Bir Başka Görünmeyen Tehdit:Suriye Normu
Yazar: Ümit Özdağ
02 MART 2012 CUMA
Çünkü NATO Libya'ya insani müdahale kavramına dayanan bir askeri müdahale gerçekleştirerek Kaddafi'nin önce devrilmesinin sonra öldürülmesinin önünü açtı.
Buna rağmen insani müdahale kavramı uluslar arası ilişkiler alanına yeni girmiş, tartışmalı ve tehlikeli bir kavram/eylemdir. Çünkü kimin kimi hangi şartlarda ve nasıl koruyacağının bir hukuki çerçevesi olmadığı için rahatlıkla insani görünümlü milli egoist planların aracı olabilmektedir. Uluslar arası ilişkiler pratiğinde olduğu gibi teorisinde de yeni olan bu yaklaşım çok kısa zamanda yoğun bir şekilde "pro-kontra" boyutları ile tartışılmıştır.
Bu konuda önemli iki farklı yaklaşımı savunan makale dünyanın en çok satan dış politik dergisi olan Foreign Affairs'de yayınlanan iki makale konuyu insani müdahalenin faydaları ve zararları zemininde tartışmıştır. Bu makaleler derginin k-Kasım/Aralık 2011 sayısında yayınlanan WESTERN, Jon, GOLDSTEİN, Joshua S., "Humanitarian Intervention Comes of Age: Lessons From Somalia to Libya" yazdığıve insani müdahaleyi savunan makale ile VALENTİNO,Benjamin A., yazdığı "The True Costs of Humanitarian Intervention: The Hard Truth About a Noble Notion" adlı ve insani müdahaleye karşı çıkan makaledir.
Türkiye'de ise 21. Yüzyıl Türkiye Enstitüsü tarafından çıkarılan 21. Yüzyıl dergisinin Ekim 2011'de çıkan34. Sayısında Prof. Dr.Füsun Arsava'nın kaleme aldığı " Kuvvet Kullanma Yasağı-Egemenlik Prensibi ve İnsani Müdahale " adlı makalesi, Gözde Kılıç Yaşin'in " Araçsallaştırılan İnsani Müdahale ve Siyasallaşan Uluslar arası Hukuk " adlı makalesi ve Dr. Sait Yılmaz'ın "Uluslararası Müdahale ve Meşruiyet, Libya Örneği " adlı makalesi büyük önem taşımaktadır.(Dileyen okurlar bu üç makaleyi www.21yyte.org'dan okuyabilirler.)
İnsani müdahale ile ilgili tartışmaların Suriye'de Esad rejiminin devrilmesi için bu ülkeye yapılması planlanan/tartışılan " İnsani müdahale " tartışmaları sırasında yeni bir aşamaya taşındığı görülmektedir. Bu yeni aşamada nihayet milli devletlerin varlığını sorgulayan bir boyuta ulaştığı görülmektedir.
Amerikan Deniz Kuvvetleri Akademisi öğretim üyesi ve National Interest dergisinin eski editörü Nikolas K. Gvasdev, 1933 Montevideo Anlaşması ile egemenlik hakları belirlenen uluslar arası sistemdeki ulus-devlet anlayışının aşıldığını iddia etmektedir.Gvasdevi " Suriye Olayının " " Suriye Normu " diye anılan ve devletlerin otoritesini reddedenlere karşı kuvvet kullanma hakkını sınırlayan bir anlayışı ortaya çıkardığını ileri sürmektedir. (Nikolas K. Gvasdev,The Realist Prism:Syria, Kosovo Highlight Sovereignty's Enclave Problem, World Politics Review, 17 February 2012)
Nikolas K. Gvasdev, Suriye Normunun kısa bir süre içinde Türkiye'de PKK'ya, Kolombiya'da FARC'a, Filipinlerde komünist ve İslamcı asilere karşı uygulanan isyan bastırma uygulamalarının sorgulanmasını beraberinde getireceğini ifade etmektedir. Gvasdev'e göre bunun sonucu, devletlerin topraklarının bir bölümünde egemenliklerinin sınırlanması olacaktır. Üstelik bu konuda Güney Kafkasya'da üç egemen devletin yanında üç uluslar arası sistem tarafından tanınmayan devletçiğin (Dağlık Karabağ, Abhazya, Güney Osetya) birlikte yaşaması bunun olabilirliğini göstermektedir.
İnsani müdahale sürecinde çok hevesli görünün AKP Hükümetinin "Suriye Normu" şeklinde ortaya atılan anlayışın ışığında kısa bir süre sonra Türkiye'nin önüne ne türlü sorunlar koyabileceğini tekrar düşünmelidir. Ankara'daki karar alıcıların birde bu açıdan bakmasında Türkiye'nin milli birliği ve menfaatleri açısından büyük fayda vardır. Çünkü çok kısa bir süre sonra Suriye'de iç savaş başlar, Suriye Kürtleri Suriye'den ayrıldıklarını ve K. Irak ile birleştiklerini açıklar ise PKK Hakkari-Şırnak-Diyarbakır ekseninde bir kent merkezlerini de kapsayan bir ayaklanma başlatır ise Türk Ordusu ve Emniyet Genel Müdürlüğü bugün Humus'ta Suriye Ordusu'nun içine düştüğü duruma düşürülebilir.
Bazıları buna " Türkiye'de demokratik seçimler ile gelmiş bir hükümet var. Suriye ile meşruluk açısından karşılaştırılamaz " cevabını verebilir. Sizce Nikolas K. Gvasdev Türkiye'de demokrasi olduğunu bilmiyor mu?
Buna rağmen insani müdahale kavramı uluslar arası ilişkiler alanına yeni girmiş, tartışmalı ve tehlikeli bir kavram/eylemdir. Çünkü kimin kimi hangi şartlarda ve nasıl koruyacağının bir hukuki çerçevesi olmadığı için rahatlıkla insani görünümlü milli egoist planların aracı olabilmektedir. Uluslar arası ilişkiler pratiğinde olduğu gibi teorisinde de yeni olan bu yaklaşım çok kısa zamanda yoğun bir şekilde "pro-kontra" boyutları ile tartışılmıştır.
Bu konuda önemli iki farklı yaklaşımı savunan makale dünyanın en çok satan dış politik dergisi olan Foreign Affairs'de yayınlanan iki makale konuyu insani müdahalenin faydaları ve zararları zemininde tartışmıştır. Bu makaleler derginin k-Kasım/Aralık 2011 sayısında yayınlanan WESTERN, Jon, GOLDSTEİN, Joshua S., "Humanitarian Intervention Comes of Age: Lessons From Somalia to Libya" yazdığıve insani müdahaleyi savunan makale ile VALENTİNO,Benjamin A., yazdığı "The True Costs of Humanitarian Intervention: The Hard Truth About a Noble Notion" adlı ve insani müdahaleye karşı çıkan makaledir.
Türkiye'de ise 21. Yüzyıl Türkiye Enstitüsü tarafından çıkarılan 21. Yüzyıl dergisinin Ekim 2011'de çıkan34. Sayısında Prof. Dr.Füsun Arsava'nın kaleme aldığı " Kuvvet Kullanma Yasağı-Egemenlik Prensibi ve İnsani Müdahale " adlı makalesi, Gözde Kılıç Yaşin'in " Araçsallaştırılan İnsani Müdahale ve Siyasallaşan Uluslar arası Hukuk " adlı makalesi ve Dr. Sait Yılmaz'ın "Uluslararası Müdahale ve Meşruiyet, Libya Örneği " adlı makalesi büyük önem taşımaktadır.(Dileyen okurlar bu üç makaleyi www.21yyte.org'dan okuyabilirler.)
İnsani müdahale ile ilgili tartışmaların Suriye'de Esad rejiminin devrilmesi için bu ülkeye yapılması planlanan/tartışılan " İnsani müdahale " tartışmaları sırasında yeni bir aşamaya taşındığı görülmektedir. Bu yeni aşamada nihayet milli devletlerin varlığını sorgulayan bir boyuta ulaştığı görülmektedir.
Amerikan Deniz Kuvvetleri Akademisi öğretim üyesi ve National Interest dergisinin eski editörü Nikolas K. Gvasdev, 1933 Montevideo Anlaşması ile egemenlik hakları belirlenen uluslar arası sistemdeki ulus-devlet anlayışının aşıldığını iddia etmektedir.Gvasdevi " Suriye Olayının " " Suriye Normu " diye anılan ve devletlerin otoritesini reddedenlere karşı kuvvet kullanma hakkını sınırlayan bir anlayışı ortaya çıkardığını ileri sürmektedir. (Nikolas K. Gvasdev,The Realist Prism:Syria, Kosovo Highlight Sovereignty's Enclave Problem, World Politics Review, 17 February 2012)
Nikolas K. Gvasdev, Suriye Normunun kısa bir süre içinde Türkiye'de PKK'ya, Kolombiya'da FARC'a, Filipinlerde komünist ve İslamcı asilere karşı uygulanan isyan bastırma uygulamalarının sorgulanmasını beraberinde getireceğini ifade etmektedir. Gvasdev'e göre bunun sonucu, devletlerin topraklarının bir bölümünde egemenliklerinin sınırlanması olacaktır. Üstelik bu konuda Güney Kafkasya'da üç egemen devletin yanında üç uluslar arası sistem tarafından tanınmayan devletçiğin (Dağlık Karabağ, Abhazya, Güney Osetya) birlikte yaşaması bunun olabilirliğini göstermektedir.
İnsani müdahale sürecinde çok hevesli görünün AKP Hükümetinin "Suriye Normu" şeklinde ortaya atılan anlayışın ışığında kısa bir süre sonra Türkiye'nin önüne ne türlü sorunlar koyabileceğini tekrar düşünmelidir. Ankara'daki karar alıcıların birde bu açıdan bakmasında Türkiye'nin milli birliği ve menfaatleri açısından büyük fayda vardır. Çünkü çok kısa bir süre sonra Suriye'de iç savaş başlar, Suriye Kürtleri Suriye'den ayrıldıklarını ve K. Irak ile birleştiklerini açıklar ise PKK Hakkari-Şırnak-Diyarbakır ekseninde bir kent merkezlerini de kapsayan bir ayaklanma başlatır ise Türk Ordusu ve Emniyet Genel Müdürlüğü bugün Humus'ta Suriye Ordusu'nun içine düştüğü duruma düşürülebilir.
Bazıları buna " Türkiye'de demokratik seçimler ile gelmiş bir hükümet var. Suriye ile meşruluk açısından karşılaştırılamaz " cevabını verebilir. Sizce Nikolas K. Gvasdev Türkiye'de demokrasi olduğunu bilmiyor mu?
http://www.21yyte.org/tr/arastirma/orta-dogu-ve-afrika-arastirmalari-merkezi/2012/03/02/6516/bir-baska-gorunmeyen-tehditsuriye-normu
..
