Kerkük Kürdistan'a Bağlanırken; Kerkük düşerse Türkiye düşer!
21. Yüzyıl Türkiye Enstitüsü
Milli Güvenlik ve Dış Politika Araştırmaları Merkezi
26 Mart 2017 Pazar
Cahit Armağan Dilek
cadilek9011@gmail.com
Kerkük Yeniden Gündemde...
Gündem de ama Türkiye'nin gündeminde değil. Kerkük'teki fiili işgalini resmileştirmek anlamında Barzani'nin, bu işgale ve tarihi Türkmen şehrinin Kürdistan'a bağlanmasını önleyebilmek için seslerini duyurmaya çalışan başta Irak Türkmen Cephesi Başkanı Erşat Salihi olmak üzere Iraklı Türklerin gündeminde. Ama Iraklı Türklerin sesini Türkiye'de duyan yok.
Öyle ki Kerkük'te Barzani'nin bayrağının resmi dairelerde göndere çekilmesine Türk Dışişleri sadece "yadırgadık" diye tepki gösterebildi. Türkiye'nin
yadırgadık açıklamasına Kerkük Valisinden Ankara ve İstanbul'da göndere çekilen Kürdistan bayrağının Kerkük'te de göndere çekilmesi sizi niye rahatsız ediyor, bu Türkiye'nin işi değil cevabı geldi ama Türkiye'den buna hiçbir karşılık verilemedi. Halbuki BM bile Kerkük'teki bu gelişmenin çok tehlikeli boyutlara
ulaşabileceğinden endişe duyduğunu açıkladı. Çünkü Irak anayasasına aykırı olarak, tarihi ve sosyolojik gerçeklere aykırı olarak Kerkük'ün demografik
yapısı zorla değiştirildi şimdi de bu fiili duruma hukuki kılıf yaratılmaya çalışılıyor.
21 Mart'ta Nevruz gerekçesiyle Kürt asıllı KYB üyesi Kerkük Valisinin isteğiyle Kerkük'te kale ve resmi dairelere Kürdistan bayrağı çekildi. Şimdi bunun sürekli
hale gelmesi için 28 Mart'ta Kerkük İl Meclisinde oylama yapılacak. Kürt üyelerin çoğunlukta olduğu Meclis'te bu önerinin geçmesi bekleniyor. Tabi bu
bayrak krizin yanında ikinci planda kalan bir konu var ki o da resmi dil ile ilgili. Yine Kerkük Valisinin talimatıyla Arapça'dan sonra Kürtçe ikinci resmi
dil oldu. Türkmenlerin yani Iraklı Türklerin kendi topraklarında yok sayıldığı bu ortamda belki de en önemli baskı Türkçe üzerine yapılmış oluyor.
Nitekim Prof.Dr. İlber Ortaylı 26 Mart'ta Hürriyet gazetesindeki köşe yazısında bu gelişmeyi "Kerkük'te Türkçe evin içine hapsediliyor" diye tanımlamış.
Bu durum hemen olmasa bile Türkçeyi yani dilini kullanamayan Türklerin Türk kimliğinin yok edilmesi sürecinin başlamış olduğu anlamına da gelir. İlber
Ortaylı yazısında Irak'ın kuzeyinde 2 milyon civarında Türk nüfusu olduğunu söylerken bugün elden giden Kerkük yanında Kürt Bölgesel Yönetiminin başkenti olan Erbil'in de bir Türk şehri olduğunu vurguluyor.
Bağdat'tan gelen son haber İbadi'nin Kerkük'te Kürdistan Bayrağının çekilmesine devam edilmesi nedeniyle Kerkük'e merkezi bütçeden verilen ödeneğin
gönderilmeyeceği yönündedir. Görünen o ki Bağdat yönetimi de Kerkük konusunda yani Kerkük'ün Bağdat'ın elinden gasp edilmesini önleme bağlamında Barzani ile savaşmak gibi bir niyeti yok. IŞİD'ten kurtarıyoruz gerekçesiyle Kerkük'ü İşgal eden Barzani ve Peşmergeleri şimdi de Kürdistan bayrağı çekerek bunu Resmileştiriyor. Bağdat yönetimi de muhtemelen ABD'den gelen telkinlerle (kendi aranızda savaşmayın IŞİD'e odaklanın) Kerkük'ü Barzani'ye bırakmış gibi davranıyor. Böyle bir anlaşmanın Musul operasyonu başlamadan yapılmış olması da büyük ihtimal.
Ama her şey böyle gerçekleşecek anlamına gelmiyor. Şii olmalarına rağmen milliyetçilik yani Iraklılık duyguları ağır basan Maliki ve Sadr gibi
siyasetçiler ve tabi ki İran'ın Irak'ın bölünmesi anlamına da gelecek Kerkük'ün el değiştirmesine seyirci kalması beklenmemelidir. Nitekim geçen haftalarda
Kerkük'te İran'a yakın KYB Peşmergelerinin petrol sahalarını basıp üretimi bir süreliğine engellemeleri bunun bir işaretidir. Bu olayda KYB Peşmergelerinin PKK ile işbirliği yaptığı da bilinmektedir. Aynı işbirliği (İran-KYB-PKK) Sincar bölgesinde de vardır. Ayrıca PKK'nın Barzani yönetimine yani KDP Peşmergelerine meydan okumasının arkasında bu işbirliği vardır. Çünkü İran hiçbir şekilde Türk hükümetinin mutlak desteğini almış Barzani'nin bağımsızlık ilan etmesine sıcak bakmamaktadır.
İşte böyle bir ortamda Neçirvan Barzani'nin iki gün önceki "bu yıl içinde bağımsızlık referandumu yapacağız" açıklamasını da yukarıda belirtilen
gelişmeler çerçevesinde okumak gerekir. Bu açıklamanın arkasında muhtemelen Kerkük'ün kendi yönetimlerine bağlanacağına ilişkin bir garanti ya da beklenti
var gibi gözüküyor. Kerkük petrollerine sahip olacak Barzani bağımsız bir devlet için gerekli ekonomik kaynağa da sahip olmanın hesaplarını yapmış olmalı ki bu
açıklamayı yapabiliyor.
İran değişik gerekçelerle Irak'ın bölünmesine, Barzani'nin bağımsızlık ilanına karşı duruyor olabilir. Ama İran'dan önce Türkiye bu bölünmeye, Kerkük'ün el
değiştirmesine ve Barzani'nin bağımsızlık hayallerine en sert şekilde karşı durması gerekiyordu. Çünkü Irak'ın bölünmesi İran için olmasa bile Türkiye için
hayati bir konu. Aslında Türkiye'nin geleneksel politikası bu yöndeydi. Ancak 2008'lerde başlayan açılım politikalarıyla birlikte Türk hükümetinin Barzani
politikası da neredeyse yüzseksen derece değişti. Başta ABD olmak üzere Batılı ülkeler Türk hükümetinin Barzani yönetimini kabullenip stratejik ortak haline
getirmesinin bir benzerinin Suriye'de PYD bağlamında gerçekleştirmesini teşvik ve telkin ediyorlar. Barzani ile Türk Hükümeti arasındaki ilişkilere bakınca bu
konuda da çok iyimserler.
Bu durum o ülkelerin açıklamalarına ve raporlarına da yansımış durumda. Yani görünen köy kılavuz istemiyor ve Irak'taki senaryonun Suriye'de de yaşanması
olasılığı giderek artıyor. Hal böyle olunca Türk hükümetinin Kerkük'te başlamış kabullenmesi ve geri çekilmesi bu hızla devam ederse Kerkük'ün düşmesi an
meselesidir. Bunu Suriye kuzeyindeki gelişmeler takip edecek ve Suriye'de bölünecektir. Bundan sonraki hedefin ise Türkiye olması kaçınılmazdır.
Türk hükümeti bu gelişmeleri dikkate alarak hızla bütün bir Ortadoğu politikasını yeniden belirlemelidir. Bölgede olaylar çok hızlı gelişmektedir. El Bab'ı alalım sonra bakarız, Menbic'i halledelim sonrasına bakarız, Rakka çözülsün gelişmelere göre karar veririz diyecek bir yaklaşım doğru değildir.
Çünkü Türkiye Menbic'e odaklanırken bölgenin diğer noktalarında askeri-politik operasyonla durmamaktadır. Sahadaki gelişmeler o kadar hızlıdır ki 16 Nisan'dan sonra duruma bakacağız yaklaşımı bölgede kaybetmeyi göze almaktan başka bir şey değildir.
İşte tam da bunun için Türkiye'nin Bekasının güvenliği Kerkük'ten başlar.
Kerkük Düşerse Irak'ın kuzeyi ve Suriye'nin kuzeyi Düşer.
Sıraya Türkiye'yi alır.
Yani Kerkük düşerse Türkiye düşer!
Bu sadece bir slogan değil bir gerçektir.
Dolayısıyla Ankara'da, İstanbul'da, Kerkük'te olanlar protokol kuralları gereği
göndere bayrak çekilmesinden çok çok ötede Türkiye için bir beka sorundur.
Çünkü bu, Irak'ta başlayacak bölünme ve parçalanmanın Türkiye'yi de vurmasıdır.
Cahit Armağan Dilek
Milli Güvenlik ve Dış Politika Araştırmaları Merkezi
cadilek9011@gmail.com
***
