Suriye İç Savaşının Bilançosu Nedir?
Özel Rapor
Erol Başaran BURAL
Mart 2019
www.21yyte.org
Birleşmiş Milletler başta olmak üzere uluslararası aktörler tarafından çok sayıda karar alınmasına, sivillerin ve masum insanların korunmasına yönelik tedbirler geliştirilmeye çalışılmasına rağmen, geçen sekiz yıl içerisinde Suriye iç savaşından en çok etkilenenler yine masum siviller olmuştur.
Çatışmaların devam etmesi nedeniyle kesin rakamlara ulaşılması çok güç olsa da, sekiz yıl içerisinde yaklaşık 500 binden fazla insanın hayatını kaybettiği yönünde ortak bir kanı söz konusudur. Bu rakamın 397.965’ini hayatını kaybeden, 192.035’ini ise kayıp olan ancak hayatını kaybettiği değerlendirilen insanlardan meydana geldiğini belirtmekte fayda var.19
8 yıldır devam eden iç savaş sırasında düzenlenen 336 kimyasal saldırının yüzde 98'i Esed rejimi tarafından yapıldı. Saldırıların 6'sı terör örgütü IŞİD tarafından gerçekleştirildi.
Bu saldırılarda Esed rejimi tarafından, solunduğunda "hidroklorik" aside dönüşen "klor" gazı kullanıldı. Suriye'de doğrulanabilen ilk kimyasal silah kullanımı 23 Aralık 2012'de ve en son ise 7 Nisan 2018'de yaşandı. Saldırıların 123'ü başkent Şam'da, 123'ü İdlib ilinin güneyi ile Hama ilinin kuzey kırsalında, 55'i Halep bölgesinde, 13'ü Humus, 10'u Dera, 10'u Deyrizor ve 2'si Haseke bölgesinde gerçekleştirildi.20
Suriye’de Hâlihazırda;
• 6.2 milyon insan ülke içinde yerinden edilmiş durumda, bu insanların 871 bini kamplarda yaşıyor, % 64’ü gittiği yerde ev kiralamış,
• 5.7 milyon Suriyeli kayıtlı olarak sığınmacı statüsünde başka bir ülkede yaşıyor, (3.622.366 Suriyeli Türkiye’de bulunuyor)
• Yalnızca 2018’de 1,6 milyon insan ülke içerisinde yer değiştirmek zorunda kalmış vaziyette,
• 1.5 milyondan fazla insan savaş nedeniyle uzuv kaybı yaşamış ya da engelli haline gelmiş,
• 11.7 milyon kişi insani yardıma muhtaç halde,
• Sağlık tesislerinin % 46’sı tahrip edilmiş durumda,
• Her 3 okuldan birisi tahrip edilmiş, 2,1 milyon çocuk okula gidemiyor, 1,3 milyon çocuğun ise okula gidememe riski mevcut,
• Ülkenin kanalizasyon sisteminin % 50’si tahrip edilmiş halde,
• 15.5 milyon insan su ve hijyene ulaşımda güçlük çekiyor,
• 9 milyon insan gıda yardımı bekliyor. 21
2018 yılı İçerisinde;
• 1.436'sı çocuk, 923'ü kadın olmak üzere toplam 6 bin 964 sivil çatışan taraflarca öldürüldü,
• 4.162 insan Suriye rejimi güçleri, 471 kişi de ABD öncülüğündeki koalisyon tarafından düzenlenen saldırılarda hayatını kaybetti,
• Rejim güçleri yıl 355'i çocuk, 596'sı kadın, toplam 5 bin 607 kişiyi zorla alıkoydu,
• Terör örgütü PKK/PYD, işgal ettiği bölgelerde 83'ü çocuk, 74'ü kadın, toplam 965 kişiyi; IŞİD terör örgütü ise 28'i çocuk,
13'ü kadın, toplam 338 kişiyi çeşitli nedenlerle alıkoydu,
• Esed rejimi ülkenin farklı bölgelerinde 6 kez kimyasal saldırı düzenledi,
• Yaklaşık 670.000 insan yerinden edildi. 22
DİPNOTLAR;
19 https://www.irishtimes.com/opinion/letters/syria-s-nightmare-eight-years-of-war-and-displacement-1.3812675
20 https://www.aa.com.tr/tr/dunya/suriyede-kimyasal-silah-saldirilarinin-neredeyse-tumunu-rejim-duzenledi/1396044
21 Birleşmiş Milletler İnsani İşler Eşgüdüm Ofisi (OCHA), İnsani İhtiyaçlar Raporu, Mart 2019,
https://hno-syria.org/data/downloads/en/full_hno_2019.pdf
22 Suriye İnsan Hakları Ağı, Suriye’de 2018 Yılında En Göze Çarpan İnsan Hakları İhlalleri Yıllık Raporu, 31 Ocak 2019
Özel Rapor
Mart 2019
www.21yyte.org
***
