ABD NİN IRAKTAN ÇEKİLİŞİ

ABD NİN IRAKTAN ÇEKİLİŞİ

Yazan  Burak ÇINAR*  
09 Ekim 2009
Yayınlandığı Kategori
Amerika Araştırmaları Merkezi
* 21. Yüzyıl Enstitüsü ABD Araştırmaları Bölüm Başkanı.


Irak’taki savaşta umduğunu bulamayan Amerikan Hükümeti’nin bölgeden çekilme kararı vermesi, ağır kayıplara rağmen ülkedeki siyasi istikrarın sağlanması konusunda umudunu kaybetmesinden kaynaklanmaktadır.
Aynı zamanda savaşın başlatılmasında ana neden olarak gördüğü ve Irak'ta olduğunu iddia ettiği Kitle İmha Silahları'na (KİS) ulaşamaması ve Afganistan'da 2008'den başlayarak inanılmaz bir tırmanışa geçen olaylar, ABD'nin Irak'taki hukuki altyapısının eksik olduğu savaşı bırakmasına yol açtı. Bunun itibarını fazla sarsmaması için kendi kamuoyuna artık Saddam rejiminin devrildiğini ve böylece siyasi sonuca ulaşıldığını sundu ve akabinde Vietnam'da yaptığı gibi "Iraklaştırma" programını hızlandırarak muharip birlikleri önce şehir dışındaki üslere çekti. 2010 Ağustos'unda muharip birliklerin ülkeden çekilmesi tamamlandığında ülkede sadece destek kuvvetler kalacak ve onlar da 2011 sonunda tamamen anavatana dönmüş olacak.[1]

Bu uygulama Amerikan tarihinde daha önceden tecrübe edilmiştir. Amerikan Ordusu verdiği ağır kayıplara rağmen Vietnam'da sonuca ulaşamayacağını anlayınca, 1969'da başlattığı "Vietnamlaştırma" programıyla ülkenin batıdaki dağlık alanların güvenliğini Güney Vietnam Ordusu'na devretmiş ve muharip kuvvetlerini kıyı kesimine çekilmişti. Bunu da ülkeden tamamen çekilmesini izlemişti. Destek kuvvetlerinin ülkeyi boşaltması ise 1973'te tamamlanmıştı.

Saddam Rejiminin Devrilmesi,

ABD'nin 19 Mart 2003 gecesi başlattığı Irak Savaşı'nın harekât aşaması 1 Mayıs'ta Amerikan zaferiyle sonuçlanmıştı. Amerikan birlikleri 9 Nisan'da Başkent Bağdat'a girmiş, böylece Saddam Hüseyin'in dikta rejimi devrilmişti. Ancak kendisi uzun bir süre gizlendikten sonra yakalanabildi ve yargılandıktan sonra 30 Aralık 2006'da idam edildi.

Saddam Hüseyin'in ortadan kaldırılmasına rağmen ABD'nin daha bu bölgede kalmasının meşruluğunun kalmaması, ordusunun buradaki varlığını zorlaştırmaya başladı. Çekilme için 2008'deki Başkanlık Seçimleri sonrası beklenmeye başlandı. Bu sayede yeni başkan Barrack Obama, tüm sorumluluğu alarak Irak'tan çekilme kararı aldı.

Çekilme Öncesi Irak,

Saddam Hüseyin'in aranması sürerken diğer yandan da asıl sorun olan KİS'nın nerede oldukları araştırılıyordu. Ancak bunların bulunmadıklarının kesinleşmesi, ABD'ye ciddi itibar kaybettirdi. Bu arada toplamda 4000'i ölü olmak üzere 36.000'i aşan Amerikan kayıpları, Irak'ta bulunan 150.000 kişilik Amerikan Ordusu için ciddi bir sorun oluşturuyordu.[2] Buna insan hakları konusunda ardı ardına çıkan skandallar ve şehirlerdeki gerillalara karşı yapılan bombardımanlarda çok sayıda sivilin öldürülmesiyle gelen itibar kaybı da eklendiğinde, zaten burada kalması için meşru bir nedeni de kalmamış olan Amerikan Ordusu'nun çekilme zamanının geldiği görülüyordu.

Irak'ta 2007'den başlayarak, olayların sayısında ciddi bir düşüş göze çarpmaktadır. Irak'taki Amerikan kuvvetlerinin komutanı olan General Ray Odierno'nun verdiği bilgiye göre Ağustos 2007'deki olay sayısı 4000 iken, Eylül 2009'da 600'e kadar gerilemiştir.[3] Ancak istatistikler başka bilgilerle birlikte yorumlanmalıdır. Olaylarla birlikte Amerikan Ordusu'nun kayıp verme sayısının azalması, etnik bölünmeye uğramış olan Irak'ın iç savaşa doğru gittiği gerçeğini saklayamaz. 19 Ağustos'ta bombalı kamyonların Maliye ve Dışişleri bakanlıklarına düzenledikleri büyük saldırılarda 100 kadar insanın öldürülmesi, Irak'ta güvenliğin sağlanamadığının bir göstergesidir.[4]

Irak Savaşı Yerine Afganistan Savaşı,

Afganistan'daki Amerikan varlığı Orta Asya'daki tali enerji kaynaklarını etkileyeceğinden, Rusya'nın süper güç adaylığı önünde önemli bir engel olabilir. Dolayısıyla kısıtlı olan muharipleri farklı iki bölgeye dağılan ve bu suretle iki cephede birden savaşmakta ciddi anlamda zorlanan Amerikan Ordusu, Irak'tan çekilerek burada yorulan birliklerini anavatanda bir süre dinlendirip ardından Afganistan'a yollayabilecektir. Sonuç olarak, Rusya'nın Ortadoğu'da doğrudan bir etkisi olmaması, ABD'nin burayı terk ederek Afganistan'daki savaşa ağırlık vermesi anlamlıdır. Kaldı ki, Afganistan'daki savaşın hukuki altyapısı hazır olup, ABD'yi sarsmayı başaran ve bu bölgede karargâh kurmuş olan terör örgütü El Kaide'yi yok etme hedefini hem iç, hem dış kamuoyuna daha rahat anlatabilmektedir.

Çekilme Süreci,

Şu anda 124.000 Amerikan askeri bulunan Irak'ta, Ekim 2009 sonunda bu sayı 120.000'e düşürülecek.[5] Odierno'nun söylediğine göre Ocak seçimleri sonrasında asker sayısı 110.000-120.000 seviyesine inecek ve gelecek Eylül'den itibaren sadece 50.000 asker geçiş süreci için ülkede kalacak.[6] Ancak bu süreçte Amerikan birliklerinin yerini alacak olan ve şu anda bile daha bağımsız çalışmak isteyen Irak güvenlik güçlerinin pek hazır olmadıkları düşündürücüdür.[7] Bu durum ileride Amerikan yanlısı bir Irak Hükümeti'ni imkânsız kılacaktır. Ayrıca Kuzey Irak için de yeni sorunlar yaratabilecektir.

Bu arada Amerikan askeri kaynakları Irak'taki olay sayısının azalmasının yanısıra, 19 Ağustos'taki bombalı eylemlerden sonra Bağdat'ta da istikrarın geliştiğini söylemektedir.[8]Bu durum daha ziyade Amerikan yetkililerin, çekiliş gerekçesini güncel tutma girişimidir. Ara sıra vuku bulan ama oldukça etkili olan bu tür olayların, Bush Yönetimi'nin son zamanlarında alınan kararla Amerikan Ordusu'nun şehirlerden çıkarak güvenli bölgeleri olan devasa üslere çekilmelerini tersine çevirmemesi, yani tekrar şehir savaşlarına bulaşarak kayıp vermemeleri, Obama Hükümeti için son derece önem arz etmektedir.

Sonuç,

ABD'nin Irak'tan çekilmesi, Afganistan'daki savaş için umutları biraz olsun artırdı. Bu sayede çekilen birliklerin bir kısmı Amerika'da dinlendirildikten sonra Afganistan'a sevk edilebilecektir. Kore ve Güney Kafkasya'da ABD'nin sınırlanan etkisi de bu bölgelere bazı birliklerin kaydırılmasını gündeme getirebilir.

ABD'nin çekilmesi sürecinde birliklerin hızla azalması beklenen Mart-Eylül 2010 döneminde gerçekleşecek olaylar, Irak'ın yakın gelecekte istikrarının nasıl olacağını gösterecektir. Eğer direnişçiler güçlerini muhafaza ediyor ve Amerikan çekilişini bekleyerek gizleniyorlarsa, bu dönemin Sünni-Şii Savaşı'nın miladı olacağını söyleyebiliriz.

Bu arada Amerikan Ordusu'nun tamamının çekilmesinin, Irak'taki duruma bağlı olarak 2012'ye sarkabileceğini de düşünmeliyiz. Burada önemli bir nokta, çekilecek olan birliklerin düzenli ordu olduğu, Özel Kuvvetler'in bundan bağımsız olacağı gerçeğidir. Dolayısıyla özellikle Kuzey Irak'taki Yeşil Berelilerin faaliyetleri bir süre daha devam edebilir. Bu faaliyetler, Türkiye, Suriye ve İran için son derece önem taşımaktadır.

KAYNAKÇA;

[1] General Ray Odierno, Amerikan birimlerinin muharebe görevlerini 2010 Eylül'ünde sona erdireceğini açıklamıştır. Bkz. "US Speeding up Iraq Withdrawal", Associated Press, September 30, 2009, http://www.military.com/news/article/us-speeding-up-iraq-withdrawal.html?ESRC=eb.nl (09.10.2009).

[2] ABD'nin Irak Savaşı'nın Mart-Nisan 2003'teki harekât safhasında verdiği kayıplar 138 ölü ve 542 yaralı olmak üzere toplam 680'di. Bunu izleyen düşük yoğunluklu çatışma safhasında, Mayıs 2003-Eylül 2009 arasındaki kayıpları ise 4124 ölü ve 29.620 yaralı olmak üzere toplam 33.744 olmuştur. Bkz. GlobalSecurity.org, http://www.globalsecurity.org/military/ops/iraq_casualties.htm (09.10.2009). Bunun haricinde müttefik ülke askerlerinden ölenlerin sayısı da 318'dir. Bkz. John F. Burns, "John Burns Q and A: Ending the War in Iraq", New York Times, September 29, 2009, http://atwar.blogs.nytimes.com/2009/09/29/john-burns-q-and-a-ending-the-war-in-iraq

[3] "US Speeding…".

[4] "US Speeding…".

[5] "US Speeding…".

[6] "Pentagon Announces Iraq Troop Rotations, Extensions", American Forces Press Service, Oct. 8, 2009, http://www.globalsecurity.org/military/library/news/2009/10/mil-091008-afps01.htm (09.10.2009).

[7] "Heath Druzin In Rural Iraq, GIs Tread Lightly", Stars and Stripes, October 06, 2009, http://www.military.com/news/article/in-rural-iraq-gis-tread-lightly.html?ESRC=eb.nl (09.10.2009).

[8] Gerry J. Gilmore, "Commander Cites 'Steady Progress' in Baghdad as Attacks Drop", American Forces Press Service, http://www.globalsecurity.org/military/library/news/2009/10/mil-091008-afps03.htm (09.10.2009).

https://21yyte.org/tr/merkezler/bolgesel-arastirma-merkezleri/amerika-arastirmalari-merkezi/abdnin-iraktan-cekilisi


***