YEKTA GÜNGÖR ÖZDEN KİMDİR;
Yekta Güngör Özden
Sivas bağlantılı, yargıç ve öğretmen ağırlıklı bir ailenin çocuğu olarak 05.06.1932’de Tokat’ın Niksar İlçesi’nde doğmuştur.
Babası öğretmen, annesi ev hanımı idi. İlk ve ortaokulu Niksar’da, liseyi Samsun, Tokat ve Kayseri’de okuduktan sonra Sivas’ta tamamlamış, 1956’da Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi’ni bitirmiştir. Öğrencilik yıllarında Ankara Üniversitesi Talebe Birliği Yönetim Kurulu Üyeliği ile Türkiye Milli Talebe Federasyonu Yayın Komisyonu Başkanlığı’na getirilmiş, Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi ve Karayolları Genel Müdürlüğü Personel Dairesi’nde çalışmıştır. 1956 yılında stajyer olarak katıldığı Ankara Barosu’nda değişik görevlerden sonra 1965-1966’da Genel Sekreterlik, 1972-1974’de Başkanlık, bu arada 13 yıl ortaokul öğretmenliğiyle yüksekokul öğretim görevliliği yapmıştır. Yedeksubaylığını 1958-1959’da İstanbul Boğazı Müstahkem Mevkii Komutanlığı Muharebe Bölüğü’nde yaptıktan sonra Cumhuriyet Senatosu’nda beş grubun oylarıyla 11.01.1992’de Anayasa Mahkemesi asıl üyeliğine seçilinceye değin avukatlık çalışmalarını bağımsız biçimde sürdürmüştür.1960-1961’de Türkiye Millî Gençlik Teşkilatı 2. Başkanlığı’nda bulunmuş, Ankara Türk Devrim Ocakları kurucuları arasında yer almış, Türkiye Barolar Birliği’nin kuruluş çalışmalarına katılmış, Türk Hukukçular Birliği Kurucu Genel Başkanı olmuştur. 02.03.1988’ de Anayasa Mahkemesi Başkanvekilliği’ne, 08.05.1991’de Anayasa Mahkemesi Başkanlığı’da 1. kez ,25.05.1995’de 2. kez Anayasa gereği 65 yaşını bitirdiği 01.01.1998’de emekli olduktan sonra da 08.06.1998’de Atatürkçü Düşünce Derneği Genel Başkanlığı’na seçilmiştir.
1953’de, kuruluşunda Gençlik Kolları Genel Merkez Yönetim Kurulu Üyesi olduğu CHP’den 1979 başında Başhukuk Danışmanı ve Yüksek Danışma Kurulu Üyesi iken ayrılmıştır. ODTÜ’nün de aralarında bulunduğu birçok kuruluşun ve tanınmış kişilerin avukatlığını üstlenmiştir.
Ulus, Barış, Ekspres gazetelerinde köşe yazarlığı yapmış, Cumhuriyet, Milliyet, Akşam ve Bugün gazeteleriyle Forum, Yankı, Noterler Birliği, Abece, Yeni Adalet, Devinim, Hukukçu, Sanat Çevresi, Mülkiyeliler Birliği, SSK, İş Bankası dergileriyle birçok Baro dergisinde demeç ve yazıları, başta Varlık, Türk Dili, Çağdaş Türk Dili, Kemalist Ülkü olmak üzere kimi sanat dergilerinde şiirleri yayımlanmıştır. 1947’ de Sivas-Ülke Gazetesi taşra muhabirliğinden sonraki yıllarda sekreterlik, yazı kurulu üyeliği, sorumlu müdürlüklerde bulunmuş, Vatan Gazetesi’ni mahkeme kararıyla bir yıl yönetmiştir.
1991-1995 yılları arasında Pos-Tel, Milli Prodüktivite, Türkiye Yazarlar Sendikası (TYS), Demokrasi Kuşağı, Eğitim Dünyası, Amfora, Arena, Parlamentodan, İz, Panoroma, Fırtına, Hukukçu, Yeni Günaydın, Zaman, Türkiye, Orta Doğu, Tasvir, Yeni Yüzyıl gazeteleriyle Ressam Bedri BAYKAM’ın İç Manzaralar adlı sergi broşüründe kendisiyle yapılan röportajlar yayımlanmıştır. 1993-1996 yıllarında yerli ve yabancı radyo ve TV istasyonlarında yinelenen röportajları yer almıştır.1995-1996 yıllarında birçok gazete ve dergide yazıları yayımlanmıştır.
Türk Hukukçular Birliği’nin, Türk Hukuk ve Türkiye Felsefe Kurumları’nın, Atatürkçü Düşünce, Çağdaş Yaşamı Destekleme ve Dil Derneklerinin, Türk Kanser Araştırma ve Savaş Kurumu’nun, Öğretilebilir Çocukları Koruma, Acil Yardım Trafik Vakfı’nın ve kimi vakıfların üyesidir. Üniversitelerde, Barolarda, Hukuk ve Eğitim Kurumlarında, ilerici derneklerde çağrılar üzerine yönetici ve konuşmacı olarak bilimsel toplantılara katılıp konferanslar vererek ya da açış konuşmaları yaparak Türk Devrimi, Atatürk İlkeleri, Lâiklik, İnsan Hakları, Demokrasi, Hukuk Devleti, Yargı Bağımsızlığı, Yargıç Güvencesi, Anayasa Yargısı, Anayasa, Avukatlık, Barış, Dostluk ve özellikle hukuk konularında açıklamalar yapmakta, çabalarda bulunmuştur. Şimdi, Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Kamu Yönetimi Bölümü’nde “Anayasa Sorunları” dersini vermektir. Eşi emekli öğretmendir. Bir psikoloğ kızı, bir uzman hekim oğlu, ortaokul 2. sınıfta bir erkek torunu vardır.
3 Kasım 1953’de Atatürk’ün geçici kabrinden (Etnografya Müzesi) çıkarılışında bulunmuş, 4 Kasım 1953’de buradaki Gençlik Nöbeti’ni yönetmiş, 10 Kasım 1953’de Anıt-Kabir’e taşınma sırasında kortejin yöneticilerinin biri olduğu gibi Atatürk’ün gömülüşünde hazır bulunan on sivilden, yaşamda kalan tek kişidir. Yıldırım Beyazıt Alanı’ndaki Atatürk Heykeli’nin açılış törenini yönetmiş, ilk kez 10 Kasım 1960’da Anıt-Kabir’de okunan Gençlik Andı’nı yazmıştır. Avukatlık Yasası’ndaki Avukatlık Andı ile KKTC’nin Bağımsızlık Andı’nın da yazarıdır. Bestelenmiş şiirleri vardır.
ALDIĞI ÖDÜLLER
Gümüş Madalya (Hür Macarlar, 1963),
Cumhuriyetin 60. Yılında 10 Türk Hukukçusundan Biri (Balıkesir Barosu, 1984),
Türk Dili Onur Ödülü (Dil Derneği, 1988),
Yılın Hukukçusu (Eskişehir Barosu, 1991),
Yılın Hukukçusu (Yargı ve Güvenlik Muhabiri Derneği, Muammer Yaşar Bostancı ödülü, 1992),
Yılın Atatürkçüsü (İzmir Büyükşehir Belediyesi, 06.05.1992),
Onursal Felsefe Doktorası (ODTÜ Senatosu, 1992),
İstanbul Kartal Lions Kulübü “Uluslararası Medel of Merit Şeref Madalyası” ( 1993),
İstanbul – Topağacı Lions Kulübü “Uluslararası Mervin Jones Ödülü) (1994),
Urla Ziraat Odası “Lâik Cumhuriyete ve Atatürk’e Bağlılık Ödülü” (1994),
Ankara İş Kadınları Derneği “Atatürkçülük Takdiri” (1994),
Amasya Atatürkçü Düşünce Derneği “Atatürk Ödülü” (1994),
Ankara Rotary Kulüpleri “Uluslararası Rotary Paul Harris Dosluk Madalyası ve Rozeti” Ödülü (1995),
Türkiye Ziraatçılar Derneği “Yılın Lâiklik Ödülü” (1996),
Atatürkçü Düşünce Derneği “Atatürk Ödülü” (1996),
Türk Sanayici ve İşadamları Vakfı “Yılın Adamları Ödülü” (1997),
Onursal Doktora (Mimar Sinan Üniversitesi, 4 Nisan 1997),
Gönül Dostu Gazeteciler Topluluğu “Ayın Yıldız İsmi” (İstanbul Nisan 1997),
Kuva-yı Medya Dergisi “Türkiye Cumhuriyeti’ni vareden temel değerleri savunmada gösterdiği kararlılıktan dolayı” (12 Nisan 1997),
Türkiye Ziraatçılar Derneği (Atatürkçülük, Lâiklik, Hukuk Ödülü,
8 Haziran 1997),
Onursal Doktora (Ankara Üniversitesi, 2 Ekim 1997),
Atatürk Vakfı Onur Ödülü (17 Ocak 1998),
Türk Hukukçu Kadınlar Derneği Onur Plâketi ( 3 Mart 1998),
Sanat Kurumu Onur Ödülü (24.03.1998),
Türkiye Ziraatçılar Derneği Dayanışma Ödülü (02.09.1998),
Onursal Doktora (Eskişehir, Anadolu Üniversitesi, 28.09.1998),
Onursal Doktora (İstanbul Üniversitesi, 05.10.1998),
Ankara Evrensel Değerler Kozası Cumhuriyetin 75. Yılı Ödülü (Evrensel Kardeşlik ve Bilgelik Derneği, 11.10.1998)
Çağdaş Eğitim Ödülü (Çağdaş Eğitim Vakfı- ÇEV-,27.10.1998)
Türkiye Ormancılar Derneği Onur Plaketi (30.10.1998 )
İstanbul Üniversitesi 75. Yıl Cumhuriyet Ödülü (31.10.1998)
Yılın Hukuk Adamı (Ankara Genç İşadamları Derneği, 9.11.1998)
Onursal Doktora (Hacettepe Üniversitesi, 10.11.1998),
Onursal Doktora (Kıbrıs, Girne Amerikan Üniversitesi,29.05.1999)
“Bilal Köyden Basın Özel Ödülü “, ORSEV (19.09.1999)
YAYIMLANMIŞ YAPITLARI VE KATKIDA BULUNDUĞU YAPITLAR YAYIMLAR
Dilek (Şiirler, 1953),
Başveren Bir İnkılâpçı (Falih Rıfkı ATAY’dan Derleme, TMIF Yayını, 1953),
Üniversite Dünyası Dergisi (Turgut Erdem, Zeki Dölen, Yavuz Kadıoğlu ile birlikte, 1953),
İnkılâp Gençliği- Devrim Gençliği (Dergi, TMIF, Sekreter, Sorumlu Müdürü, 1952,1954),
Taş Ayna (Şiirler, 1960),
Yönlendirme ve Yönetim Denetimi (Sağlık İdaresi Yüksekokulu Ders Notları, 1966),
Ankara Barosu Dergisi (Yazı Kurulu Üyeliği ve sahiplik),
Hukuk Rehberi (1967-1987, 7. Baskı),
T.C. Anayasası (1971),
Yargı Sorunları (Ankara Barosu Adına Rapor, 1973),
Hukukta Dil (Türk Dil Kurumu’nda Konferans,1974),
Devrimci (Atatürkçü Dergi, Sami N. Özerdim ve Rahmi Mağat ile Birlikte),
Atatürk ve Cumhuriyet (Ankara Barosu Dergisi Özel Sayı, 1973),
Türkiye Hukuk Dergisi (4 Kitap, 1975-1976),
Atatürk için Şiirler (Kendi Şiirleri, Spor Toto Kültür Hizmetleri, 1981),
Bir Gün Belki (Şiirler,1981),
Anayasa Yargısı (Kitap, Derleme, Anayasa Mahkemesi Yayınları, 1986-1995),
Atatürk ve Hukuk (Derleme, Anayasa Mahkemesi Yayını, 1982),
T.C. Anayasası, Anayasa Mahkemesi Kuruluş Yasası ve İçtüzüğü (Ortak Kitap, Anayasa Mahkemesi Yayını, 1987, 2. Baskı,1997),
Çağrı Barışa, Özgürlüğe, Mutluluğa (Şiirler, 1991),
Yüreğim Güneş (Şiirler,1991),
Hukukun Üstünlüğüne Saygı (Bilgi Yayınları, 1990 ve 2. Baskı 1996),
Her Zaman Atatürk (Anayasa Mahkemesi Yayınları 29,1994),
T.C. Anayasası (Seçkin Yayınları 1994 ve 1996),
Tançiçeği (Önceki Şiir Kitaplarından Seçki, FE Yayınları 1994, Opus Yayınları, Bilgi Yayınları 4. Baskı,1998),
İnsan Hakları, Lâiklik, Demokrasi Yolunda (Bilgi Yayınları, 1994 ve 2. Baskı, 1996),
Her Zaman Atatürk’le (Anayasa Mahkemesi Yayınları, 1995),
Atatürk Sizsiniz (Bilgi Yayınları, 1995, 2. Baskı 1996 ve 3. Baskı 1997),
Atatürk Türkiye’dir, (Anayasa Mahkemesi Yayınları .1996),
Atatürk’ün Devrim Koşusu Günlüğü (Bilgi Yayınları,1996 ),
Atatürk Türkiye’dir, Türkiye Atatürk’dür, (Gazeteciler Cemiyeti Yayınları, 1997),
Atatürk Ölümsüzdür, (Anayasa Mahkemesi Yayınları,1997),
İnsan Haklarına ve Temel Özgürlüklerine İlişkin Uluslararası Sözleşmeler ve Bu Sözleşmelere Yer Veren Anayasa Mahkemesi Kararları (H. Bülent Serim’le ortak yapıt, Anayasa Mahkemesi Yayımları, 1997),
Atatürk Şiirleri (Seçkin, Opus Yayınları, 2. Baskı,1998),
“Nereden Baksa Güzel, Nereden Baksan Güzel” (Atatürk Şiirleri, 2. Baskı Bilgi Yayınları 1998, 3. Baskı , Bilgi Yayınları, 1999),
” Özlü Sözler, Sözde Sözler”, (İstanbul, 1999, Cem Ofset),
“ Aşkımız Şiirimiz “, (Bilgi Yayınları, 1999)
GENÇLİK ANDI
“Türk Gençliği olarak özgürlüğün, bağımsızlığın, egemenliğin cumhuriyet ve devrimlerin yılmaz bekçileriyiz.
Her zaman, her yerde ve her durumda Atatürk ilkelerinden ayrılmayacağımıza, çağdaş uygarlığı geçmek için tüm zorlukları yeneceğimize namus ve şeref sözü verir, kendimizi Büyük Türk Ulusu’na adarız.” (10 Kasım 1960)
http://add.org.tr/yekta-gungor-ozden/
***
