80.Yılında İnkılâp (Tarihi) Dersleri BÖLÜM 2
“Vekil bey tedrisatına yarın devam edecektir.”
İnkılap Enstitisü’nün açılışı mahiyetindeki Maarif Vekili tarafından verilen bu ilk dersin gerek başlangıç tarzı itibarıyla, gerekse katılanlar arasında Türk ve yabancı öğretim üyelerinin bulunması ve Harb Akademisi talebelerinin de yer almaları ile bir açılış merasimi olduğunu söyleyebiliriz. Başlangıçta okunan Cumhuriyet marşı da bu tören havasını güçlendirmektedir. Bakan, konuşmasında dersin muhtevası ve bu muhtevanın hangi isimler tarafından tedris edileceğini de açıklamıştır. Bu durumda Reşit Galib’in tasarladığı tarzda bir tedrisatın sözkonusu olmayacağı anlaşılmaktadır.
Reşit Galip İnkılap Kürsüsü başkanı olarak ders verecek, onun yardımcıları üniversitenin öğretim üyeleri olacaktı. Bu kısa süre sonra, derslerin üniversite hocaları tarafından tedris edileceğine işaret olabilir. Fakat, Yusuf Hikmet Bey, hiçbir Üniversite hocasının ismini zikretmemiş, kendisiyle birlikte 4 kişi tarafından bu derslerin verileceğini belirtmiştir. Bunların başında Recep Bey (Peker) gelmektedir.
Recep (Peker), o sırada Cumhuriyet Halk Fırkası’nın Umumî Kâtibi (Genel Sekreteri)dir. Umumî Kâtip Parti hiyerarşisinde Gazi ve İsmet Paşa’dan sonra üçüncü yetkili kişidir. Gazi Parti’nin başkanı ve Ebedî Şef’dir, Başvekil İsmet Paşa Parti’nin başkan vekilidir. Recep Bey daha önce çeşitli bakanlıklar yapmış, parti içinde etkili bir isimdir. Reşit Galib’in ayağını kaydıran isimler arasında onun bulunma ihtimali kuvvetlidir. Recep Bey’in döneminde Faşist, Nazist ve Komünist partilerde genel sekreteliğin önemi dikkate alınır ve ayrıca CHP’yi bu otoriter partilere benzetme yönünde eğilimler hatırlanırsa, ideoloji oluşturma konusundaki mevkii de kolaylıkla kavranabilir. İnkılâbın askerî vechesi ile ilgili dersleri Reep Bey’in vereceği Maarif Vekili tarafından belirtilmiş olmakla beraber, onun yayınlanmış olan dersleri, bu muhtevayı aşacak genişliktedir.14
İnkılâp derslerinin ikinci ismi, Mahmut Esat’tır. Daha önce Adliye Vekilliği yapan ve Medenî Kanunu hazırlayan Mahmut Esad (Bozkurt) konunun hukukla ilgili yönlerini anlatacaktır. Bozkurt’un İstanbul’da ve Ankara’da verdiği dersleri “Atatürk İhtilali” isimli kitabında bütünleştirildiği söylenebilir (1940).15
İnkılâbın iktisadî vechesini anlatacak isim Yusuf Kemal (Tengirşenk) Bey, Adliye ve Hariciye vekillikleri yapmış bir hukukçudur.16
Maarif Vekili Yusuf Hikmet (Bayur) kendi sahasını haricî siyaset olarak belirlemiştir. Reşit Galib’den sonra, kısa süre Refik (Saydam”ın vekaletinin
ardından) 27 Ekim 1933’te bakanlığa getirilen Yusuf Hikmet Bey’in bu görevi bir yıl dolmadan, 8 temmuz 1934’te sona ermiştir (8.5 ay).
İnkılâp (Tarihi) derslerinin başlangıçta, hepsi neredeyse ömür boyu milletvekilliği yapan ve esas olarak siyasetçi kategorisinde yer alan kişiler tarafından verilmesi üzerinde düşünülmesi gereken bir husustur. Reşit Galip’in başlangıçta işi akademiye bırakacak bir yapı kurmak istemesine rağmen, Yusuf Hikmet, muhtemelen aldığı direktife uygun olarak kürsüyü siyasetçilere tahsis etmiştir. Bunların içinde aktif siyasetçiliği en önde olan elbette Recep Peker’dir. Daha sonra Dahiliye Vekilliği (1942-1943) ve en sonunda Başbakanlık da yapmıştır (1946-1947). Mahmut Esat, Ankara Hukuk Fakültesi’nde hocalık yapmış, Yusuf Kemal Tengirşenk, 1933’te adliye vekilliğinden ayrıldıktan sonra Ankara Hukuk Fakültesi’nde ekonomi profesörü olarak çalışmış, hayatının son dönemine kadar üniversite hocalığını devam ettirmiştir. Yusuf Hikmet Bayur ise, İnkılâp Tarihi konusunu iş edinmiş, üniversite hocalığı yapmış, 3 cilt 10 kitaplık Türk İnkılâbı Tarihi kitabını yazmıştır (1940-1967)
İnkılâp derslerinin ikinci günü de gazetelerin 1. Sayfasında resimli haber olarak yer almıştır. Cumhuriyet gazetesi 6 Mart 1934 tarihli nüshasında haberi “İnkılap Enstitüsünde” başlığı ile vermiştir. Alt başlıkda, “Maarif Vekili Hikmet Bey, dün ikinci dersinde Türk inkılâbı demek Gazi demek olduğunu söyledi ve Gazi büyük adamların en mümtazıdır, dedi.” ifadesi yer almaktadır. Toplantı ile ilgili resimden sonra “Maarif Vekili’nin bugün Ankara’ya gideceği belirtiliyor“ ibaresine yer verilmektedir.
İnkılâp derslerinin başlaması ve Dr. Reşit Galib’in ölümü!
İstanbul Üniversitesi’nde İnkılâp Kürsüsü’nün açılması ve ilk dersin verilmesi haberi gazetelerde yer aldığı gün, bu konuyla ilgili ilk adımları atan Dr.
Reşit Galib’in vefat etmesi ilgi çekici bir tevafuk olarak okunabilir. Meşhur kurtarma hadisesinden sonra sağlık durumu bozulan Reşit Galip’in rahatsızlığı
bilahire zatürreye dönüşmüştür. Dr. Reşit Galip, 5 Mart 1934 günü bu hastalıktan kurtulamıyarak vefat eder. 6 Mart tarihli gazeteler bir taraftan
İnkılâp dersleri haberini verirken, bir taraftan da onun vefat haberini duyurmakta ve hakkında övücü ibareler kullanmakta idiler. Reşit Galip’le
ilgili övücü ifadelere rağmen, onun İnkılâp kürsüsü kurma konusundaki öncülüğünden hiç söz edilmemesi de ilgi çekicidir.17
Recep Bey kürsüde
Recep (Peker) Bey’in ilk dersi vereceği 14 Mart 1934 tarihli Cumhuriyet gazetesinde “İnkılâp Konferansları. Recep Bey yarın ilk dersini verecek”
başlığı ile duyurulmaktadır. Alt başlıkta Recep Bey’in dersine büyük ehemmiyet atfedildiği belirtilmektedir. Maarif Vekaleti’nin sene içinde verilecek
dersleri bir araya toplayarak bir kitap halinde neşredeceği bilgisi de haber metninde yer almaktadır. Haberde, fakültelerin son sınıf talebeleri
ile Harp Akademisi, Yüksek Ticaret Mektebi son sınıf talabelerinin İnkılâp derslerine devam mecburiyeti olduğu bilgisi yer almaktadır. Mülkiye son
sınıf talebesinin devam mecburiyeti hakkında emrin de geldiği, bu surette dersleri takibe mecbur talebenin miktarının 700’e baliğ olduğu kaydedildikten
sonra, bu talebenin imtihanlarının kendi fükletelerinde, diğer derslerin imtihanlarından sona yapılacağı, İnkılâp derslerinden sertifika almayanlara
diploma verilmeyeceği belirtilmektedir.
Aynı haber metninde büyük bir İnkılâp Enstitüsü binası yaptırılacağı belirtilmektedir. Bu binanın yanan Adliye binası civarında (Ayasoyfa’nın
doğu tarafı) denize nazır bir arsada yapılmasının muhtemel olduğu belirtilmektedir. Bu binanın 5 bin kişi alabilecek bir konferans salonu bulunacağı
da kaydedilmektedir.
Aynı gazetenin 1 nisan 1934 tarihli nüshasında yer alan bir habere göre, Dersim meb’usu Mazhar Müfit (Kansu) Bey’in Meclis başkanlığına “İnkılâp
tarihi derslerine halkın niçin kabul edilmediğine dair takrir” (önerge) verdiği haberi yer almaktadır. Ertesi gün Maarif Vekili Meclis’te önergeyi cevaplandırıyor.
Üniversite salonunun 1000 kişi aldığını, devam eden talebe ve muallim adedinin 1000 ila 1200 arasında olduğunu söylüyor. Vekil, başlangıçta derslerin kalabalık olduğu, zamanla kalabalığın azaldığını, ayrıca Ankara Radyosu’nun dersleri naklen verdiğini, halkın radyodan dersleri takip ettiğini belirtiyor. İstanbul Radyosu tertibatı olmadığı için dersleri naklen yayınlıyamıyormuş. Bakan Meclis’in istemesi halinde 5-6 bin kişilik salon yaptırılabileceğini de belirtiyor.
Haberin bu bölümünü, İnkılap Tarihi derslerine verilen önemi tebarüz ettirmek amaçlı olarak okuyabiliriz. Üniversite’nin kendine mahsus binasının olmadığı bir dönemde sırf İnkılap Kürsüsü’ne büyük bir binanın yapılması, bu yapının denize nazır olacağının belirtilmesi, ayrıca 5 bin kişilik salondan söz edilmesi ancak bu şekilde değerlendirilebilir. Değil o yıllarda, o günden bugüne kadar Türkiye’de 5 bin kişilik bir konferans salonu yapılmadığını da hatırlatmakla yetinelim.
Tarih dersi mi, ideolojik tahkimat mı?
Bu başlangıç döneminde İnkılâp tarihi derslerinin tarihten çok ideolojik tahkimat maksatlı olduğu anlaşılmaktaır. Derslerin başlangıcında “tarih” kelimesi kullanılmamış, doğrudan “İnkılâp dersleri” denilmiştir. Bir taraftan “İnkılâp dersleri” verilirken, “inkılâplar” da devam etmektedir!
1934 yılı içinde Soyadı Kanunu çıkarılmış, ölçülerde Avrupa sistemine geçilmiş, din adamlarının dinî kisveleri mabedler dışında giymesi yasaklanmış,
dil inkılâbına hız verilmiş ve hatta “mûsıkî inkılâbı”na girişilmiştir...
İnkılâp derslerinin mahiyeti konusunda CHP’nin “Kâtib-i Umumî”si Recep Bey’in cümleleri aydınlatıcı olabilir. Recep Bey, birinci dersinde, her büyük fikir hareketinin, tesiri evrensel olan her inkılâbın, ileri gidiş esnasında, nesiller, zamanlar geçtikce, şefler değiştikçe hız ve heyecanını kaybedeceğini, bu safhalarda yavaş yavaş ana fikirlerden gerilemeler görüleceğini belirttikten sonra, “bu heyecan hayat boyunca –insan hayatı değil- bir ulusun hayatı boyunca, nesilden nesile aynı hızı, aynı canlılığı muhafaza etmezse feragatler başlar, ana inanışlardan kaybedilir. İnkılâbı yok etmek, kayalara çarptırmak isteyen unsurlar bu hızı eksiltebilirler. Buna yol vermemek için biz kurtuluş ve diriliş devrimizin sıcaklığını nesilden nesile nakletmeliyiz” demektedir.18
Bu ister istemez, başlangıç devrinin kutsallaştırılmasını ve bu kutsallaştırmayı sağlayacak efsanevî-mitolojik bir anlatımı gerektirmektedir.
İnkılâp Dersleri başlangıçtan itibaren böyle bir çerçeveye oturtulmuş, sonuna kadar da böyle sürdürülmüştür. Bu yüzden, İnkılâp Tarihi’nin önceliği hiç bir zaman ilim olmamış, inanç-ideoloji olmuştur. 1940’lı yıllarda İnkılâp Tarihi yerine daha objektif bir isimlendirme yapılmış, “Cumhuriyet Tarihi” adı tercih edilmiş, fakat bu ad değişikliği muhtevada ciddi anlamda bir değişikliğe yol açmamıştır.19
DİPNOTLAR;
1 Mesela, 2010’da kurulan devlet üniversitelerden İstanbul Medeniyet Üniversitesi, Ankara’daki Yıldırım Bayezid Üniversitesi ve Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından kurulan Fatih Sultan Mehmet Üniversitesi’nde İnkılap Tarihi Enstitüsü bulunmamaktadır. Gelişim Üniversitesi, Avrasya Üniversitesi, Şifa Üniversitesi gibi özel vakıf üniversitelerinde de yoktur. Anadolu’da yeni kurulan şehir üniversitelerinden Bayburt, Gümüşhane, Sinop üniversitelerinde de keza bulunmamaktadır. Buna karşılık, Kastamonu Üniversitesi’nde rektörlüğü bağlı Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi bölümü dikkati çekmektedir.
Bazı üniversitelerde bölüm veya anabilim dalı olarak İnkılâp tarihi yer almakta, olmayanlarda da bu dersleri muhtemelen tarih bölümü hocaları vermektedir.
2 Sanat tarihi alanındaki yayınlarıyla tanınan Prof. Dr. Oktay Aslanapa, dönemin İnkılâp tarihi ders notlarını “1933 Yılında İstanbul Üniversitesi’nde Başlayan
İlk İnkılâp Tarihi Ders Notları” adıyla yayınlamıştır. (İstanbul, 1997) Aslanapa, Önsöz’de İnkılâp tarihi derslerinin başlangıcını, kendisi katılmışcasına
anlatmaktadır. Gerçekten dersler Zeynep Hanım Konağı’nın yanındaki ahşap konferans salonunda verilmeye başlanmıştır, fakat 1933’te değil, 1934’te.
Aslanapa’nın Üniversite’ye başlama yılı 1934 olduğuna göre, kendisi bu derslerin takipçisi olabilir.
Derslerin 1933’te başladığı yönündeki bilgi ise hafıza yanılmasından başka bir şey değildir.
3 Saadet Tekin: “Dr. Reşit Galip ve üniversite reformu” Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, C.1, S. 2, 1992, sf. 207
31 Mayıs 1933 tarihinde TBMM Üniversite Kanunu’na kabul etmiştir. 20 Haziranda Maarif Vekaleti Üniversite’de İnkılâp Enstitüsü açılması kararını almıştır.
31 Temmuzda Darülfünun kanun gereğince kapanmış, 1 Ağustosta Üniversite kurulmuştur. Reşit Galib 13 Ağustos’da Maarif Vekilliğinden istifa etmiştir.
4 Cumhuriyet, 1.8.1933
5 Afet İnan: Atatürk Hakkında Hatıralar ve Belgeler. Ankara, 1984, sf. 210 vd.
6 Milliyet 11.8.1933
Mükrimin Halil, Akdes Nimet tarihçidir. Hilmi Ziya felsefe, Ziyaeddin Fahri sosyoloji hocasıdır. Enver Ziya daha sonra Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih, Coğrafya
Fakültesi’nde Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü’nü kuracak ve ilk Türkiye Cumhuriyeti Tarihi Ders kitabını yazacaktır (1942) Bu kitap, 1981 yılına kadar okutulmuştur.
Ahmet Akil’le ilgili bilgi bulamadık. Nizamettin Ali, Nizamettin Ali Sav olabilir. Hüseyin Hüsnü Paşa’nın oğlu. Türkiye’de Hendese, Berlinde yüksek Mühendislik
okumuş. Haydelberg Üniversitesi’nde iktisat ve felsefe doktorası yapmış, Londra Üniversitesi’nde öğretimini tamamlamıştır. 1919’da Şefik Hüsnü’nün İşçi ve
Çiftçi Sosyalist Fırkasında yer almış. Daha sonra Yunus Nadi’nin Ankara’da yayınladığı Yeni Gün gazetesinde yazarlık yapmış, tahsilini tamamladıktan sonra
çeşitli devlet kademelerinde bulunmuştur. 1934’te M. Vehbi Sarıdal’la Marx’ın Kapital’ini çevirmeye teşebbüs eden ve İsmet İnönü’nün danışmanlığını da yapan Sav, 1954 ve 1957’de Demokrat Parti’den milletvekili
seçilmiştir. Milletvekili iken 1959’da ölmüştür. Türklerde Sanayi (1930) ve Sanayi İktisadı ve Türk Sanayi (1950) isimli iki kitabı vardır.
(https://eksisozluk.com/nizamettin-ali-sav-4124237?day=2013-11-24)
7 Arı İnan: Tarihe Tanıklık Edenler. İstanbul 2011, Uluğ İğdemir’le konuşma, sf. 3-10
8 aynı yer ve Kılıç Ali’nin Anıları, sf. 288-290
9 Rodoslu olan Reşit Galip tabiptir. Balkan Savaşı’na ve 1. Dünya Harbi’ne gönüllü olarak katılmış, Tavşanlı’da doktorken Millî Mücadele için çalışmaya
başlamıştır. Millî Mücadele’den sonra Mersin’de doktorluk yaparken ziyareti esnasındaki konuşmayla M. Kemal Paşa’nın dikkatini çekmiştir. M. Kemal Paşa’nın
Reşit Galib’i tanıma hikâyesini şahidi olan Kılıç Ali anlatmaktadır.
1923 martında bir güney gezisine çıkılmıştır. Mersin’deki durumdan memnun olmayan Paşa’nın, Türkocağı başkanı Reşit Galib’in “Senin asıl büyüklüğün,
‘Milletin bir ferdiyim” diye övünmendir” sözü hoşun gider. Bu hadiseden bir hayli sonra boşalan milletvekillikleri için isim aranırken hatırına gelir.
Sıhhat Vekili Refik (Saydam) buna karşı çıkar. “Bu adamı çok iyi bilirim. Şimdi bir köy doktorunu milletvekili yapıyoruz. Yarın milletvekilliği kendisine az
gelecek. Bakan olmak isteyecek. Bakan olursa o da az gelecek başbakanlık isteyecek! Başbakan olursa...”
(Kılıç Ali’nin Anıları. Derl. Hulusi Turgut. İstanbul 2013. Sf. 288-290) 1925’te Aydın milletvekili yapılan Reşit Galip vekil olduktan sonra İstiklâl Mahkemesi
üyeliğine getirilir. “Reşit Galip Atatürk’ten aldığı her görevi büyük bir özenle yerine getiriyordu. Bu nedenle de Atatürk’ün dikkatini çekmeyi başarmıştı...
Onun çevresine girmiş oldu. Her akşam sofrada ve yapılan gezilerde arkadaşlar arasında bulundu. Fakat Atatürk’ün çevresine girip onun yakını olduktan
sonra tavırları değişmeye başladı. Yavaş yavaş yakın ardaşlarını bile beğenmez olmuştu. Sadece milletvekili olarak kalmış olmasını takdir edilmemesine
bağlıyordu. Dr. Refik Saydam’ı haklı çıkarır gibiydi.” (Kılıç Ali’nin Anıları a.g.e 290) Reşit Galib’in uzun süre ilkokullarda her sabah okutulan
“Andımız”ın ilk halini yazdığı bilinmektedir. (Yener Oruç: Atatürk’ün “Fikir Fedaisi” Dr.Reşit Galip, Gürer Yayınları, İstanbul, 2007,
A.Gürhan Fişek: “Eğitimin yapı taşları az zamanda çok işler yaptı.” sosyalpolitika.fisek.org.tr/
10 Kılıç Ali’nin Anıları, sf. 295-297
11 Zikreden: Prof.Dr.A.Gürhan Fişek: “Eğitimin yapı taşları -Az zamanda çok işler yaptı.” Hasan Âli (Yücel)’nin dönemin bilgilerine dayanarak konuştuğunu
tahmin edebiliriz. Mustafa Kemal Paşa’nın 1930’lu yıllarda çok sık görüştüğü, konuştuğu, sofrasına davet ettiği kişiler bellidir.
En sık görüşülen-çağrılan, ziyaret edilenlerin başında İstiklâl Mahkemesi üyesi Kılıç Ali gelmektedir. Yazar Falih Rıfkı (Atay) ve Parti Genel Sekreteri Recep
(Peker) de bu kategoridedir. (bkz. Walter F. Weiker: “Kemal Atatürk’ün yakınları, 1932-1938” Belleten, C. 34, S. 136, sf. 609-627) Tam olarak bu kişilerin kastedildiğini iddia etmemekle beraber, böyle bir tahminde bulunabiliriz. Nitekim, dersler her ne kadar daha sonraki Maarif Vekili tarafından başlatılmış
ve ilk ders verilmişse de İnkılâp Derslerinde Recep Bey baş rolü oynamıştır. Kılıç Ali’nin, Reşit Galib’in bakanlığı sırasındaki hal ve hareketine bakarak,
“Refik Bey’in dediği çıktı... Çok geçmedi bakanlıktan istifaya mecbur edildi” demesi dikkat çekicidir. (Kılıç Ali’nin Anıları, sf. 298)
12 Kâzım Karabekir: Bir Düello Bir Suikast. (Yayın haz. Faruk Özerengin) İstanbul 1995, sf. 79
13 a.ge. sf. 93
14 Recep Bey’in İnkılâp Dersleri, önce Halkevi dergisi Ülkü’de tefrika edilmiş, sonra da Ankara’da Parti’nin basımevi Ulus Matbaası’nda kitap olarak basılmıştır
(1935 ve 1936) Birikim Yayınları 1983’de, İletişim Yayınları 1984’te kitabı tekrar yayınlamışlardır.
15 Oktay Aslanapa Mahmut Esad’ın ders notlarını Recep ve Yusuf Kemal beylerin ders notlarıyla birlikte yayınlamıştır.
(İlk İnkılâp Tarihi Ders Notları. İstanbul 1997)
16 Yusuf Kemal Tengirşenk’in Türk İnkılâbı Ders Notları-Ekonomik Değişmeler, Edebiyat Fakültesi Talebe Cemiyeti Neşriyatı arasında 1935’te basılmıştır.
Kitabın kapağında “Talebe tarafından derslerde tutulan notlar” ibaresi yer almaktadır.
17 Reşit Galib’in ölüm haberi, Hakimiyet-I Milliye’de “İnkılâp Enstitüsünde ilk ders verildi” haberinin altında siyah çerçeve içinde tek sütunda 24 satırlık
haber olarak verilmiştir. (5 Mart 1934). Ertesi gün (6 mart) Birinci sayfa sağ başta resimli büyük haber Reşit Galib’e ayrılmıştır:
“Büyük kayıp.” Haberde, aydın meb’usu için Mecliste saygı duruşu yapıldığı “bir dakika sükut” belirtilmektedir. Burhan Asaf’ın Reşit Galip’le ilgili yazısı iç
sayfalardadır. Hakimiyet-i Milliye’nin 7 Mart nüshasında, Reşit Galib’in cenaze mersimi haberi vardır. Cenazeye katılanlar şöyle duyuruluyor: “Başvekil,
Meclis Başkanı, Reisicumhur Umumi Kâtibi Ruşen Eşref, başyaverleri Celâl b., Muallim Âfet hanımefendi, vekil beyler, CHP Umumî Kâtibi Recep bey,
CHP umumî idare heyeti azası, mebuslar, bütün devlet erkânı, muallimler, talebeler velhasıl Ankara’nın yaşlı ve genç bütün varlığı Hacıbayram’da toplanmıştı.”
18 Recep Peker: İnkılâp Dersleri. İstanbul 1984, sf. 14
19 1942 yılında Ankara Üniversitesi’nin Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi bünyesinde Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü kurulmuş, Ensititü başkanı Enver Ziya Karal Türkiye Cumhuriyeti Tarihi isimli uzun yıllar orta öğretimde okutulan ders kitabını yazmıştır. Maarif Vekili Hasan Ali Yücel’in makamında 27 Mart 1945’te
cereyan eden hadisede Kâzım Karabekir Paşa, Enver Ziya Karal’ın yazdığı kitaba esas kaynak olarak ‘Nutuk’u almasını eleştirmiştir. Karabekir, Nutuk’un
tarafgirane bir metin olduğunu, yakılan kırk kitabı içinde bulunan “Nutuk’un hata ve sevap cetveli”nde Nutuk’taki yanlışları tek tek gösterdiğini belirtmiş,
inkılâp tarihinin seyrinde büyük rolü olan birçok şahsiyetin emeklerin yok sayıldığını vurgulamıştır.
Daha sonraki İnkılâp/devrim tarihi kitaplarının anası olan Türkiye Cumhuriyeti Tarihi’nin yazarı Karal, Kâzım Karabekir’in eleştirilerine cevap verirken üzerinde
durduğu iki nokta önemlidir. Birincisi, bu kitabın bir devlet tarihi olduğudur. Devlet tarihinde olaylar devlet başkanları etrafında toplanır. Bu bütün devlet tarihlerinde göze çarpan bir gerçektir. Klasik bir ders kitabında bir olayın bütün kahramanlarını saymak mümkün değildir. Karal’ın, Karabekir’in tarih kritiğine yer verilmemesi itirazına cevabı da, ders kitabında tarih kritiğine yer verilmeyeceği şeklindedir! (bkz. D.M.Doğan: Türkiye Cumhuriyeti Tarihine Giriş. Ankara 2013, sf. 317)
Kaynaklar
Aslanapa, Oktay; “1933 Yılında İstanbul Üniversitesi’nde Başlayan İlk İnkılâp Tarihi Ders Notları” adıyla yayınlamıştır.
İnan, Afet; Atatürk Hakkında Hatıralar ve Belgeler. Ankara, 1984
İnan, Arı; Tarihe Tanıklık Edenler, İstanbul, 2011
Doğan, D. Mehmet; Türkiye Cumhuriyeti Tarihine Giriş, Ankara 2013
Karabekir, Kazım; Bir Düello Bir Suikast. (Yayın haz. Faruk Özerengin) İstanbul 1995
Kılıç Ali’nin Anıları. Derl. Hulusi Turgut. İstanbul 2013
Kılıç Ali, Atatük’ün Hususiyetleri, İstanbul 1955
Recep (Peker); İnkılap Dersleri, Ankara 1935
Yener, Oruç; Atatürk’ün “Fikir Fedaisi” Dr.Reşit Galip, İstanbul, 2007
Yusuf Kemal ( Tengirşenk), Türk İnkılâbı Ders Notları - Ekonomik Değişmeler, Edebiyat Fakültesi
Talebe Cemiyeti Neşriyatı, 1935
Walter F. Weiker: “Kemal Atatürk’ün yakınları, 1932-1938” Belleten, C. 34, S. 136
Fişek, A. Gürkan; “Eğitimin yapıtaşları az zamanda çok işler yaptı”. sosyalpolitika.fisek.org.tr
Gazeteler
Cumhuriyet
Hakimiyet-i Milliye
80. yılında İnkılâp (Tarihi) dersleri
D. Mehmet Doğan
***
