YEREL YÖNETİMLERİN HİZMET SUNUMLARINDAKİ DEĞİŞİM
ve e -BELEDİYECİLİK BÖLÜM 2
E-Belediyenin Gerekliliği :
.. Kişi ve kurumların yerel yönetimlerden beklentileri;
.. Belediye hizmetlerinde etkinlik ve verimlilik,
.. Daha düzenli ve sağlıklı bir çevre,
.. Düzenli bir trafik ve yol, yollarda yönlendirme,
.. Abone işlemlerinde ve ödemelerde hız,
.. Afet halinde hızlı, etkin ve yararlı müdahale,
.. İmar işlemlerinde hız,
.. Yetkili kişilere sorununu anlatabilme, ulaşabilme, gibi temel talepler olarak öne çıkmaktadır.
Bunların yanı sıra işin sosyal, ekonomik ve teknoloji boyutu na baktığımızda e-belediye olmanın gerekliliği daha açık ortaya çıkmaktadır. 25
E-belediyecilik, vatandaşın yönetime katılması, şeffaflığın, hesap verilebilirliğin sağlanması için önemli bir ortam hazırlar. Kamu yönetimi kurumları arasında bilgi alışverişini kolaylaştırarak bürokraside gereksiz işlemlerin ve tekrarların azaltılmasına imkan sağlar. E-belediyecilikte “vatandaş odaklı hizmet” anlayışı esas alınmaktadır. Bu da, 21. yüzyılın kamu yönetimine ışık tutması hedeflenen yönetişim olgusunun ilkeleri ile doğrudan ilintilidir.
Demokratik katılımın elektronik sistemler aracılığı ile sağlanması, günümüzde doğrudan demokrasinin önündeki zaman, mekan ve benzeri engelleri ortadan kaldıracak ve demokratik katılımın maliyetini düşürecektir.26 E-belediyecilik anlayışının katılımcı belediyecilik kavramına olan olumlu etkilerinden birisi de, belediye meclis kararları gibi yönetimsel kararların yerel halkla elektronik ortamda paylaşılabilmesi dir. Bu tip uygulamalar, yönetilen-yöneten döngüsünü ve adlandırmalarını giderek değiştirebilecek bir yapıda olup, günümüz yönetim anlayışına “ Paydaş ” olgusu katılmaktadır.
25 TBD, Türkiye Bilişim Derneği, e-Belediye Taslak Rapor-I , II. Türkiye Bilişim Şurası, 27. Ocak 2004,
http://www.bilisimsurasi.org.tr/e-turkiye/docs/e-belediye_taslak_raporu_1-5.doc
26 Mustafa Akgül, “Internet Notları: Internet, Demokrasi ve Türkiye”,
http://siyaset.bilkent.edu.tr/kamunet/oncesi/cbt-not3.html ,18. 12. 2001.
Halkın yaşadığı çevreye ilişkin edinebileceği bilgiler arasında, yerel-bölgesel bilgilendirmeler,hava-yol durumu, yerel anket sonuçları, ulaşım bilgileri, sosyal
etkinlikler, güncel kararlar ve uygulamalara dair pek çok nokta yer alabilmektedir.
Ancak yönetsel etkinliğin ve kamu hizmetinin kalitesinin artırılmasına katkısının yanında, elektronik yönetim uygulamalarının etkin ve sorunsuz uygulanabilirliği ni sağlamak adına, yasal düzenlemelerin yapılması, kişisel bilgilerin korunması, güvenlik, elektronik imza altyapısı sağlanması, idari sürecin yeniden örgütlenmesi konusuna önem verilmelidir.27
E-belediyeciliğe geçiş yapmayı hedefleyen yerel yöneticiler, diğer yerel yönetimlerin deneyimlerini inceleyerek kendi yönetim biriminin kapasite ve ihtiyaçlarına en uygun bilgi ve hizmetlere yoğunlaşmalı; hedefleri doğru koymalı, vatandaş-odaklı çalışmalı, fayda-maliyet analizini dikkatli yapmalı, birden tüm bilgi ve hizmetleri sunmaktansa aşamalı olarak, geçmiş deneyimlerden dersler çıkararak ve yeni pilot çalışmalardan deneyim kazanarak hareket etmelidir.28
Genelde e-devlet , buna bağlı olarak ta e-belediyecilik uygulamalarının önündeki engeller olarak; yasal mevzuat, bütçe kısıtları, e-devlet uygulamalarının teknolojik değişimin gerisinde kalabilmesi, eşit erişim ve teknolojileri kullanım yeteneklerinin hem hizmeti veren tarafta hem de hizmeti alan tarafta geliştirilmesi gerekliliği sıralanabilir.
E-belediyeciliğin çıkış noktası ve kamu hizmetlerinin bütünselliğinin simgesi olan e-devlet uygulamaları sadece devletin bilgi ve hizmet verdiği kanalları değiştiriyor gibi görünse de değişim çok daha derindir. Bu bağlamda e-devlet kavramını, kamu yönetimi yazınına son çeyrek yüzyılda giren müşteri/ vatandaş memnuniyeti, toplam kalite yönetimi, ağlar ve birlikler (networks and associations) gibi dönüştürücü kavramlardan biri olarak değerlendirmek yerinde olacaktır.
27 George, Aichholzer, “E-Government”, E-Society Kongresi, Teknolojik Değerlendirmeler ve Sistem Analizi
Enstitüsü (ITAS), 17-19.Ekim 2001, Berlin, www.abgs.gov.tr , 16. 12. 2001.
28 Mete Yıldız, Yerel Yönetimlerde İnternet Uygulamaları ve E-Devlet, http://www.bilgiyonetimi.org , 08.01.2005
Diğer bir deyişle e-devlet, vatandaşı ön plana çıkaran ve merkezi bir konuma yerleştiren, kamu çalışanını verdiği bilgi ve hizmetin kalitesinden sorumlu tutan, kamu görevlisinin performansını ölçen, kamu hizmeti sürecini sadece kamu kurum ve kuruluşlarının olanakları ile sınırlı görmeyip bu sürece özel sektör ve sivil toplum kuruluşlarını da dahil etme gayretinde olan bir yaklaşımdır.29
Yerel yönetimlerin internet kullanımı, ancak vatandaşların ilgi, kullanım ve katılımını sağlayabildiği ölçüde anlamlı olacaktır. Vatandaşları sanal bilgi ve hizmetleri kullanma konusunda istekli hale getirmenin de olmazsa olmaz şartı yerel yönetim web sayfalarında ulusal ve yerel düzeyde anlamlı, işe yarar ve artı değer yaratan içerik sağlamaktır.30
E-belediyecilik uygulamalarında;
• Vatandaş odaklı
• Daha katılımcı
• Daha şeffaf
• Daha etkin bir yerel yönetim yapısının oluşturulması için;
Kamu hizmetlerinin sunumunda bilgi ve iletişim teknolojilerinin en etkin şekilde kullanılmasına olanak sağlayacak;yasal, idari ve teknik altyapının oluşturulması göz ardı edilmemesi gereken
bir husustur.
E-belediyecilik uygulamalarının sağlayabileceği yararları şu şekilde sıralayabiliriz;
1. Yönetim ve karar alma süreci şeffaflaşmaktadır.
2. Hizmette zaman ve mekan sınırlaması ortadan kaldırılabilmektedir.
3. Kurum ve yerel halk açısından hizmet maliyetinde düşüş gözlenebilmektedir.
4. Paydaş ruhu ortaya çıkmış, kentlilik bilinci dolayısıyla yerel halkta katılımcı bir anlayış yerleşmeye başlamıştır. Demokratikleşme sürecinde önemli yol alınmıştır.
5. Vatandaşın kendi işini kendisinin yapmasından yola çıkarak, yerel yönetimlerdeki fazla olabilecek istihdam sorunu ortadan kalkabilecektir.
6. Katılımcılık ve izlenebilirlik kavramlarının yaygınlaşması dolayısıyla, verilen hizmet kalitesinde artış olabilmektedir.
7. Dünya ile bütünleşebilme açısından bakıldığında; e-belediyecilik uygulamalarının sayısı arttıkça, halkın bilgi teknolojilerini kullanımında artış gözlenebilmektedir.
8. Hizmet sunumundaki, vatandaş odaklı bakış açısı sayesinde, halkın yerel yönetimlere olan güveninde artış görülebilmektedir.
29 Mete Yıldız, Elektronik (E)-Devlet Kuram Ve Uygulamasına Genel Bir Bakış ve Değerlendirme,
http://www.bilgiyonetimi.org, 08.01.2005
30 Mustafa Bulun,. Bir E-Türkiye Denemesi. INET 2001, 7. İnternet Konferansı,
http://www.edevlet.net/eTurkiye/e-Turkiye_Denemesi.pdf ,20.10.2003
3- YEREL HİZMET SUNUMUNDA ELEKTRONİK UYGULAMALAR VE TÜRKİYE
E-yerel yönetim veya e-belediye; sadece bilgisayar yada internet ortamının varlığı veya internet aracılığı ile hizmet yada yerel yetkili bulunması değildir. E-yerel yönetim toplum için yerel önderliğin, demokratik sorumluluğun ve toplumsal katılmanın bir aracı olarak da algılanmalıdır.31
E-yerel yönetim ile ulaşılması öngörülen hedefler arasında şunlardan söz edilebilir. Şu anda var olan süreçlerin daha ileri bir değişime uğraması; vatandaşlar ile etkileşime geçme ve bir dizi hizmet için organizasyonların yeniden düzenlemesi ile organizasyonlarda köklü bir değişimin sağlanması; belirlenen/tanımlanan yerel özgürlükleri ve yönetim içinde karar vermeyi yerel yetkililerle paylaşmak; hizmetlerin biçimini değiştirmek için yeni bir teknoloji kullanılması; yerel hizmetleri daha iyi, daha uygun maliyetli ve daha ulaşılabilir hale getirmek; yerel demokrasinin başlamasını ve gelişmesinin sağlanabilmesi olarak sayılabilir.32
İnternet ve demokrasi arasındaki etkileşim ve ilişki varlığı gelişmiş ülkelerin yönetsel etkinliklerinde, özellikle de yerel yönetimlerde yaygın kullanıma sahiptir. 8. Kalkınma Planı Yerel Yönetimler Özel İhtisas Komisyonu Raporunda, yerel yönetimlerin kurumsal yapılarının ve çalışma biçimlerinin yerel ve ulusal çıkarları birlikte sağlayacak biçimde geliştirilmesi ve güçlendirilmesi için; “yerel yönetimler arasında ve yerel-merkezi yönetim kuruluşları arasında etkili bir bilgi ağı” kurulması amaçlandığı vurgulanmakta ve internet yerel düzeyde halk katılımının ve iletişim demokrasisinin gerçekleştirilme araçları arasında sayılmaktadır. Bu çerçevede yerel halk katılımının uygulamaya geçirilmesi için “yerel yönetimlerde halkı bilgilendirme süreçlerinin ve ortamının geliştirilmesi, kamu belge ve bilgilerine özgürce erişebilirliğin sağlanması” öngörülmektedir. 33 Bu yaklaşım açık biçimde belediyelerin bilgi toplumunun oluşumu sürecindeki konumunun belirlenmesine yönelik girişimler olarak görülmelidir.
31 Stuart Harrington, Modernising Local Government via electronic means,
http://www.coe.int/t/e/integrated_projects/democracy/1, 09.01.2005
32 Improvement and Development Agency, Local e-government now: a worldwide view-2002,s:34,
http://wwwold.kuntaliitto.fi/tietot/localworld.pdf, 09.01.2005
33 8BYKP, Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı: Yerel Yönetimler Özel İhtisas Komisyonu raporu . Ankara: DPT,
2001. ( DPT. 2538 - ÖİK. 554 ). ISBN 975-19-2567-3, http://ekutup.dpt.gov.tr/yerelyon/oik554.pdf , 10.05.2004
Bunun dışında, yerel yönetimlerin hizmet sunumlarında elektronik olanakların kullanılmasına ilişkin diğer olumlu gelişmelerden birisi de yerel bilgi projesidir. İçişleri Bakanlığı'nın önerisi üzerine Türkiye ve Orta Doğu Amme İdaresi Enstitüsü (TODAİE),Yerel Yönetimler Araştırma ve Eğitim Merkezi (YYAEM) tarafından "Yerel Yönetimler Bilgi Tabanı Projesi" (YERELBİLGİ Projesi) hazırlanmış ve proje iki kurum arasında imzalanan bir protokol ile 4 Nisan 2001'den başlayarak yürürlüğe girmiştir.
Ülkemizde 81 il özel idaresi, 3226 belediye, 34.600 köy, 1000'in üzerinde yerel yönetim birliği, belediye bünyesinde bilinmeyen sayıda işletme, döner sermaye ve fon birimi, çoğunluğu belediyelere ait 1000'e yakın şirket, 50'ye yakın vakıf bulunmaktadır.
YERELBİLGİ Projesi, yerel yönetimlerle ilgili olan verileri elektronik ortamda toplayarak, bu verilerin politika geliştirme ve karar alma sürecine yardımcı olacak şekilde derlenmesi ve bunların analitik sorgulamaya tabi tutulmasını hedeflemektedir.
Çalışmanın içeriği, somut olarak, il özel idaresi, belediye, köy, yerel yönetim birlikleri ile bunların kurdukları işletme, döner sermaye-fon, şirket ve vakıflara ilişkin kurumsal bilgiler ile bunlar tarafından yürütülen hizmetlere ilişkin temel verilerin, internet teknolojisi kullanılarak toplanması ve kurumlar, iller ve ülke düzeylerinde değerlendirilmesidir. Toplanacak bilgiler politika üretici ve karar verici makamların yanı sıra İçişleri Bakanlığı Mahalli İdareler Genel Müdürlüğü 'nün www.mahalli-idareler.gov.tr adresinden kamuoyunun da bilgisine sunulmaktadır.
TODAİE - YYAEM, 2000 yılı sonunda YerelNet adlı bir internet paylaşım ağı kurmuş ve bu ağı www.yerelnet.org.tr adresinden kullanıma açmıştır. YerelNet, merkezden sunulan bilgilerin yanısıra, 3215 belediyenin kendilerine ait bilgileri doğrudan kendilerinin girebilecekleri; yurttaşların hemşehrisi oldukları belediye sayfasına mesaj atabilecekleri; belediyelerin arzu ettikleri duyuruları yapabilecekleri etkileşimli bir yapıya sahiptir.34
Günümüzde, ülkemizin hemen her belediyesinin kendisine ait bir internet sayfası mevcuttur. Ancak, e-belediyecilik kavramının, internet sitesi kurmakla olup bitmeyeceğini bilmek gereklidir. E-belediyecilikle, yönetişim olgusunun gereklerinin hayata geçirilebileceği bir ortam yaratılabilmelidir. Yerel halkın, belediye kapısına gitmeden , selli süreçlere dahil olabileceği teknik altyapının kurulması ve başarıyla işleyebilmesi sağlandıkça, e-belediyecilikte ilerlenmiş sayılabilir.
34 Yerel Yönetimler Bilgi Tabanı Projesi, http://195.142.105.10/yyaem/yerelbilgi.php,09.01.2005
Ülkemizde de , konuya verilen önem giderek artmakta, uygulamaların yaygınlaştırılması adına belli stratejiler de geliştirilmektedir. TÜSİAD(Türkiye Sanayici İş Adamları Derneği) ve TBV(Türkiye Bilişim Vakfı), ekonomide ve toplumsal yaşamda kalitenin, verimliliğin ve rekabet gücünün artırılmasına; şeffaf ve etkin kamu yönetiminin oluşturulmasına katkıda bulunarak, bilgi toplumuna dönüşümün gerçekleştirilmesine, birer sivil toplum örgütü olarak katkıda bulunmanın görevleri olduğunu düşünerek 2003 yılında “eTR Ödülleri” ni oluşturmuşlardır. “ eTR Ödülleri” ile devlette örnek uygulamalara dikkat çekilmesi, yenilikçi girişimlerin kamuoyuna tanıtılması, iyi niyetli ve başarılı girişimlerin desteklenmesi ve özendirilmesi bu yöndeki uygulamaların yaygınlaşmasına katkıda bulunulması hedeflenmektedir.
Bu kapsamda, kamu kurumlarının e-devlet uygulamalarını hızla gerçekleştirme leri, özel sektörün ise söz konusu dönüşüme destek olacak çalışmalara başlaması ve bunu sürdürmesi yönünde özendirilmesi amaçlanmaktadır. Ayrıca, bu dönüşümden doğrudan etkilenecek toplumun bireylerinin, dönüşümü doğru algılamalarını sağlamak üzere bilgilendirilmesi hedeflenmektedir.
TÜSİAD ve TBV yukarıda belirtilen noktaları göz önüne alarak 2004 yılında da, e-devlet konusunda,
1. Merkezi yönetimlerin merkez veya taşra teşkilatlarındaki uygulamalarına ve
2. Yerel yönetimlerin uygulamalarına ilişkin eTR ödülleri ve kongresi düzenlemiştir. Ödüllere ilişkin kategori ise şöyledir:
a) eDevlet Ödülü: Başvuruya konu olan uygulama, etkileşimli olarak internet üzerinden herhangi bir devlet hizmetinin kullanıcıların erişimine sunulması, devletin bu konudaki iş süreçlerini kısaltması, etkinliğini ve verimliliğini artırması amacına yönelik olmalıdır.
b) eYerel Yönetim Hizmetleri Ödülü: Başvuruya konu olan uygulama, etkileşimli olarak internet üzerinden herhangi bir yerel yönetim hizmetinin kullanıcıların erişimine sunulması, yerel yönetim birimlerinin bu konudaki iş süreçlerini kısaltması, etkinliğini ve verimliliğini artırması amacına yönelik olmalıdır.
Ülkemizde e-belediyecilik uygulamalarında başarılı olan pek çok belediye mevcuttur.
Ancak, bu yarışmaya yerel Yönetim Hizmetleri dalında; Ankara Altındağ Belediyesi, Bursa Osmangazi Belediyesi, İstanbul Bahçeşehir Belediyesi, İstanbul Büyükşehir Belediyesi İstanbul
Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü (İSKİ) ve İstanbul Silivri Belediyesi katılmıştır.35
Yapılan değerlendirmeler sonrasında; son dönemde e-belediyecilik alanında yaptığı yatırımlarla bu alanda iddialı olduğunu gösteren Osmangazi Belediyesi ödül almıştır. ISO Kalite Güvencesi altında, bilgi teknolojileri destekli, vatandaş odaklı hizmet veren Osmangazi Belediyesi, elektronik hizmetlerini donanım ve veri iletişim altyapısı, yönetim bilgi sistemi, kent bilgi sistemi ve web sitesiyle entegre bir bilgi sistemiyle sağlamaktadır. Osmangazi Belediyesi’nin e-Belediyecilik projesinin iki yüzü bulunmaktadır. Vatandaşlara yönelik yüzünde;
7/24 ulaşılabilir, şeffaf ve katılımcı yönetim anlayışı çerçevesinde web sitesi aracılığıyla internet üzerinden müracat ve vergi ödemesi yapılabilmektedir. Ayrıca vatandaşlar İhale ve İmar Planlarına ulaşıp imar durumlarını öğrenebilmekte ve daha birçok hizmete ulaşabilmektedirler.
Diğer taraftan sistemin belediye içerisinde çalışanlara yönelik yüzünde ise; Yönetim Bilgi Sistemi, tümü Internet Explorer üzerinde çalışan, tamamen web tabanlı, birbirleriyle entegre modüllerinden oluşmaktadır. Bilgiler, tek sicil düzeninde, gayrimenkul tabanlı standartlara oturtulmuş, binalar ve parsellerle ilişkilendirilmiş ve RDBMS da(Veri Tabanı Yönetim Sistemi) tutulmaktadır. Entegre Kent Bilgi Sistemi ise ihtiyaçlar doğrultusunda, kendi imkânlarınca geliştirilen, kullanımı kolay ve verimli bir sistemdir. Grafik verileri, kadastro mülkiyet sınırları dahil, üzerinden uygulama yapılabilen, hukuki boyutta 0 hata toleranslı gerçek veriler kayıtlıdır.36 Sözü edilen bu ödülün her yıl düzenli olarak verilmesi, devlet ve yerel yönetimlerde elektronik hayata geçişin bir lüks değil gereklilik olduğunun, halka hizmet sunumu yapan kurumların kendilerini çağdaş yaşamın yönetim ilkelerinden ayrı tutamayacakları nın bir göstergesidir. Ülkemizde de , e-belediyeciliğin, belediyeye bir internet sitesi açmak değil, yönetişim mantığı ile yeniden yapılanma sürecinin bir yansımasını elektronik ortama aktarmak olduğu daha yaygın bir şekilde anlaşılabilmektedir.
Yerel yönetimler arasında, halkına daha iyi hizmet vermek isteyen kurumların e-dönüşümü sağlamalarının gerekli olduğu açıktır. Vatandaşlarımızın kolayca ulaşabileceği ve derdini iletebileceği, hantallıktan uzak bir sistem kurulması gereklidir. Katılımcı, hesap verebilir, düzeltici önleyici faaliyetler kapsamında sürekli gelişmeyi benimsemiş, hizmette kalite prensipli, vatandaş odaklı, müşteri memnuniyetini ön planda tutan yönetim anlayışına bürünebilen ve tüm bunları bilgi çağı toplumunun gereği olarak elektronik ortama yansıtabilen belediyelerin, yerel halkları tarafından daha benimsenebilecekleri unutulmamalıdır.
35 e-TR Ödülleri ve Kongresi, http://www.etrodulleri.org/win02.htm,09.01.2005
36 Osmangazi Belediyesi, http://www.osmangazi.bel.tr/Calismalar/cal_acilis.htm,09.01.2005
4- SONUÇ:
Günümüz yönetimlerinde, hizmetlerin sunumuna ilişkin toplumsal talepler; verimlilik, etkinlik, hız, bürokrasinin azalması, yönetsel talepler ise; şeffaflık, hesap verilebilirlik, yönetsel denetimin paylaşılması, yönetişim ilkeleri ile ortaya konulmaktadır. Bu kavramlar, kamu yönetiminde yeniden yapılanmanın gereği olarak hayatımıza girmiştir. Yerel yönetimler de, halka en yakın kamu yönetimi birimleri olarak bu değişimin kendini gösterebileceği alanlar arasındadır. Yerel halkın istek ve ihtiyaçlarını en etkin biçimde karşılayabilmek adına varolan
yerel yönetimlerin, bu hizmetleri elektronik ortama yansıttıkları bir sisteme geçişleri hem çalışanlar, hem de vatandaş açısından olumlu sonuçlar doğurmaktadır. E-belediyecilik, sadece internet sayfası açmak değil, yönetimsel, toplumsal ve bilgilendirme amaçlı tüm süreçlerin, zaman ve mekan kısıtlaması olmadan, hızlı ve etkin bir biçimde elektronik ortamda gerçekleşebilmesi demektir.
Türkiye’de de bu konuya oldukça önem verilmektedir. Öyle ki, sekizinci beş yıllık kalkınma planında konuya vurgu yapılmıştır. İlgili bakanlıkların destekleri ile yerel yönetimlerin arasında sıkı bir bağ kurulmasını hedefleyen yerel yönetim bilgi ağının kurulması da konuya verilen önemi vurgulamaktadır. E-devlet ve e-belediyeciliğe dikkat çekilmesi sadece devlet kurumları tarafından değildir. TÜSİAD ve TBV’de konuya ilgi göstermiş ve her yıl başarılı uygulamalara eTR ödülleri verilen bir kongre düzenlemeyi uygun bulmuştur. Bu çalışmada ,
2004 yılında , başarılı e-belediyecilik uygulaması ile eTR ödülüne layık görülen Osmangazi Belediyesinden de söz edilmektedir.Ülkemizde, e-belediyeciliğin önemi hızla kavranmakta ve uygulama adedi giderek artmaktadır. Bilgi çağı toplumunun, teknolojik gelişmeleri hayatına yansıtabilen bireyleri olarak, katılımcı yerel yönetim anlayışının yaygınlaşması; şeffaf, rahat ulaşılabilir, hesap verebilir, vatandaş odaklı hizmet sunumuna ilişkin yönetim görüşüne sahip yerel yönetimler takdir ve teşvik edilmelidir.
5- KAYNAKLAR:
• AİCHHOLZER, George, , “E-Government”, E-Society Kongresi, Teknolojik Değerlendirmeler ve Sistem Analizi Enstitüsü (ITAS), 17-19.Ekim 2001, Berlin, www.abgs.gov.tr , Erişim Tarihi: 16. 12. 2001
• AKGÜL,Mustafa, “Internet Notları: Internet, Demokrasi ve Türkiye”, http://siyaset.bilkent.edu.tr/kamunet/oncesi/cbt-not3.html , Erişim Tarihi: 18.12.2001
• AKTAN, Coşkun Can, İyi Yönetişim, KalDer 7. Toplam Kalite Yönetimi Makale Yarışması, 2002,
www.canaktan.org.tr , Erişim Tarihi: 25.11.2004
• Aliağa Belediyesi internet sayfası, İnteraktif Sistem ve E-belediyecilik, http://www.aliaga-bld.gov.tr, Erişim Tarihi: 05.01.2005
• ARDIÇ, Kadir; BAŞ, Türker; “Kamu Yönetiminde Sürekli Gelişme Aracı Olarak Toplam Kalite Yönetimi ve Uygulama Aşamaları”, 8.Ulusal Kalite Kongresi, 2000’li Yıllar ve Toplam Kalite Yönetimi, 3-4 Kasım.1999, İstanbul
• BOZKURT, Ömer; ERGUN, Tuncay, Kamu Yönetimi Sözlüğü, TODAİE Yay., Ankara, 1998.s:259
• BULUN, Mustafa, Bir E-Türkiye Denemesi, INET 2001, 7. İnternet Konferansı, http://www.edevlet.net/eTurkiye/e-Turkiye_Denemesi.pdf , Erişim Tarihi:20.10.2003
• CASTELLS, Manuel, Globalization & Identity İn The Network Society, Prometheus, Vol.4, 2000
• ERGUN, Tuncay, “Postmodernizm ve Kamu Yönetimi”, Amme İdaresi Dergisi,Cilt.30,Sayı.4,Aralık, 1997, s.4-5.
• eTR Ödülleri ve Kongresi, http://www.etrodulleri.org%20,%20%20erişim%20tarihi:%2009.01.2005/ , Erişim Tarihi: 09.01.2005
• GİDDENS, Anthony, The Transformation of Intimacy, Oxford:Basil Blacwell,1994
• GÖRMEZ, Kemal,Yerel Demokrasi ve Türkiye, 2. Baskı, Vadi Yayınları,Ankara, 1997
• GÜLER, Birgül Ayman; AKDOĞAN, Argun ve OKTAY, Hakan.; Yerel Yönetimler ve Internet “Türkiye’yi Internete Taşımak Konferansı,Kasım-2001,İstanbul,
www.inet.tr.org.tr/inetconf7/Sunum/yerelyonetim.doc, Erişim Tarihi: 25.11.2004
• HARRİNGTON, Stuart, Modernising Local Government via electronic means,
http://www.coe.int/t/e/integrated_projects/democracy/1, Erişim Tarihi: 09.01.2005
• HENDEN, H.Burçin, “Yerel Yönetimlerde Uygulanan Toplam Kalite Yönetiminin “e-Belediyecilik” Kavramı İle Bağlantısının İrdelenmesi”, Yapı ve Kentte Bilişim’04 Kent’te-Dönüşüm, e-belediyecilik, e-mühendislik ve e-kentlilik 3. Ulusal Kongresi, 02-03 Aralık 2004,Ankara.
• Improvement and Development Agency, Local e-government now: a worldwide view-2002,s:34,
http://wwwold.kuntaliitto.fi/tietot/localworld.pdf, Erişim Tarihi: 09.01.2005
• JOHANSSON, Henry; MCHUCH Patrick; PENDLEBURY A.John ve WHEELER, William A III; Business Process Reenigineering: Breakpoint Strategies For Market Dominance, John Wiley and Sons., Chichester, 1993, s.4.
• KALKANDELEN, A.Hayrettin, “Kamu Yönetiminde Yeniden Yapılanma (Süreç ve Aşamalar)”, Türk İdare Dergisi, Yıl.70, Eylül, Sayı.420, 1998, s.98-99
• KELEŞ, Ruşen, Yerinden Yönetim ve Siyaset, Cem Yayınları, İstanbul, 1992.s:17
• Milli Emlak Genel Müdürlüğü, "E-Devlet", http://www.milliemlak.gov.tr , Erişim Tarihi: 20.12.2004
• NADAROĞLU, Halil,Mahalli İdareler, 3.Bası, Beta Basın Yayın, İstanbul 1986.
• Osmangazi Belediyesi, http://www.osmangazi.bel.tr/Calismalar/cal_acilis.htm, Erişim Tarihi: 09.01.2005
• ÖZTÜRK, Azim, “Türkiye’de Kamu Hizmetlerinin Karşılanması Sürecinde Karşılaşılan Yönetim Sorunları ve Çözüm Önerileri”, Türk İdare Dergisi, Yıl.68, Haziran, 1996, sayı.411, s.146.
• TBD, Türkiye Bilişim Derneği, e-Belediye Taslak Rapor-I , II. Türkiye Bilişim Şurası,
http://www.bilisimsurasi.org.tr/e-turkiye/docs/e belediye_taslak_raporu_1-5.doc , Erişim Tarihi: 27. Ocak 2004
• Türkiye Bilişim Şurası,E-devlet Çalışma Grubu Raporu, 10-12.Mayıs.2002, Ankara
• UÇKAN, Özgür,E-Devlet, E-Demokrasi ve E-Yönetişim Modeli: Bir İlkesel Öncelik Olarak Bilgiye Erişim Özgürlüğü, Stradigma.com. Aylık Strateji ve Analiz E-Dergisi, Haziran 2003, Sayı:5, Erişim Tarihi:18.12.2004
• ULUSOY, Ahmet; AKDEMİR, Tekin, Yerel Yönetimler, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2002.
• Yerel Yönetimler Bilgi Tabanı Projesi, http://195.142.105.10/yyaem/yerelbilgi.php , Erişim Tarihi: 09.01.2005
• YERELNET, www.yerelnet.org.tr/yerelbilgi , Erişim Tarihi: 25.12.2004
• YETİM, Nalan; “Küresel Üretim Yapılanmasına Kültürel Yanıtlar: Ulusal-Yerel?” Doğu Batı Düşünce Dergisi, Ankara,2002.Sayı:18,s.129-140
• YILDIRIM, Uğur; ÖNER, Şerif , Bilgi Toplumu Sürecinde Yerel Yönetimlerde Eğitim-Bilişim Teknolojisinden Yararlanma : Türkiye’de E-Belediye Uygulamaları, The Turkish Online Journal of Educational Technology - TOJET January 2004 ISSN: 1303-6521 Volume 3, Issue 1, Article 8
• YILDIRIR, Hilal; KARAKURT, Elif, E-Devlet Ve Uygulamaları, http://www.isguc.org, E-düşünce, Cilt:6, Sayı:1, Erişim Tarihi: 25.12.2004
• YILDIZ, Mete, Elektronik (E)-Devlet Kuram Ve Uygulamasına Genel Bir Bakış ve Değerlendirme, http://www.bilgiyonetimi.org, Erişim Tarihi: 08.01.2005
• YILDIZ, Mete, Yerel Yönetim ve Demokrasi. Çağdaş Yerel Yönetimler,1996, 5(4): 3-15.
• YILDIZ, Mete, Yerel Yönetimlerde İnternet Uygulamaları ve E-Devlet, http://www.bilgiyonetimi.org, Erişim Tarihi: 08.01.2005
• 8BYKP, Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı: Yerel Yönetimler Özel İhtisas Komisyonu raporu . Ankara: DPT, 2001. ( DPT. 2538 - ÖİK. 554 ). ISBN 975-19-2567-3,
http://ekutup.dpt.gov.tr/yerelyon/oik554.pdf , Erişim Tarihi: 10.05.2004
****
