçişleri 
Komisyonunda yapılan görüşmeleri sırasında da, Jandarma Teşkilatının 2559 sayılı Polis Vazife ve Salahiyet Kanununun Ek 7 nci maddesinin birinci fıkrasına benzer bir hükmün, yorum ve farklı uygulamalara yer verilmemesi maksadıyla, 2803 sayılı Jandarma Teşkilat, Görev ve Yetkileri Kanununa da konulmasına yönelik teklifine karşı, 2559 sayılı Kanunun Ek 7 nci maddesinin birinci fıkrasından Jandarma Teşkilatının da yararlandığı belirtilerek böyle bir düzenleme yapılmasına gerek bulunmadığı ifade edilmiştir. 

ı. 2803 sayılı Jandarma Teşkilat, Görev ve Yetkileri Kanununun 25 nci maddesinin (b) bendinin 2 numaralı alt bendindeki; "2559 sayılı Polis Vazife ve Selahiyet Kanunu'nun bu Kanuna aykın hükümleri Jandarma Teşkilatı için uygulanmaz." hükmü ile, 2559 sayılı Kanununun sadece 2803 sayılı Kanuna aykın hükümlerinin Jandarma Teşkilatı için uygulanmayacağının öngörülmesi karşısında, 5397 sayılı Kanun ile yapılan değişiklik ve eklemelerle, 
2803 sayılı Kanunda, 2559 sayılı Polis Vazife ve Salahiyet Kanununun Ek 7 nci 
maddesinin birinci fıkrasına karşılık gelecek ayn bir düzenleme öngörülmediği den,  Jandarma Teşkilatının, 2559 sayılı Polis Vazife ve Selahiyet Kanununun Ek 7 nci maddesinin 1 nci fıkrasına dayanarak istihbarat faaliyetlerinde bulunabilme yetkisinde herhangi bir değişiklik meydana gelmemiştir. 

i. Öte yandan; 2559 sayılı Polis Vazife ve Selahiyet Kanununun Ek 7 nci maddesinin birinci fıkrasında, ülke seviyesinde istihbarat toplama yetkisi verilmiştir. Bu hükümde "ülke seviyesinde istihbarat faaliyetinde bulunur" denilmek suretiyle, istihbaratın doğası gereği sorumluluk alanı sınırlaması yapılmamış ve istihbarat faaliyetinin bütünlüğü muhafaza edilmiştir. 

j . Bu konudaki tek sınırlama, 5397 sayılı bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile, 2803 sayılı Kanuna eklenen Ek 5 nci maddede yer almaktadır. Buna göre, Jandarmanın, sadece kendi sorumluluk alanında 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun, casusluk suçları hariç, 250 nci maddesinin birinci fıkrasının (a), (b) ve (c) bentlerinde yazılı suçların işlenmesinin önlenmesi amacıyla, telekomünikasyon yoluyla yapılan iletişimi tespit edebilmesi, dinleyebilmesi, sinyal bilgileri değerlendirebilmesi, kayda alabilmesi mümkün 
bulunmaktadır. 

k. Ancak, bu sınırlama; Jandarmanın, önleyici nitelikteki iletişimin tespiti, dinlenmesi, sinyal bilgilerinin değerlendirilmesi, kayda alınması yetkisini, sadece kendi sorumluluk alanında gerçekleşmesi muhtemel suçların önlenmesi amacıyla kullanabileceğine yöneliktir. Dolayısıyla, ülke seviyesinde istihbarat faaliyetinde bulunma yetkisi de dahil olmak üzere, iletişimin tespiti, dinlenmesi, sinyal bilgilerinin değerlendirilmesi, kayda alınması faaliyetinin gerçekleştirildiği yer ve faaliyete konu kişi ve kişilerin ikamet ettiği veya görüşmeyi yaptığı yer konusunda herhangi bir sınırlama söz konusu değildir. 

Bir başka deyişle, söz konusu sınırlama, Jandarmanın, ilgili kişinin sadece kendi 
sorumluluk alanında gerçekleştirdiği iletişimini dinleyebileceği veya iletişimi dinlenen kişinin polis sorumluluk alanına geçmesi halinde dinleyemeyeceği yahut sadece Jandarma sorumluluk alanında ikamet eden kişilerin iletişimini dinleyebileceği anlamını taşımamaktadır. 

L- Bununla birlikte, bu sınırlama, sadece suç işlenmesinin önlenmesi amacıyla 
yapılacak iletişimin tespiti, dinlenmesi, sinyal bilgilerinin değerlendirilmesi, kayda alınması için geçerli olup, 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun 135 nci maddesi kapsamında yapılan adli nitelikli iletişimin tespiti ve dinlenmesinde ise böyle bir sınırlama bulunmamaktadır.

m. Adli nitelikli iletişimin tespiti ve dinlenmesinde kural, suç hangi kolluk biriminin sorumluluk alanında gerçekleşmiş ise, onun soruşturma işlemlerini yürütmesidir. Ancak, Cumhuriyet Savcısının, bu durumun aksini her zaman emredebilme yetkisi bulunmaktadır. 

n. Bu kapsamda, Cumhuriyet Savcısının görevlendirmesi üzerine, Emniyet 
birimlerinin, Jandarma sorumluluk sahasında; Jandarma birimlerinin, Emniyetsorumluluk sahasında suç ve suç failleri ile ilgili işlemler gerçekleştirdiklerine ilişkin birçok örnek bulunmaktadır. 

o. Bunun yanında, organize suç örgütleri ile terör örgütlerinin gerçekleştirdiği 
eylemlerin bireysel olarak ele alınması, ilgili suç örgütü ile mücadelede başarıyı olumsuz olarak etkileyeceğinden, bir bütün olarak ele alınarak mücadele edilmesi gerekliliği açıktır. Bu nedenle, istihbarat faaliyetlerinde de bölge veva sorumluluk alam seklinde kesin bir sınırlama yapılması mümkün değildir. 

Sonuç olarak; 

a) Jandarmanın, 2803 sayılı Jandarma Teşkilat, Görev ve Yetkileri 
Kanununun EK 5 nci maddesine ve 2559 sayılı Polis Vazife ve Salahiyet Kanununun Ek 7 nci maddesinin birinci fikrasma dayanarak ülke seviyesinde istihbarat toplama yetkisi bulunmaktadır." 

b) Emniyet Genel Müdürlüğünün Polisin İstihbarat Görev ve Yetkisine İlişkin 
Değerlendirmesi Komisyon Baskanlı&mızın 06.02.2006 gün ve ESAS NO: Â. 01. 1. GEC. 10/ 322. 323. 324-115 savılı yazısı üzerine, Emniyet Genel Müdürlüğünün 24.03.2006 tarih ve 52575 sayılı yazısında polisin istihbarat görev ve yetkisi konusunda yaptığı değerlendirme: "Polis ve Jandarma ayrı ayn teşkilat ve görev yasalarına sahiptir. Ancak, her iki teşkilat da yetkilerim 2559 sayılı Polis Vazife ve Selahiyet Kanunundan almaktadır. 

Bu iki teşkilatın ,görev ve sorumluluk alanları illerde yapılan protokolle belirlenmiş olup, genel olarak Polis Teşkilatı kentsel, Jandarma Teşkilatı ise kırsal kesimde emniyet ve asayiş hizmetlerini yürütmektedir. 
Ancak, mahalli mülki idari amirinin bilgisi ve talimatıyla, genel asayiş ve önleyici 
hizmetler acısından Polis Jandarma Bölgesinde, Jandarma da Polis Bölgesinde geçici olarak görevlendirilebilmektedir. 
Polis, Jandarma ve MİT, 5397 sayılı kanunla 2559 sayılı kanunun Ek 7 nci maddesine eklenen fıkra, 2803 sayılı kanunun Ek 5. maddesi ve 2937 sayılı. Kanunun 6. maddesinde yapılan değişikliklerle ve bu maddelerde yazılı esaslar çerçevesinde önleyici istihbarat çalışmalarında bulunmaktadırlar. 
tilerde mülki idari amiri huzurunda günlük asayiş toplantıları ve her ay yapılan il 
emniyet komisyon toplantıları ile istihbarat koordinasyonu sağlanmaktadır. Merkezde ise bu koordinasyon MİT, Askeri, Jandarma ve Polis İstihbarat birimlerinin elde ettikleri istihbari bilgileri dağıtımlı olarak birbirlerine ulaştırmak sureti ile yürütülmektedir. 
Polis ve Jandarma Teşkilatlan arasında karşılıklı olarak yapılan istihbarat ve 
operasyonel çalışmalarda her hangi bir uyumsuzluk yaşanmamaktadır." 

c-) Zamanın Jandarma Genel Komutanı Teoman KOMAN imzalı Jandarma 
Genel Komutanlığınca İlgili TBMM Komisyonuna Gönderilen Yazıda Yapılan 
Değerlendirme Zamanın Jandarma Genel komutanı Teoman KOMAN tarafından imzalı Jandarma Genel Komutanlığınca 25.02.1997 tarih ve 45487 sayılı ve "TBMM Yasadışı Örgütlerin Devletle Olan Bağlantıları İle Susurluk'ta Meydana Gelen Kaza Olayının ve Arkasındaki İlişkilerin Aydınlığa Kavuşturulması Amacıyla Kurulan Meclis Araştırma Komisyonu Başkanlığına" hitaben yazılan "JİTEM tabiri" konulu yazıda: 

"... Jandarma Teşkilatında, Emniyet teşkilatında olduğu gibi kendi faaliyet alanı ve de bu faaliyetlerle sınırlı kalmak amacıyla istihbarat birimleri oluşturulduğu, yetkilerinin Jandarmanın görev sahaları ile sınırlı olup istihbarat toplamaktan ibaret olduğu, görevlendirme ve görev ifa esaslarının bir Yönerge ile tespit edildiği, görevlerinin sadece haber ve bilgi toplamaya yönelik olduğu, aynı birim bünyesinde hem istihbarat hem de mücadele gibi birbirinden farklı iki faaliyetin bulunmasının her türlü teamülün aksine ve faydalı bulunmayan bir uygulama olduğu"nu dile getirilmektedir. 

d) Mülkiye Müfettişliği'nin 27.02.2005 Tarih ve 82/2 Saydı Araştırma Raporunda 
Yapılan Değerlendirme Mülkive Müfettisligi'nin "Son dönemde Hakkâri-Semdinli'de meydana gelen patlamalar ve akabinde oluşan toplumsal olayların tüm yönleriyle araştırılması ve sorumluluğu bulunanlar hakkında gerekli yasal işlemin yapılması" konulu 27.02.2005 tarih ve 82/2 sayılı Araştırma Raporunda: 
"Jandarma Genel Komutanlığınca gönderilen bilgi ve belgelen 
a)Jandarma Genel Komutanlığı İstihbarat Birimlerinin Teşkilat Yapısı Ve İstihbarat Faaliyetleri Yürütülme Esasları: 


10. CU BÖLÜM İLE DEVAM EDECEKTİR,

***