ATATÜRK VE DEVRİMLERİNİN DÜNYADA YANKILARI

ATATÜRK VE DEVRİMLERİNİN DÜNYADA YANKILARI

 Prof. Dr. Yücel ÖZKAYA 

Atatürk ve o dönemde Türkiye’nin Dünya devletleri arasında önem ve değerini artıran devrimlerin yapılması, gerek Avrupa’da, gerek uzak ve yakın-doğuda, gerekse Atlantik ötesi devletlerde büyük hayranlıklara ve yankılara sebep olmuştur. Atatürk her ülkede modern Türkiye’nin kurucusu olarak anılmıştır. 

Atatürk dönemi ve sonrasında, Türkiye dışında Atatürk ve Türkiye Cumhuriyeti hakkında altı binden fazla haber ve makale, tez, bildiri yayınlanmıştır. Bunlardan iki bin tanesi İngilizce, bin tanesi Rusça, yedi yüze yakın Almanca, altı yüzün üzerinde de Fransızca’dır. Bunları yüz ellinin üzerinde yayınla İtalyanca, yüze yakın Kazakça ve Japonca izlemektedir. 
Bunların dışındaki ülkelerin yayınları bu kadar olmamakla beraber her ülkede belirli sayıda yayın bulunmaktadır. 

Mustafa Kemal Paşa ile ilgili Rusça yayınlar daha çok Byulleten’de yer almıştır. Byulleten 1920 -1929 dönemine ait iki yüz elliye yakın makale bulunmaktadır.Bundan sonraki sırayı elliye yakın makale ve haberle Noviy Ostok almaktadır. Bundan sonra gelen dergi ve gazeteler arasında en fazla makale ve haberler Pravda, Jızın Natsional Nostey, Morskoy Sbornik, Kommunistıceskiy İnternational, Nanaly Azli i Afriki, Novoy Uremya , Sputnik Kommunista, Studia Balkanique, Vestik Nkid’de bulunmaktadır. 

Bazı dergilerde ise İngilizce, Almanca, Fransızca, Rusça makaleler de bulunabilmektedir. Örneğin Revista Orients , Etudes Balqanique 
, Revue dı Islamıc Studies, Review of Balkan, New Middle East, Revue des Etudes Sud - Est Europeénne v.b. 

Bazı ülkelerin önemli yazarları Türkiye hakkında ve hele 19201930 Türkiyesi hakkında çok sayıda makale yazmıştır. Alman yazarlardan Gotthard Jachke Türkiye hakkında yayınladığı kitapların dışında seksenden fazla makale yayınlamıştır.Yazarın Türkiye hakkındaki bu makaleleri genellikle Die Welt İslam’da yer almıştır. Karl Klınghart ise, Atatürk Türkiyesi hakkında, özellikle 1924-1928 arasını kapsayan on tanesi Frankfurten Zeitung’da olmak üzere 14 makale yayınlamıştır. Almanya’daki makaleler, genellikle Zeitchrift 
für Türkeistudien, Wiener Zeitung başta olmak üzere tanınmış gazete ve dergilerde yer almışlardır. Bunlar yeni ve modern Türkiye hakkında övgü dolu makale ve haberlere yer vermişlerdir.1 

İngiltere’de Arnold J. Toynbee’nin 1920-1935 arasını inceleyen yirmi beş makalesi mevcuttur. Bu makalelerden yirmi bir tanesi 1920-1929 arasını etüt etmektedir. Bu yazılar, o tarihlerde yayınlanan The Westminster Gazette, Contomporary Review, Asia, Manchester Guardian’ da yer almıştır. Arnold Tonybee, o tarihlerde yazdığı makalelerinde İngiltere’nin Yunanistan’ı desteklemesini doğru bulmamakta idi. Jacob Landau’da daha çok 1950 sonrasını irdeleyen on sekiz makale yayınlamıştır. Stefan Yerasimos’un on yedi makalesi 
ise, daha çok Current History’de bulunmaktadır.İngilizce olarak yayınlanan makaleler arasında 1934-1938 arasını inceleyen on makalesi vardır. Ayrıca, Türkiye hakkında en çok yayın yapanlar arasında Paul Dumont’ un on dört, Paul Erio’nun on makalesi mevcuttur. 

İngilizce olarak yapılan yayınlar yalnızca İngiltere’de yayınlanan gazete ve dergilerde değil, çeşitli ülkelerin çıkardığı bilimsel dergilerde de yayınlanmakta dır. 
Aynı hususları Fransızca ya da Almanca yapılan yayınlar için de söyleyebiliriz. 

İngilizce yayınlar arasında Atatürk dönemi ve sonrası hakkında haberler ve makaleler Foreign Affairs, Current History New Middle East başta olmak üzere pek çok tanınmış dergi ve gazeteler göze çarpmaktadır 2. İngiliz gazeteleri halifelik konusu ile ilgili olarak değişik bilgiler vermekteydiler. Framens Gazetesi, El-Ezher bilginlerinin Kral Hüseyin’i, İngilizlerin adamı olarak suçladıklarını açıklamaktaydı. 

12 Mart tarihli Times, Sunderland’da Sultan Vahdettin’in Kral Hüseyin’e halife olmasının teklif edilmesinin, Türk Hükûmetinden intikam almak için önerildiğini, ancak, bunun Kudüs Hükûmeti tarafından hoş karşılanmadığını öne sürmüştü. Aynı tarihli Belfast News Gazetesi ise, Hint Müslümanlarının Türk kardeşlerine bu konuda karışmayacaklarını, ancak, hilâfeti korumaya da kararlı olduklarına yer 
vermişti. Gazete, Mustafa Kemal Paşa’yı ve Türkleri de övmekte idi. 15 Mart tarihli Dailly Chronicle Gazetesi, Mustafa Kemal Paşa’nın hilâfetin Türkiye’de kalmasının mümkün olmadığını anladığına, Kemalistlerin Türkiye’yi batılılaştırmaya karar verdiklerine işaret etmişti.3 

Fransız yazarlarından Maurice Pernot’un yeni Türkiye ve Türkiye’nin sorunları konusunda ondan fazla makalesi mevcuttur. 

Fransızca makalelerin önemli bir kısmı halifeliğin kaldırılması ile ilgilidir. Bununla ilgili örneklerden bazılarına değinmekte yarar görmekteyim. Revue du Monde Gazetesi, 15 Mart 1924 tarihli nüshasında, hilâfetin kaldırılması olayının Fransız Basınını şaşırttığını, hanedan mensubu prenslerin yurt dışına sürülmesi kararının, Gazi Mustafa Kemal Paşa ile Ankara’daki Türkiye Büyük Millet Meclisi 
tarafından kararlaştırılan mantıklı ve ilerlemeye dönük olduğunu öne sürmekteydi. Aynı yazıda, Abdülhamid II döneminde batının yeniliklerine kapı açılınca, ihtilâlinde ülkeye girmesinin açık olduğu vurgulanmakta, hilâfetin kaldırılmasıyla da Abdülmecid’in sarayını terk edip İsviçre’ye gitmek zorunda olmasının da zaten kaçınılmaz olduğunu vurgulamıştı. Yazıda, hilâfetin kaldırılması ile önemli adımlar atıldığı, tarihin büyük ihtilâllerinden biri kan dökülmeden gerçekleştiği de belirtilmektedir. Gazetenin yorumları da epey ilginçtir. 
Ankara’daki Meclis’in bu kararı Türk Devleti’nin büyük gelişiminin sonucudur. Esasen, Cumhuriyetin ilânı ile dini nüfuz devletin eline geçmiştir. Hilâfetin kaldırılması dini bir sorundur. 

Bu yüzden yalnızca Müslümanları ilgilendirir ve ulusal bağımsızlık sırasında Hint Müslümanları halife lehinde tezahürat yapmışlardır. 
İslam ülkeleri ulusal devlet ortaya çıktığına göre, haklı olarak bu olaya karışmayacaklardı. Revue du Monde’a göre, başta Şeyh Sunusi ve diğer seçkin İslam halkı ile Afganistan bu konuda Türkiye’yi alkışlamıştır4. Halifeliğin kaldırılması konusunda Fransa’nın Başkenti Paris’te yayınlanan makale ve haberlerin bir kısmı Jean Louis Bacque Grammont’un bir makalesinde de yer almıştır. Gazetelerin çok büyük bir bölümü bu sorunu Türkiye’nin bir iç meselesi gibi görmekte, bir kısmı ise konuya hiç yer vermemekte, bir kısmı halifeliğin 
kaldırılmasının Türkiye için şart olduğunu, çünkü bu kurumun, artık eskimiş olduğunu ve işlerliğini yitirdiğini, çok az sayıda gazete ise de halifeliğin kaldırılmasını uygun bulmadıklarını öne sürmüştü. 

Bu gazetelerin büyük bir kısmı olayı aktüel olarak ele almıştır. Bazıları son halife Abdülmecid’in fotoğraflarını basmış, O’nu öven yazılar yayınlamıştır. Bunlar sağ görüşlü gazetelerdir. Ulusal Bağımsızlık Savaşı sıralarında 1922’de Türkiye’ye gelen ve İzmit’te Mustafa Kemal Paşa ile de bir mülakat yapan Türk dostu Claude Farrere’de halifelik kaldırıldıktan sonra, bir makalesinde halifeliğin 
kaldırılmasını tenkit etmiş, eski halife ile dostluğunu açıklamıştı. İkinci bir makalesinde halifenin Fransa’da misafir edilmesini istemişti. 

Bir ara Hicaz Kralı Hüseyin’in 5 Mart 1924’te haberi ortaya atılmış, İngiltere’nin bu şekilde bir oyun ile fesat yaratma düşüncesi Fransa’yı tedirgin etmiş, bazı Fransızlar ise, Fas Sultanının halife olmasını önermişlerdi. Fransız gazetelerinin bazılarında, Tunus Hilâfet Komitesinin hilâfetin kaldırılmasını protesto eden bir telgrafı da yayınlanmıştı 5. Konu ile ilgili Paul Bruzon’un “Halifelik Sorunu 
ve Sultanın Düşüşü”, Raymond Colrat’ın “Yeni Dönem, Bir Dönemin Halifenin Düşüşü Türkiye’de Yeni Laik Dönem”, aynı konuda Basin Dukagin Zadeh’in, El Kasri’nin, H. Dunlop’un, Auguste Gouvain’in, Anca Chiata’nın, Edward Herriot’un, L. Marcelin’in, Marcel Ray’in, Brice Saint’in, D. Vassez’in, Maurice Pernot’nun makaleleri, L’action Francaise’de “La Nouvelle Turquie (Yeni Türkiye), 
La Petite Journal’de “La Question du Calipha (Halife Sorunu), Les Débat’da La Supression du Califat (Halifenin Düşüşü), Tribune de Lausanne’da La Calife et sa Famille (Halife ve Ailesi)” ve diğer gazetelerde geniş haberler mevcuttur.6. 

Almanca yayınlar arasında Faslı’nın Deutsche Allgemeine Zeitung’de 24 Mart 1924’de yayınlanan “Die Abschaffung des Kalifats” Dresden Günther’in aynı dergide 20 Mart 1924’te yayınlanan “Zur Abshaffung des Kalifats”, J. Horovitz’ın 18 Mart 1924’te Frankfurter Zeitung’da “Das Kalifats”, Karl Klinghart’ın aynı yerde, 5 Mart 1924’te “Die Abschaffung des Kalifats, Rudolf Lendle’nin 11 
Mayıs 1926’da Die Österrichische Tageszeitung’da “Das ende des Turkischer Kalifat”, Erich Prıtsch’in Miteilungen des Bundes der Asienkampfer’de 1 Nisan 1924’de “Die Abschaftung des Kalifats, Mansur Rıfat’ın Deutsche Allgemeine Zeitung’de 5 Mart 1924’te “Die Aktion Gegen das Kalifats” adlı makaleleri ve Almanca daha pek çok makale bulunmaktadır. İngilizce makale ve haberler arasında Valentine Chirol’un, 2 Haziran 1924’te “The Downfall of the Khalifate”, D.C. Hogarth’ın, 9 Mart 1924’de The Observer’de “The Calıphate. Store of Decline and Fall Temporal and Sprintud Power Tactics of Abdulhamid. King Hussein and his New Title”, Maxwell Macartnay 12 Nisan 1924’te Fortnightly Review’de “Angora and Caliphate” , Claire Price’in aynı yerde yayınladığı Turkey and the Caliphaté, J. William Rapp’ın 23 Nisan 1924’te Nation’da “The end of the Turkish Calipaht” aynı yazarın 19 Mart 1924’de Current History’de “Republicanism in Turkey”, Arnold J. Tonybee’nin Manchester Guardian’da 3 Mart 1924’te “The Owerhrov of the Khalifate, aynı yerde 7 Nisan 1924’de “aynı konudaki yazısı göze çarpmaktadır. Ayrıca, İngilizce yayınlanan gazeteler de bu konuya geniş yer ayırmışlardır 7. 

Hilafetin kaldırılması, Yoguslavya’da yayınlanan La Burgari Gazetesinin 12 Mart 1924 tarihli nüshasında da yer almıştır. Gazete, saltanatın, hilâfetin kaldırılması gibi cesur hareketlerle Türkiye’nin önemli adımlar attığını, Türklerin İslam Birliği fikrinden vazgeçerek millet fikrine yöneldiklerini, Belgrat’ta hilâfetin kaldırılmasının memnunlukla karşılandığını açıklamaktaydı.8. 

Dünya gazetelerinde yeni Türkiye hakkında Mustafa Kemal Atatürk döneminde övgü dolu, Türk reformlarını konu edinen pek çok yazı yayınlanmıştır. Bunların hepsini burada vermeye olanak bulunmamaktadır. Bu yazılar genellikle alfabe ve kadınların kazandıkları haklarla ilgilidir. Avrupa gazeteleri Türk kadınının modern Dünyada yerini aldığına dikkat çekmektedir. Birkaç örnek verecek olursak, 
bunlar arasında E. Demison Rose’un 1932’de The Times’daki “The Turkish Language”, Lockie Parker’in, 1934’de Asia’da “Women in New Turkey”, Ruth F. Woodsmall’ın 13 Ocak 1934’te Independent Women’da yayınladığı “Turkish Women Today” Mary M. Patrıck’ın 1926’da New Orient’te “Social Phases of the Turkish”, Mary R. Nute!’ün 1933’de World Dominion’da “ Village Women in Turkey”, 

H.J. Greenwalt’ın 1924’de The Daily Express’de “New Women of Turkey”, Harry Luke’nin 1935’de Quarterly Review’de “Angora Klanguage Reform”u , Near East and İndia’da, 30 Ağustos 1934’de yayınlanan “Turkısh in Latin Character” ilk akla gelenler arasındadır. Atatürk döneminde Türkiye hakkında bu kadar çok yayının yapılmasını o dönemdeki Türkiye’nin Dünya üzerindeki öneminin 
ve saygınlığının bir göstergesi olarak yorumlamamda bir mahzur olmadığı düşüncesindeyim. 

Türkiye’de Atatürk döneminde yapılan yeniliklerin Türkiye dışında Türklerin yaşadığı ülkelerde de soydaşlarımız tarafından benimsendiğini görmekteyiz. Bulgaristan, Romanya Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliğindeki Türk toplulukları ve Kıbrıs Türkleri tarafından da Atatürk devrimleri benimsenmiş ve uygulanması yoluna gidilmişti. Harf Devrimini inceleyen Bulgaristan Türk Muallimleri Cemiyeti 1928’de Lom’da düzenlediği kongrede 1928-1929 ders yılında çalışmalarını hızlandırmış, yeni kurslar düzenlemiş, Filibeli öğretmen Ahmet Şükrü Bey, Bulgaristan Türk okullarında okutulmak üzere bir Türk Alfabesi hazırlattırmıştı 9. Hazırlanan Türk Alfabesi, Türk okullarında 1928 / 1929 ders yılında okullarda okunmaya başladı. Buna karşı Bulgaristan Hükûmeti bazı engellemelerde bulunmuş ise de, Türk harfleri yasası yürürlüğe girdikten iki ay on dört gün sonra Bulgaristan Türkleri için yeni Türk harfleri ile öğretim 
yapma konusunda sonuçta izin vermiştir. Başta Deliorman gazetesi olmak üzere, ilerici diğer gazetelerin çabasına karşın Arap harfleri büsbütün ortadan kaldırılamamıştır. Buna karşın, Bulgaristan’da Kemalist olan ve olmayan Türkler arasında bu konuda anlaşmazlıklar ortaya çıkmış, sonuçta 1935’ten itibaren Türk okullarında yeniden Arap harflerine dönüş olmuştur10. Bulgaristan’da çok sayıda Türkçe gazete çıkmaktadır. Bu gazeteler Atatürk’ün devrimleri konusunda Bulgaristan’daki Türk Toplumuna bilgiler vermiş ve halkın bilinçlenmesini 
sağlamıştır. Bu Dergiler arasında ilk sayısı 1931’ de çıkan Özdilek en uzun ömürlü olanıdır. Diğerleri Turan, Doğru Yol, Çiçek, Halkın Sesi, Anayurt, Rodop, Dostluk, Açıksöz adları ile yayınlanmıştır.. Özdilek 1.11.1932 sayılı nüshasında Türkiye’deki yenilikleri Türk halkına duyurmaktan duyduğu memnuniyeti şöyle ifade etmekteydi: “Kültür kaynağımız Yeni Türkiye’dir. Orada yapılan yenilikleri, dönümleri candan, gönülden Bulgarya Türkü arasında olduğu gibi öz dilimizle yazmayı, aşılamayı yüce bir borç biliyoruz.”11. 1 Şubat 1923’deki nüshada Türk İnkılâbına övgüler vardır : “ Son on yıl Türk yeni doğuşunun en parlak ve en verimli çağıdır. Bu çağda yenilik ve inkılap yelleri, genç başları uyandırıcı, yaratıcı alevle sardı...İnkılâbın bir havası, bir ruhu vardır...” 15 Şubat 1923 tarihli nüshada ise, Kemalizm üzerinde durulmaktaydı: “Türk yeni doğuşu olan Kemalizm de her Türk gönlünde yaşıyor ve yaşayacaktır. Yeni Türkiye bizim kültür kaynağımızdır.” Özdilek Gazetesinde Ahmet 

Refet’in 1933 senesinin 15 Temmuzunda “Türk İnkılâbını Benimsemek Vatana İhanet Midir ”, 1 Ocak’ta Kemalizm, 15 Nisan’da “Büyük Türk İnkılâbı”, Enver Ahmet’in 31 Temmuz’da Türk İnkılâbı hakkında yazılarının yanı sıra Mustafa Oğuz Peltek’in dil konusunda Turan Gazetesinde yazıları vardır . Bunlar , 1 Kasım 1932’de “Öz Dilimize Doğru”, 15 Kasım 1933’de “Dilcilik ve Biz”, 1 Şubat 
1933 Dil Derleme Savaşı’nda Düşüncelerim “ dir. Aynı konuda, Tahsin Pehlivan, Özdilek’de 1 Şubat 1933’te “Öz Dilimize Doğru” adlı bir makale yayınlamıştı. Ancak, Bulgaristan’da Kemalizm karşıtı olan Türkçe yayın yapan gazeteler de vardır . Bunlar, Bulgar Hükûmetine yanlı ve yanlış bilgiler vermekteydi. Bulgaristan da zaten Türk toplumunu kendi içersinde eritme çabaları içindeydi. 
1934’ün sonlarına doğru Bulgaristan’ da Türk dernekleri ve gazeteleri kapatılmıştır.12. 

Kıbrıs’ta Söz, Doğru Yol, Masum Millet, Ses gazeteleri Atatürk devrimlerini Kıbrıs Türk halkına ulaştırmakta önemli rol oynamışlardır. 
1925’teki şapka devriminden sonra, Kıbrıslı Türkler fes yerine şapka giymeye başladılar. 15 Haziran 1934 tarihli Söz Gazetesi, polislerin fes yerine şapka giymesini övmekte ve bu haberi Kıbrıs Türk halkına duyurmaktaydı. Cumhuriyet bayramları ise Kıbrıs’ta basında yer almakta ve coşku ile kutlanmaktaydı. Kıbrıs basını Kubilay olayında da olayı yaratanları lanetlemişti. 

1928’te kabul edilen harf devrimi Kıbrıs’ta da aynen uygulandı. 12 Ağustos 1928’de Söz Gazetesi, Kıbrıs Türk halkına, bu konuda ilandan önce yapılan çalışmaları da iletti. 23 Ağustos’ta da harf devrimini Kıbrıs Türk halkına duyurdu. 13 Eylül 1928’de ise “ Yeni harfleri benimsemek vazifemizdir” diyerek bu konuda halka öncülük etti. 28 Eylül’de yeni alfabenin geldiğini halka müjdeledi . Dil 
devrimi gerçekleştiğinde devrim adada çok iyi karşılandı. Söz Gazetesi sayfalarında öz Türkçe kelimelere geniş yer verdi. Kıbrıs’ta harf devriminden sonra gazeteler yeni harflerle yayınlanmaktaydı. Türkiye’de kadın hakları kabul edildiği zaman, bu haklar Kıbrıs’ta da aynen uygulanmıştır. Ses, Türk Kadınının şer’i mahkemelerin kararlarına kabul etmediği hususu da açıklanmaktaydı 13. 

Atatürk’ün ölümü nedeni ile, ölümünden itibaren Atatürk ve devrimleri hakkında bütün Dünya gazeteleri ve dergileri iki ay boyunca haber ve makalelere yer vermiştir.Fethi Vecdet Erkun, Atatürk’ün ölümü nedeni ile Macaristan Basınında çıkan yazıları “ Macar Basınında Mustafa Kemal Atatürk “ adıyla yayınlamıştı. 

Bu kitapta Atatürk’ün ölümü hakkında haber ve makale olmak üzere elliden fazla yazı bulunmaktadır. 
Bu yazılardan, Pesti Hırlap Gazetesinde 12 Kasım 1938’de Başkan Gyula Kornis’ın konuşması, aynı gazetede 10 Kasım’da Antal Balla’nın “, Imre Barcs’ın 11 Kasım’da Pesti Naplo Gazetesinde “ Kemal Atatürk Öldü ” başlıklı yazıları övgü dolu ifadeleri içermektedir.14. Diğer dergi ve gazetelerdeki yazılar da Atatürk ve eserleri hakkında çok önemli bilgiler vermişlerdir.. Dünyanın bütün 
ülkelerinde bütün gazeteler Atatürk’ün ölümüne geniş yer ayırmıştır. Atatürk’ün fotoğraflarını yayınlamışlar ve eserleri üzerinde yorumlar yapmışlar, Atatürk’ü Modern Türkiye’nin yaratıcısı olarak selamlamışlardır. Sayıları bini geçen bu gazetelerden yalnızca birkaç örnek vermekle yetineceğiz: 

The Washington Post (11 Kasım 1938) “Modern Türkiye’nin Kurucusu Öldü”, 
The Newyork Times (11 Kasım) “ Askeri Kahraman Atatürk - Devleşen Bir Devlet Adamı ”, 
The Dailly Mirror (11 Kasım) “ Atatürk’ün Masal Gibi Maceraları ”, 
The Dailly Herald (11 Kasım) “ Atatürk Yeni Bir Ülke İnşa Etti ”, 
Dailly Maill (11 Kasım) “Atatürk Türk Kadınlarını Özgür Kıldı ”, 
Dailly Express (11 Kasım) “Atatürk Genç Kızlara Makyaj Yapmalarını Söyledi”, 
Dailly Gleaner (11 Kasım) “ Modern Türkiye’nin Kurucusu ve Yöneticisi Öldü ”, 
Malaya Tribune “ Modern Türkiye’nin Yaratıcısı Öldü ”, 
Dailly Sketch (11 Kasım) “Türkiye’yi Muhteşem Bir Ulus Yapan Adam”, 
Malaya Tribune (12 Kasım) “Müslümanların Kemal Atatürk’ e Saygı Gösterisi ”, 
Herald Tribune (11 Kasım) “Türkiye’yi Bağımsızlaştıran ve Çağdaşlaştıran Kemal Atatürk Öldü”, 
The Japan Times (12 Kasım) “Türkiye Kemal’in Planlarını Sürdüreceğine Söz verdi”, 
The Osako Mainichi (11 Kasım) “Türkiye Cumhurbaşkanını Ölüm Aramızdan Ayırdı”, 
Toronto Dailly Star (11 Kasım) “Türkiye’nin Güçlü Adamı Öldü”, 
Journal de Brasil (11 Kasım) Kemal Atatürk Öldü”, 
El Mercurio (11 Kasım) “Türkiye Cumhuriyeti’nin Kurucusu ve 1923’ten Beri Başkanı Olan Kemal Atatürk Dün Öldü”, 
Corriera Della Sera (11 Kasım) “ Modern Türkiye’nin Kurucusu Atatürk Öldü ” , 
Excelsor (11 Kasım) “Türklerin Babası Kemal Atatürk Öldü ”, 
Pravda (15 Kasım) “Türkiye’de Kemal Atatürk’e Benzersiz Bir Cenaze Merasimi Düzenlemek İçin Yoğun Çalışmalar Sürdürülüyor ”, 
Elefteron Vima (11 Kasım) “Modern Türkiye’nin Kurucusunun Hayatı ve Eserleri”. 

Biz burada bütün Dünyanın saygı ve sevgi ile andığı Atatürk ile ilgili haberlerin yalnızca çok küçük bir demetini sunduk. 

Sonuç olarak diyebiliriz ki, Atatürk’ün devrimleri bütün dünya devletleri tarafından hayranlıkla karşılanmış ve Atatürk’ün modern Türkiye’yi yarattığı kabul edilmiştir.Atatürk döneminde, Atatürk ve devrimleri hakkında yapılan binlerce yayın O’ nun büyüklüğünün ve ölümsüzlüğünün işaretidir. Atatürk döneminde yeniden var edilen yeni devlet nedeni ile Atatürk yeni ve modern devlet kurucusu olarak tanımlanmıştır. Bu dönemde Dünyadaki sayısız bağımsız ülke karşısında Türkiye büyük bir itibar ve onur kazanmıştır. Büyük bir saygınlığı vardır. Bu da Atatürk’ün kişiliği, yaratıcılığı, ortaya koyduğu devrimleri, Türk halkına kazandırdığı yeni kimlik ve onur sayesinde gerçekleşmiştir. 

DİPNOTLAR;

1 Bak yayınlanacak olan Atatürk, Milli Mücadele ve Türkiye Cumhuriyeti Hakkında Yabancı Ülkelerde Yayınlanmış Eserlerin Bibliyografyası (II): 
Diğer önemli dergi ve gazeteler Suddeutsch Mitteilungen, Zeitchrift für Politik, Der Neue Orient, Frankfurter Zeitung, Aussenpolitik, Wiener Zeitung, 
Neue Freie Press, Die Welt Des İslam v.b. 
2  A.g.e.. bak: New Orıent, Asia, Turcica, New Middle East Journa, Die Welt Des İslam, Review, Islamic Studıes, Revue des Etudes Sud-est Europeénne, 
Turkısh Review of Balkan Studie, Etudes Balkanique, İslamic Studies, Contomporary Review, Bulletın, The Tımes, The Newyork Times, 
The Economist, The Muslım World, Daily Expres, Current History, The Daily Herald Trabune, The Dailly Telgraf v.b. 
3 Cumhurbaşkanlığı Arşivi: A.IV, 17-a, D.68, F.36-1/2. Geniş bilgi için bak: Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün Hayatı (Prof.Dr. Yücel Özkaya, Mehmet Saray, 
Mustafa Balcıoğlu, Doç. Dr. Cezmi Erarslan), Ankara 2003, sayfa 359-360 
4 Cumhurbaşkanlığı Arşivi, A.IV, D.68, F.37-48 
5 Jean Louis Bacque-Grammont:Halifeliğin Kaldırılışının Mart 1924 Paris Günlük Basınında Görünümü (çeviren : Korkmaz Alemdar), Ankara, 1981. 
İletişim Dergisi, sayı 198/3, sayfa 10-12. Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün Hayatı, (Prof. Dr. Yücel Özkaya, Mehmet Saray, Mustafa Balcıoğlu, 
Doç.Dr. Cezmi Erarslan, Ankara 2003, sh 355-356, Cumhurbaşkanlığı Arşivi A.IV, 17-a, D.68, F.24, F.37-40 
6 Yayına hazırlanan proje: Atatürk, Milli Mücadele, ve Türkiye Cumhuriyeti Hakkında. Yabancı Ülkelerde Yayınlanmış Eserlerin Bibliyografyası (II). 
7 Geniş bilgi için bak:a.g.e.(II) 
8 Cumhurbaşkanlığı Arşivi, A. IV, D.68, 17-a, F. 37/16-17 
9 Ahmet Şükrü: Türk Alfabesi Bulgaristan Türk Okullarına Mahsustur. Hasköy (Bulgaristan), 1928 
10 Ali Sarıkoyunlu-Esra Sarıkoyunlu: Atatürk Reformları ve Bulgaristan(1928-1938), Ankara 2005, Dokuzuncu Askeri Tarihi Semineri I, , sh 470-486 
11 Suat Akgül: Atatürk Dönemine Bulgaristandaki Türk Basını, Ankara 2005, Dokuzuncu Askeri Tarih Sempozyumu (I), sayfa 496 
12 Suat Akgün: a.g.m. sayfa 499-507 
13 Yücel Özkaya: Türk Ulusal Savaşı Sırasında Kıbrıs ve Atatürk Devrimlerinin Kıbrıs’a Yansıması, Kıbrıs’ta Türk Varlığı Sempozyumu, Lefkoşe 2000, sayfa 62-69 
14 Fethi Vecdet Erkun: Macar Basınında Mustafa Kemal Atatürk, Ankara 2003, sh 1-140. Atatürk Araştırma Merkezi Yayını. Ayrıca, gazetelerin fotoğrafları 
da ekler kısmında yer almıştır 

***