BAŞKANLIK SİSTEMİNE TOPLUMSAL BAKIŞ, BÖLÜM 3

BAŞKANLIK SİSTEMİNE TOPLUMSAL BAKIŞ, BÖLÜM 3

7. Başkanlık Sistemi ile İlgili Endişeler

Başkanlık sistemi ile ilgili endişeler iki soru ile ölçülmüştür. “Parti içi demokrasinin zayıflığı ve tek adam kültürü, başkanlık sistemine geçilmesi durumunda Türkiye’yi otoriter bir yönetime götürür” görüşüne katılım oranı %65,8’dir. Bu bulgu her üç kişiden ikisinin başkanlık sisteminin ülkeyi daha
otoriter bir yönetime götüreceği endişesi taşıdığını göstermektedir.

Parti içi demokrasinin zayıflığı ve tek adam kültürü, başkanlık sistemine geçilmesi  durumunda Türkiye’yi otoriter bir yönetime götürür. (%)

Parti içi demokrasinin zayıflığı ve tek adam kültürü,

başkanlık sistemine geçilmesi durumunda Türkiye’yi

otoriter bir yönetime götürür. (%)

“Parti içi demokrasinin zayıflığı ve tek adam kültürü, başkanlık sistemine geçilmesi durumunda Türkiye’yi otoriter bir yönetime götürür” görüşüne katılım Türklerde (%69,4) Kürtlere göre (%49,8) çok daha yüksektir.
Aynı görüşe oy verilen siyasi parti temelinde baktığımızda ise; görüşe en yüksek katılım %90 düzeyi ile CHP ve MHP seçmenindedir. Katılım oranı BDP seçmeninde %60 iken AKP seçmeninde %43,8’e düşmektedir. Fakat AKP seçmeninde dahi başkanlık sisteminin Türkiye’yi otoriter bir yönetime
götüreceğine inananların oranı çok düşük değildir.

Türkiye’ye getirilmesi öngörülen başkanlık sistemi… (%)

Çalışmaya katılanların %52,6’sı Türkiye’ye getirilmesi öngörülen başkanlık sisteminin güçler ayrılığı ilkesine zarar vereceği fikrini desteklerken, %28,1’i güçler ayrılığı ilkesini kuvvetlendireceği görüşünü desteklemektedir. Bu konuda fikri olmayanların oranı ise %19,3’tür.

Türkiye’ye getirilmesi öngörülen başkanlık sisteminin güçler ayrılığı ilkesine zarar vereceği görüşüne Türkler %55,1 oranında, Kürtler ise %33,9 oranında katılmaktadır.
Türkiye’ye getirilmesi öngörülen başkanlık sisteminin güçler ayrılığı ilkesine zarar vereceği görüşüne en yüksek katılım oranı %79,6 ve %72,9 ile sırasıyla CHP ve MHP seçmeni arasındadır. Aynı görüşe BDP seçmeni %40,6 oranı ile katılırken, en düşük katılım oranı %30,9 ile AKP seçmenindedir. Güçler ayrılığı ilkesini kuvvetlendirecektir görüşene en yüksek katılım oranı ise %45,4 ile AKP seçmenine aittir ve sadece AKP seçmeni güçler ayrılığı ilkesinin kuvvetleneceğine daha fazla inanmaktadır.

Türkiye’ye Getirilmesi Öngörülen Başkanlık Sisteminin Güçler Ayrılığı İlkesine Etkisi Konusundaki Görüşlerin Etnik Kimliğe Göre Farklılaşması (%)

Güçler ayrılığı ilkesine zarar verecektir Güçler ayrılığı ilkesini kuvvetlendirecektir



Türkiye’ye Getirilmesi Öngörülen Başkanlık Sisteminin Güçler Ayrılığı İlkesine Etkisi Konusundaki Görüşlerin Oy Verilen Siyasi Partiye Göre Farklılaşması (%)
Güçler ayrılığı ilkesine zarar verecektir Güçler ayrılığı ilkesini kuvvetlendirecektir

UYGULANAN ANKET FORMU

19 sorudan oluşan ve en fazla 10 dakikanızı alacak olan bu anket formu, ‘Başkanlık Sistemi’ hakkındaki toplumsal algıları ortaya koymak amacıyla hazırlanmıştır. Anketten elde edilen veriler kişisel olarak değerlendirilmeyecek ve bu anlamda hiç kimse ile paylaşılmayacaktır. Araştırma sonuçlarının Mayıs-Haziran 2013 ayı içinde www.bilgesam.org adresinde yayımlanması
planlanmakta dır. Emek ve katkılarınız için teşekkür ederiz.

Dr. Salih Akyürek

Aşağıdaki görüşlere katılım durumunuzu aşağıdaki ölçekte işaretleyiniz.
S.
NO [A. Hiç Katılmıyorum B. Katılmıyorum C. Katılıyorum
D. Tamamen Katılıyorum E. Fikrim Yok] A B C D E
1 Başkanlık sisteminin Türkiye’ye uygunluğu konusunda yeterli çalışma
yapılmıştır.
2 Başkanlık sistemi Türkiye kamuoyunda yeteri kadar tartışılmıştır.
3 Başkanlık sistemi Türkiye’nin siyasi kültürüne uygundur.
4 Başkanlık sistemi Türkiye’nin ihtiyacı olmaktan çok AK Partinin gücünün
devam ettirilmesi için gündemdedir.
5 Parlamenter sistem ile yönetilen Türkiye’de başkanlık sistemine geçilmesi
yönetimde kaos yaratır.
6 Parti içi demokrasinin zayıflığı ve tek adam kültürü, başkanlık sistemine
geçilmesi durumunda Türkiye’yi otoriter bir yönetime götürür.
7 AK Parti Başkanlık sistemini yeni anayasanın hazırlığında bir pazarlık unsuru
olarak gündeme getirmektedir.
8 Başkanlık sistemi Türkiye’nin bölünmesine hizmet eder.
9 Başkanlık sistemi yeterince tartışılmadan topluma benimsetilmeye
çalışılmaktadır.
10 Başkanlık sistemi daha etkin ve hızlı karar almaya imkan sağlayacaktır.
11 Türkiye’de ‘Başkanlık Sistemi’ne geçilmesini destekliyorum.
12. Türkiye’ye getirilmesi öngörülen başkanlık sistemi…
a. Güçler ayrılığı ilkesine zarar verecektir
b. Güçler ayrılığı ilkesini kuvvetlendirecektir
c. Fikrim yok
13. Türkiye için hangi yönetim sistemi sizce daha uygun?
a. Parlamenter Sistem
b. Başkanlık Sistemi

Başkanlık Sistemine Toplumsal Bakış
14. Öğrenim Durumunuz:
a. Diplomasız okuryazar
b. İlkokul mezunu (5 yıllık)
c. İlköğretim mezunu (8 yıllık)
d. Lise mezunu
e. Üniversite mezunu (Ön lisans-Lisans)
f. Yüksek Lisans – Doktora
15. Cinsiyetiniz:
a. Kadın
b. Erkek
16. Yaşınız:
a. 18-29
b. 30-39
c. 40-49
d. 50 yaş ve üzeri
17. 2011 genel seçimlerinde oy verdiğiniz siyasi parti:
a. AKP
b. CHP
c. MHP
d. BDP
e. Oy / geçerli oy kullanmadım
f. Diğer
18. Etnik Kökeniniz
a. Türk
b. Kürt
c. Zaza
d. Arap
e. Diğer…
19. İkamet ettiğiniz İl: ……

BİLGESAM YAYINLARI

Kitaplar

Çin Yeni Süper Güç Olabilecek mi? Güç, Enerji ve Güvenlik Boyutları
(Ed.) Doç. Dr. Atilla SANDIKLI
Değişen Dünyada Türkiye'nin Stratejisi
Doç. Dr. Atilla SANDIKLI
Türkiye'nin Bugünü ve Yarını
E. Bakan-Büyükelçi İlter TÜRKMEN
Türkiye Cumhuriyeti'nin Ortadoğu Politikası
E. Bakan-Büyükelçi İlter TÜRKMEN
Türkiye’nin Vizyonu: Temel Sorunlar ve Çözüm Önerileri
(Ed.) Doç. Dr. Atilla SANDIKLI
İleri Teknolojiler Çalıştayı ve Sergisi (İTÇ 2010) Bildiri Kitabı
Prof. Dr. M. Oktay ALNIAK
IV. Ulusal Hidrojen Enerjisi Kongresi ve Sergisi Bildiri Kitabı
Prof. Dr. M. Oktay ALNIAK
Selected Articles of Hydrogen Phenomena
Prof. Dr. M. Oktay ALNIAK
Özgür, Demokratik ve Güvenli Seçim
Kasım ESEN, Özdemir AKBAL
Terörle Mücadele Stratejisi (Bilge Adamlar Kurulu Raporu )
Doç. Dr. Atilla SANDIKLI
Türkiye’de Kürtler ve Toplumsal Algılar
Dr. Mehmet Sadi BİLGİÇ
Dr. Salih AKYÜREK
Teoriler Işığında Güvenlik, Savaş, Barış ve Çatışma Çözümleri
(Ed.) Doç. Dr. Atilla SANDIKLI
Raporlar
Rapor 1: Küresel Gelişmeler ve Uluslararası Sistemin Özellikleri
Prof. Dr. Ali KARAOSMANOĞLU
Rapor 2: Değişen Güvenlik Anlayışları ve Türkiye’nin Güvenlik Stratejisi
Doç. Dr. Atilla SANDIKLI
Başkanlık Sistemine Toplumsal Bakış
Rapor 3: Avrupa Birliği ve Türkiye
E. Büyükelçi Özdem SANBERK
Rapor 4: Yakın Dönem Türk-Amerikan İlişkileri
Prof. Dr. Ersin ONULDURAN
Rapor 5: Türk-Rus İlişkileri Sorunlar-Fırsatlar
Prof. Dr. İlter TURAN
Rapor 6: Irak'ın Kuzeyindeki Gelişmelerin Türkiye'ye Etkileri
E. Büyükelçi Sönmez KÖKSAL
Rapor 7: Küreselleşen Dünyada Türkiye ve Demokratikleşme
Prof. Dr. Fuat KEYMAN
Rapor 8: Türkiye'de Bağımsızlık ve Milliyetçilik Anlayışı
Doç. Dr. Ayşegül AYDINGÜN
Rapor 9: Laiklik, Türkiye'deki Uygulamaları Avrupa ile Kıyaslamalar Politika Önerileri
Prof. Dr. Hakan YILMAZ
Rapor 10: Yargının İyileştirilmesi/Düzeltilmesi
Prof. Dr. Sami SELÇUK
Rapor 11: Yeni Anayasa Türkiye’nin Bitmeyen Senfonisi
Prof. Dr. Zühtü ARSLAN
Rapor 12: Türkiye'nin 2013 Yılı Teknik Vizyonu
Prof. Dr. M. Oktay ALNIAK
Rapor 13: Türkiye-Ortadoğu İlişkileri
E. Büyükelçi Güner ÖZTEK
Rapor 14: Balkanlarda Siyasi İstikrar ve Geleceği
Prof. Dr. Hasret ÇOMAK, Doç. Dr. İrfan Kaya ÜLGER
Rapor 15: Uluslararası Politikalar Ekseninde Kafkasya
Yrd. Doç. Dr. Fatih ÖZBAY
Rapor 16: Afrika Vizyon Belgesi
Hasan ÖZTÜRK
Rapor 17: Terör ve Terörle Mücadele
M. Sadi BİLGİÇ
Rapor 18: Küresel Isınma ve Türkiye'ye Etkileri
Doç. Dr. İrfan Kaya ÜLGER
Başkanlık Sistemine Toplumsal Bakış
Rapor 19: Güneydoğu Sorununun Sosyolojik Analizi
M. Sadi BİLGİÇ, Dr. Salih AKYÜREK
Doç. Dr. Mazhar BAĞLI, Müstecep DİLBER
Onur OKYAR
Rapor 20: Kürt Sorununun Çözümü İçin Demokratikleşme, Siyasi ve Sosyal Dayanışma Açılımı
E. Büyükelçi Özdem SANBERK
Rapor 21: Türk Dış Politikasının Bölgeselleşmesi
E. Büyükelçi Özdem SANBERK
Rapor 22: Alevi Açılımı, Türkiye’de Demokrasinin Derinleşmesi
Doç. Dr. Bekir GÜNAY, Gökhan TÜRK
Rapor 23: Cumhuriyet, Çağcıl Demokrasi ve Türkiye’nin Dönüşümü
Prof. Dr. Sami SELÇUK
Rapor 24: Zorunlu Askerlik ve Profesyonel Ordu
Dr. Salih AKYÜREK
Rapor 25: Türkiye-Ermenistan İlişkileri
(Bilge Adamlar Kurulu Raporu)
Yrd. Doç. Dr. Fatih ÖZBAY
Rapor 26: Kürtler ve Zazalar Ne Düşünüyor? Ortak Değer ve Sembollere Bakış
Dr. Salih AKYÜREK
Rapor 27: Jeopolitik ve Türkiye: Riskler ve Fırsatlar
Doç. Dr. Atilla SANDIKLI
Rapor 28: Mısır’da Türkiye ve Türk Algısı
M. Sadi BİLGİÇ, Dr. Salih AKYÜREK
Rapor 29: ABD’nin Irak’tan Çekilmesi ve Türkiye’ye Etkileri
Doç. Dr. Cenap ÇAKMAK, Fadime Gözde ÇOLAK
Rapor 30: Demokratik Açılım ve Toplumsal Algılar
(Bilge Adamlar Kurulu Raporu)
Dr. Salih AKYÜREK
Rapor 31: Ortadoğu’da Devrimler ve Türkiye
Doç. Dr. Cenap ÇAKMAK, Mustafa YETİM, Fadime Gözde ÇOLAK
Rapor 32: Güvenli Seçim: Sorunlar ve Çözüm Önerileri
Kasım ESEN, Özdemir AKBAL
Rapor 33: Silahlı Kuvvetler ve Demokrasi
Prof. Dr. Ali L. KARAOSMANOĞLU
Başkanlık Sistemine Toplumsal Bakış
Rapor 34: Terör Önleme Birimleri
Kasım ESEN, Özdemir AKBAL
Rapor 35: İran, Şii Hilali ve Arap Baharı
Doç. Dr. Atilla SANDIKLI, Emin SALİHİ
Rapor 36: Yeni Anayasadan Toplumsal Beklentiler
BİLGESAM
Rapor 37: Etnik Çatışma Teorileri Işığında Dağlık Karabağ Sorunu
Yrd. Doç. Dr. Reha YILMAZ, Elnur İSMAYILOV
Rapor 38: Çağcıl Hukuk Sistemlerinde ve Türkiye’de Tutuklama
(Bilge Adamlar Kurulu Raporu)
Rapor 39: Afrika’da Türkiye ve Türk Algısı
BİLGESAM
Rapor 40: Kaos Senaryolarının Merkezinde İran
Doç. Dr. Atilla SANDIKLI, Bilgehan EMEKLİER
Rapor 41: Ermenistan’da Türkiye ve Türk Algısı
Dr. Salih AKYÜREK
Rapor 42: Yasa dışı Göç ve Türkiye
(Bilge Adamlar Kurulu Raporu)
Emine AKÇADAĞ
Rapor 43: Kırgızistan’da Türkiye ve Türk Algısı
Dr. Salih AKYÜREK
Rapor 44: Kazakistan’da Türkiye ve Türk Algısı
Dr. Salih AKYÜREK
Rapor 45: Çatışma Çözümü ve Türkiye’de Kürt Meselesi
Doç. Dr. Atilla SANDIKLI, Erdem KAYA
Rapor 46: Afganistan’ da Sivil Ölümleri
Dr. Salih AKYÜREK, Nursema KIBRIS, Dilara ÜNAL
Rapor 47: İran Nükleer Krizinin Türkiye’ye Olası Etkileri
(Bilge Adamlar Kurulu Raporu)
Doç. Dr. Atilla SANDIKLI, Bilgehan EMEKLİER
Rapor 48: Çağcıl Hukuk Sistemleri ve Türkiye’de İşkence
Erkam MALBELEĞİ
Rapor 49: Balkanlarda Türkiye ve Türk Algısı
Dr. M. Sadi BİLGİÇ, Dr. Salih AKYÜREK
Başkanlık Sistemine Toplumsal Bakış
Rapor 50: Suriye Sorunu ve Türk Dış Politikasına Toplumsal Bakış
Dr. Salih AKYÜREK, Prof. Dr. Cengiz YILMAZ
Rapor 51: Terörle Mücadelede Toplumsal Algılar
Dr. Salih AKYÜREK, Mehmet Ali YILMAZ
Rapor 52: Bütün Boyutlarıyla Suriye Krizi ve Türkiye
Bilge Adamlar Kurulu Raporu
Doç. Dr. Atilla SANDIKLI, Ali SEMİN
Rapor 53: İnsansız Hava Araçları: Muharebe Alanında ve Terörle Mücadelede
Devrimsel Dönüşüm
Dr. Salih AKYÜREK, Mehmet Ali YILMAZ & Mustafa TAŞKIRAN
Rapor 54: Türkiye’nin Dış Yardım Stratejisi: Sorunlar ve Öneriler
Hasan ÖZTÜRK, Sevinç ÖZTÜRK
Rapor 55: 2. Körfez Savaşı’nın 10. Yılında Irak
Bilge Adamlar Kurulu Raporu
Rapor 56: Türk Silahlı Kuvvetlerine Toplumsal Bakış
Dr. Salih AKYÜREK, Mehmet Ali YILMAZ
Rapor 57: Çözüm Sürecine Toplumsal Bakış
Dr. Salih AKYÜREK, Mehmet Ali YILMAZ, Esra ATALAY & Fatma Serap KOYDEMİR
Demokratikleşme ve Sosyal Dayanışma Açılımı
Bilge Adamlar Kurulu Raporu
İleri Teknolojiler Çalıştayı ve Sergisi (İTÇ 2010) Sonuç Raporu
BİLGESAM
İleri Teknolojiler Çalıştayı ve Sergisi (İTÇ 2011) Sonuç Raporu
BİLGESAM

Dergiler

Bilge Strateji Dergisi Cilt 1, Sayı 1, Güz 2009
Bilge Strateji Dergisi Cilt 2, Sayı 2, Bahar 2010
Bilge Strateji Dergisi Cilt 2, Sayı 3, Güz 2010
Bilge Strateji Dergisi Cilt 3, Sayı 4, Bahar 2011
Bilge Strateji Dergisi Cilt 3, Sayı 5, Güz 2011
Bilge Strateji Dergisi Cilt 4, Sayı 6, Bahar 2012
Bilge Strateji Dergisi Cilt 4, Sayı 7, Güz 2012
Bilge Strateji Dergisi Cilt 5, Sayı 8, Güz 2012


Söyleşiler


Bilge Söyleşi-1: Türkiye-Azerbaycan İlişkileri
Doç. Dr. Atilla SANDIKLI ile Söyleşi Elif KUTSAL

Başkanlık Sistemine Toplumsal Bakış
Bilge Söyleşi-2: Nabucco Projesi
Arzu Yorkan ile Söyleşi
Elif KUTSAL-Eren OKUR
Bilge Söyleşi-3: Nükleer İran
E. Bakan-Büyükelçi İlter TÜRKMEN ile Söyleşi
Elif KUTSAL
Bilge Söyleşi-4: Avrupa Birliği
Dr. Can BAYDAROL ile Söyleşi
Eren OKUR
Bilge Söyleşi-5: Anayasa Değişikliği
Doç. Dr. Atilla SANDIKLI ile Söyleşi
Merve Nur SÜRMELİ
Bilge Söyleşi-6: Son Dönem Türkiye-İsrail İlişkileri
E. Büyükelçi Özdem SANBERK ile Söyleşi
Merve Nur SÜRMELİ
Bilge Söyleşi-7: BM Yaptırımları ve İran
Doç. Dr. Abbas KARAAĞAÇLI ile Söyleşi
Sina KISACIK
Bilge Söyleşi-8: Füze Savunma Sistemleri ve Türkiye
Doç. Dr. Atilla SANDIKLI ile Söyleşi
Eren OKUR
Bilge Söyleşi-9: Gelişen ve Değişen Türk Deniz Kuvvetleri’nin Bugünü ve Yarını
E. Oramiral Salim DERVİŞOĞLU ile Söyleşi
Emine AKÇADAĞ
Bilge Söyleşi-10: Soru ve Cevaplarla Yeni Anayasa
Kasım ESEN ile Söyleşi
Özdemir AKBAL
Bilge Söyleşi-11: Türk Hava Kuvvetleri’nin Bugünü ve Yarını
E. Hv. Korgeneral Şadi ERGÜVENÇ ile Söyleşi
Emine AKÇADAĞ
Bilge Söyleşi-12: Arap Baharı Süreci, Mısır Seçimleri, Türkiye-Suriye Krizi
Doç. Dr. Atilla SANDIKLI ile Söyleşi
Ali SEMİN
Bilge Söyleşi-13: Esed Sonrası Suriye
Halit Hoca ile Söyleşi
Ali SEMİN & Tuğçe ERSOY ÖZTÜRK

Başkanlık Sistemine Toplumsal Bakış


****

BAŞKANLIK SİSTEMİNE TOPLUMSAL BAKIŞ, BÖLÜM 2

BAŞKANLIK SİSTEMİNE TOPLUMSAL BAKIŞ, BÖLÜM 2

Yönetim Sistemi Tercihinin Etnik Kimliğe Göre

Farklılaşması (%)

Yönetim Sistemi Tercihinin Oy Verilen Siyasi Partiye

Göre Farklılaşması (%)

4. Başkanlık Sisteminin Türkiye’ye Uygunluğu.,

Bu bölümde “Başkanlık Sistemi”nin Türkiye’ye uygunluğu iki soru ile ölçülmüş ve analiz edilmiştir.

“Başkanlık sisteminin Türkiye’ye uygunluğu konusunda yeterli çalışma yapılmıştır”görüşüne katılım%17,9 ve “Başkanlık sistemi Türkiye’nin siyasi kültürüne uygundur” görüşüne katılım %33,8 oranıyla oldukça düşük düzeyde kalmıştır. Yani, kişiler başkanlık sistemi konusunda Türkiye’de yeterli çalışma
yapılmadığına ve bu sistemin ülkenin siyasi kültürüne uygun olmadığına daha fazla inanmaktadır.


Başkanlık sistemi Türkiye’nin siyasi kültürüne uygundur.
Başkanlık sisteminin Türkiye’ye uygunluğu konusunda yeterli
çalışma yapılmıştır.
Başkanlık Sisteminin Türkiye'ye Uygunluğu (%)

“Başkanlık sisteminin Türkiye’ye uygunluğu konusunda yeterli çalışma yapılmıştır” görüşüne katılım, Kürtlerde %27,4 ve Türklerde %15,3 oranı ile çok düşük düzeyde kalmıştır. Yani her iki etnik kökene mensup kişilerde başkanlık sisteminin Türkiye’ye uygunluğu konusunda yeterli çalışmanın yapıldığına
inanmamaktadır.

Türk Kürt Başkanlık sisteminin Türkiye’ye uygunluğu konusunda

yeterli çalışma yapılmıştır. (%)

Aynı görüşe katılım durumu 2011 seçimlerinde oy verilen siyasi parti temelinde incelendiğinde, en yüksek katılım oranı %30,9 ile AKP seçmenindedir. Görüşe katılım oranı BDP’de %18,3, MHP’de %5,4 ve CHP’ de %3,5 ile çok daha düşük düzeydedir. Bulgular, AKP seçmeni dahiltüm parti seçmenlerinin başkanlık sisteminin Türkiye’ye uygunluğu konusunda yeterli çalışmanın yapıldığına inanmadığını göstermektedir.

Başkanlık sistemi Türkiye’nin siyasi kültürüne uygundur

“Başkanlık sistemi Türkiye’nin siyasi kültürüne uygundur”görüşüne katılım Kürtlerde %54,4 oranı ile Türklere (%28,9) göre daha yüksektir. Kürtlerin rapor genelinde verdiği cevaplara baktığımızda, başkanlık sistemini Türklerden fazla destekledikleri görülmektedir.

Aynı görüşe 2011 seçimlerinde oy verilen siyasi parti temelinde baktığımızda; en çok destek %57,7
oranı ile AKP ve %50,8 oranı ile BDP seçmeninde iken en düşük destek %6,6 ile MHP ve %5,1 ile CHP seçmeninde dir.

5. Kamuoyunda Başkanlık Sistemi Tartışmaları.,

Kamuoyunda Devam eden Başkanlık Sistemi Tartışmalarında Gündeme Gelen Sorular

Kamuoyunda devam eden başkanlık sistemi tartışmalarında gündeme gelen konular dört soru ile ölçülmüş ve değerlendirilmiştir. Bulgulara genel olarak bakıldığında; “Başkanlık sistemi yeterince tartışılmadan topluma benimsetilmeye çalışılmaktadır” diyenlerin oranı %77,5’tir. Bu soruya paralel olarak sorulan “Başkanlık sistemi kamuoyunda yeteri kadar tartışılmıştır” görüşüne katılım %13,7 ile çok düşük düzeyde destek bulmuştur. “Başkanlık sistemi Türkiye’nin ihtiyacı olmaktan çok AK Partinin gücünün devam ettirilmesi için gündemdedir” diyenlerin oranı ise %63,1’dir. “AK Parti yeni anayasanın hazırlığında başkanlık sistemini bir pazarlık unsuru olarak gündeme getirmektedir” görüşüne katılım ise %64,3 oranındadır. Bu sonuçlar, toplumun büyük çoğunluğunun; başkanlık
sisteminin yeteri kadar tartışılmadan zorla benimsetilmeye çalışıldığına, AK Parti’nin kendi gücünü devam ettirmek için konuyu gündemde tuttuğuna inandığını göstermektedir.

Ak Parti yeni anayasanın hazırlığında Başkanlık sistemini bir pazarlık unsuru
nedeniyle gündeme getirmektedir.
Başkanlık sistemi Türkiye’nin ihtiyacı olmaktan çok Ak Partinin gücünün devam
ettirilmesi için gündemdedir.
Başkanlık sistemi Türkiye kamuoyunda yeteri kadar tartışılmıştır.
Başkanlık sistemi yeterince tartışılmadan topluma benimsetilmeye çalışılmaktadır.

“Başkanlık sistemi yeterince tartışılmadan topluma benimsetilmeye çalışılmaktadır” görüşüne katılım oranı Türklerde %80,6 ile Kürtlere ( %61,3 ) göre daha yüksektir.
Bu görüşe oy verilen siyasi parti temelinde baktığımızda, en yüksek katılım %96,9 ve %95,3 ile sırasıyla CHP ve MHP seçmenindedir. Bu oran BDP seçmeninde %67,7 iken AKP seçmenlerinde %62’ ye düşmektedir. Bulgular, başkanlık sisteminin yeterince tartışılmadan zorla benimsetilmeye
çalışıldığına AKP seçmeninin de inandığını göstermektedir.

Başkanlık sistemi yeterince tartışılmadan topluma

benimsetilmeye çalışılmaktadır. (%)

Başkanlık sistemi yeterince tartışılmadan topluma

benimsetilmeye çalışılmaktadır. (%)

“Başkanlık sistemi Türkiye kamuoyunda yeteri kadar tartışılmıştır” görüşüne katılım durumuna etnik köken temelinde baktığımızda; katılım oranı Kürtlerde %18,2 ve Türklerde %12,2 oranları ile oldukça düşüktür.
Aynı görüşe katılım, AKP seçmeninde %21,8, CHP seçmeninde %3,8, MHP seçmeninde %5,4 ve BDP seçmeninde %15,6’dir. Bulgular, bir önceki soruda olduğu gibi, AKP dahil tüm parti seçmenlerinin konunun kamuoyunda yeteri kadar tartışıldığına inanmadığını göstermektedir.

Başkanlık sistemi Türkiye kamuoyunda yeteri kadar

tartışılmıştır. (%)

Başkanlık sistemi Türkiye kamuoyunda yeteri kadar

tartışılmıştır. (%)

“Başkanlık sistemi Türkiye’nin ihtiyacı olmaktan çok AK Parti’nin gücünün devam ettirilmesi için gündemdedir” görüşüne katılım oranı Türklerde %67,8 ile Kürtlere (%47,8) göre daha yüksektir.
Aynı görüşe oy verilen siyasi parti temelinde baktığımızda, en yüksek katılım oranları sırasıyla CHP (%89,6) ve MHP (%88,4) seçmenindedir. BDP seçmeni arasında %63,5 olan katılım oranı AKP seçmeni arasında %39,8’a düşmektedir.

Başkanlık sistemi Türkiye’nin ihtiyacı olmaktan çok AK

Partinin gücünün devam ettirilmesi için gündemdedir.

“AK Parti Başkanlık sistemini yeni anayasanın hazırlığında bir pazarlık unsuru olarak gündeme getirmektedir” görüşüne etnik köken temelinde baktığımızda; Türklerde bu görüşe katılım %68,6 oranıyla %46 olan Kürtlere göre daha yüksektir.

Başkanlık sistemi Türkiye’nin ihtiyacı olmaktan çok AK

Partinin gücünün devam ettirilmesi için gündemdedir.

(%)

Aynı görüşe destek %90’lar düzeyi ile CHP ve MHP seçmeninde en yüksek düzeydedir. BDP seçmeninde destek düzeyi %54,8 iken, AKP seçmeninde 

AK Parti Başkanlık sistemini yeni anayasanın

hazırlığında bir pazarlık unsuru olarak gündeme

getirmektedir. (%)

AKP CHP MHP BDP

AK Parti Başkanlık sistemini yeni anayasanın hazırlığında bir pazarlık unsuru olarak gündeme getirmektedir. (%)

6. Başkanlık Sisteminin Etkinliği

Bu bölümde başkanlık sisteminin etkinliği iki soru ile ölçülmüş ve değerlendirilmiştir. “Parlamenter sistem ile yönetilen Türkiye’de başkanlık sistemine geçilmesi yönetimde kaos yaratır” görüşüne katılım %59,3 oranı ile orta düzeyin üzerindedir. “Başkanlık sistemi daha etkin ve hızlı karar almaya
imkan sağlayacaktır” görüşüne katılım oranı ise %46,4 ile orta düzeyin altındadır.

“Parlamenter sistem ile yönetilen Türkiye’de başkanlık sistemine geçilmesi yönetimde kaos yaratır” görüşüne Türklerin katılım oranı %63,6 ile Kürtlere (%34,6) göre daha yüksektir.

Aynı görüşe, CHP ve MHP seçmenleri %89,7 ve %87,1 oranlarıyla oldukça yüksek düzeyde katılırken bu oran AKP seçmeninde %37,2’ye ve BDP seçmeninde %30,5’e düşmektedir.

Parlamenter sistem ile yönetilen Türkiye’de başkanlık sistemine geçilmesi yönetimde kaos yaratır. (%)

“Başkanlık sistemi daha etkin ve hızlı karar almaya imkan sağlayacaktır” görüşüne katılım Kürtlerde %69,2 oranı ile %41,3 olan Türklere göre daha yüksektir.
Aynı görüşe en yüksek katılım %70,9 ile BDP ve %68,8 oranı ile AKP seçmenindedir. MHP seçmeninde bu oran %19,3 ve CHP seçmeninde %17,2 ile oldukça düşüktür.

Başkanlık sistemi daha etkin ve hızlı karar almaya imkan sağlayacaktır. (%)

Başkanlık sistemi daha etkin ve hızlı karar almaya imkan sağlayacaktır. (%)

3. CÜ BÖLÜM İLE DEVAM EDECEKTİR..,,

***

BAŞKANLIK SİSTEMİNE TOPLUMSAL BAKIŞ, BÖLÜM 1

BAŞKANLIK SİSTEMİNE TOPLUMSAL BAKIŞ, BÖLÜM 1

Dr. Salih AKYÜREK 
Mehmet Ali YILMAZ 
Esra ATALAY 
Fatma Serap KOYDEMİR 


SUNUŞ.,


Bilge Adamlar Stratejik Araştırmalar Merkezi (BİLGESAM), pek çok konu gibi başkanlık sistemiile ilgili gelişmeleri de yakından takip etmektedir. Vatandaşlar adına fikir beyan edenaktörlerden ziyade, doğrudan toplumun görüşlerini ortaya koymayı amaçlayan BİLGESAM,“Başkanlık Sistemine Toplumsal Bakış” adlı bu çalışma ile sürece katkı sağlamayı ve bukonuda yaşanan alan araştırmaları noktasındaki eksikliği biraz olsun gidermeyiamaçlamaktadır.

BİLGESAM, bu güne kadar “Yargının İyileştirilmesi / Düzeltilmesi”, “Yeni Anayasa Türkiye’ninBitmeyen Senfonisi”, “Cumhuriyet, Çağcıl Demokrasi ve Türkiye’nin Dönüşümü”, “YeniAnayasadan Toplumsal Beklentiler” raporlarını hazırlamış ve yönetim sistemi tartışmalarıçerçevesinde pek çok analiz ve söyleşi yayınlayarak kamuoyunun bilgisine sunmuştur.

Yönetim sistemi ve yeni anayasa konularında araştırmalarına devam eden BİLGESAM, 2570kişilik anket uygulamasından elde edilen verilerle oluşturduğu bu raporunda; başkanlıksistemi tercih durumu, başkanlık sisteminin Türkiye’ye uygunluğu, kamuoyunda başkanlıksistemi tartışmaları, başkanlık sisteminin etkinliği ve başkanlık sistemi ile ilgili endişelerkonularında toplumsal algıları ve alt grupların algılarındaki farklılaşmayı ortaya koymaktadır.

Çalışmanın ilgili kuruluşların karar mercilerindeki yöneticilere ve akademisyenlere faydalıolmasını temenni eder, çalışmayı gerçekleştiren Dr. Salih Akyürek, Mehmet Ali Yılmaz, Esra Atalay ve Fatma Serap Koydemir’e ve raporun yayına hazırlanmasında emeği geçen diğer BİLGESAM çalışanlarına teşekkür ederim.

Doç. Dr. Atilla Sandıklı
BİLGESAM Başkanı


Başkanlık Sistemine Toplumsal Bakış
Dr. Salih AKYÜREK - Mehmet Ali YILMAZ
Esra ATALAY – Fatma Serap KOYDEMİR

BİLGE ADAMLAR STRATEJİK ARAŞTIRMALAR MERKEZİ RAPOR NO:59
HAZİRAN 2013

BAŞKANLIK SİSTEMİNE TOPLUMSAL BAKIŞ

Anket Tasarımı: Dr. Salih Akyürek
Veri Analizi ve Raporlama: Dr. Salih Akyürek - M. Ali Yılmaz –
Esra Atalay – Fatma Serap Koydemir
Kapak Tasarımı: M.Ali Yılmaz - Sertaç Durmaz
Çalışmaya Katkı Sağlayan Diğer Kişiler: Müstecep Dilber - Mustafa Taşkıran – Fuat Bilgiç
Anket Uygulama: Sanoveri
BİLGESAM YAYINLARI
Bilge Adamlar Stratejik Araştırmalar Merkezi
Wise Men Center For Strategic Studies
Basım - Cilt: SAGE Matbaacılık / Sertifika No: 14721
Mecidiyeköy Yolu Caddesi No:10 Celil Ağa İş Merkezi Kat:9 Daire:36
Mecidiyeköy / İstanbul / Türkiye
Tel: +90 212 217 65 91 Faks: +90 212 217 65 93
Atatürk Bulvarı Havuzlu Sok. No:4/6
A. Ayrancı / Çankaya / Ankara / Türkiye
Tel : +90 312 425 32 90 Faks: +90 312 425 32 90
www.bilgesam.org
bilgesam@bilgesam.org
Bu yayının tüm hakları saklıdır.
Yayın Bilge Adamlar Stratejik Araştırmalar Merkezi’nin
izni olmadan elektronik veya mekanik yollarla çoğaltılamaz.
Copyright © BİLGESAM Haziran 2013


İÇİNDEKİLER

Yönetici Özeti ______________________________________________ 1

1. Yöntem ve Örneklem ____________________________________________________ 4
2. Başkanlık ve Parlamenter Sistem İle İlgili Bilgi Durumu _________________________ 6
3. Başkanlık Sistemi Tercih Durumu __________________________________________ 9
4. Başkanlık Sisteminin Türkiye’ye Uygunluğu _________________________________ 11
5. Kamuoyunda Başkanlık Sistemi Tartışmaları ________________________________ 14
6. Başkanlık Sisteminin Etkinliği ____________________________________________ 19
7. Başkanlık Sistemi ile İlgili Endişeler ________________________________________ 22

EK- Uygulanan Anket Formu _________________________________________________ 26


YÖNETİCİ ÖZETİ


Başkanlık sistemine dönük toplumsal algılar Ek’te nihai şekli bulunan 19 soruluk anket formu ile sorgulanmış ve elde edilen 2570 kişiye ait anket verisi analiz edilerek yedi ana konu başlığında raporlaştırılmış tır. Çalışmaya ait bulguların özeti bu bölümde kendi konu başlığı altında verilmiştir.

Başkanlık ve Parlamenter Sistem ile İlgili Bilgi Durumu.,

Araştırma sonuçlarına göre, kişiler başkanlık sistemine oranla parlamenter sistem hakkında daha fazla bilgi sahibi olduklarını belirtmişlerdir. Buna göre, katılımcıların %65’i başkanlık sistemi ile ilgili, %86’sı ise parlamenter sistemle ilgili bilgi sahibi olduğunu ifade etmiştir. Başkanlık sistemi ile ilgili bilgili
olduğunu söyleyenlerin oranı Türklerde Kürtlere göre ve CHP, MHP seçmeninde AKP, BDP seçmenine göre daha yüksektir.

Başkanlık Sistemi Tercih Durumu.,

Yönetim sistemi sorusunun bulgularına göre; kişilerin %32’si Türkiye için “Başkanlık Sistemi”nin, %68’i ise “Parlamenter Sistem”in daha uygun olduğu yönünde görüş belirtmiştir. Bu durum, toplumun büyük bir kesiminin başkanlık sistemini uygun görmediğini, halen uygulanmakta olan parlamenter sistemde kalınması gerektiğine inandığını göstermektedir. Yönetim sistemi tercihi etnik köken temelinde farklılaşmakla birlikte Türklerde parlamenter sistem, Kürtlerde ise başkanlık sistemi daha uygun bir yönetim şekli olarak düşünülmektedir. Başkanlık sistemine en yüksek destek %55 oranı ile AKP seçmeninde ve %51 ile BDP seçmeninde iken destek oranı MHP seçmeninde %7’ye, CHP seçmeninde ise %5’e düşmektedir.

Başkanlık Sisteminin Türkiye’ye Uygunluğu.,

“Başkanlık sisteminin Türkiye’ye uygunluğu konusunda yeterli çalışma yapılmıştır” görüşüne katılım %18 ve “Başkanlık sistemi Türkiye’nin siyasi kültürüne uygundur” görüşüne katılım %34 oranıyla oldukça düşük düzeyde kalmıştır. Yani, kişiler başkanlık sistemi konusunda Türkiye’de yeterli çalışma
yapılmadığına ve bu sistemin ülkenin siyasi kültürüne uygun olmadığına daha fazla inanmaktadır.

“Başkanlık sisteminin Türkiye’ye uygunluğu konusunda yeterli çalışma yapılmıştır”görüşüne katılım her iki etnik kökende de çok düşük düzeylerde kalmıştır. Kürtlerin %27’si, Türklerin ise yalnızca %15’i başkanlık sistemi ile ilgili yeterli çalışma yapıldığını düşünmektedir. Aynı görüşe katılım durumu siyasi
parti temelinde incelendiğinde, en yüksek katılım oranının %31 ile AKP seçmeninde olduğu; bu oranın BDP’de %18, MHP’de %5 ve CHP’de %4 ile çok daha düşük düzeylerde kaldığı görülmektedir. 
Bulgular, AKP seçmeni dâhil tüm parti seçmenlerinin başkanlık sisteminin Türkiye’ye uygunluğu konusunda yeterli çalışmanın yapıldığına inanmadığını göstermektedir.

“Başkanlık sistemi Türkiye’nin siyasi kültürüne uygundur” görüşü Kürtlerde %54, Türklerde ise %29 oranında destek bulmuştur. Aynı soruya siyasi partiler temelinde verilen cevaplar incelendiğinde ise bu görüşe en yüksek desteğin %58 oranı ile AKP seçmeninde olduğu; onu %51 oranı ile BDP seçmeninin takip ettiği görülmektedir. Bu soruya en düşük destek ise %7 ile MHP ve %5 ile CHP
seçmeninden gelmektedir.

Kamuoyunda Başkanlık Sistemi Tartışması.,

Kamuoyunda devam eden başkanlık sistemi tartışmalarında gündeme gelen konular dört soru ile ölçülmüş ve değerlendirilmiştir. Bulgulara genel olarak bakıldığında; “Başkanlık sistemi yeterince tartışılmadan topluma benimsetilmeye çalışılmaktadır” diyenlerin oranı %78’dir. Bu soruya paralel olarak sorulan “Başkanlık sistemi kamuoyunda yeteri kadar tartışılmıştır” görüşüne katılım %14 ile çok düşük düzeyde destek bulmuştur. “Başkanlık sistemi Türkiye’nin ihtiyacı olmaktan çok AK Parti’nin gücünün devam ettirilmesi için gündemdedir” diyenlerin oranı ise %63’dür. “AK Parti yeni anayasanın hazırlığında başkanlık sistemini bir pazarlık unsuru olarak gündeme getirmektedir”

görüşüne katılım ise %64’dür. Bu sonuçlar, toplumun büyük çoğunluğunun başkanlık sisteminin yeteri kadar tartışılmadan zorla benimsetilmeye çalışıldığına, AK Parti’nin kendi gücünü devam ettirmek için konuyu gündemde tuttuğuna inandığını göstermektedir. Başkanlık sisteminin yeteri kadar
tartışılmadığı yönündeki iki farklı görüşe, başkanlık sistemini %55’ler düzeyinde destekleyen AKP seçmeninin de yüksek oranda destek vermesi oldukça anlamlı bulgular olarak değerlendirilebilir.

Başkanlık Sisteminin Etkinliği.,

Başkanlık sisteminin etkinliği iki soru ile ölçülmüş ve değerlendirilmiştir. “Parlamenter sistem ile yönetilen Türkiye’de başkanlık sistemine geçilmesi yönetimde kaos yaratır” görüşüne katılım %59 oranı ile orta düzeyin üzerindedir. “Başkanlık sistemi daha etkin ve hızlı karar almaya imkân
sağlayacaktır” görüşüne katılım oranı ise %46 ile orta düzeyin altındadır.
“Parlamenter sistem ile yönetilen Türkiye’de başkanlık sistemine geçilmesi yönetimde kaos yaratır” görüşüne Türklerin katılım oranı (%64) Kürtlere (%35) göre daha yüksektir. Aynı görüşe, CHP ve MHP seçmenleri oldukça yüksek düzeyde (%87-89) katılırken, bu oran AKP seçmeninde %37’ye ve BDP
seçmeninde %31’e düşmektedir. “Başkanlık sistemi daha etkin ve hızlı karar almaya imkan sağlayacaktır” görüşüne katılım ise Kürtlerde (%69) Türklere göre (%41) daha yüksek destek bulmuştur. Aynı görüşe en yüksek katılım %71 ile BDP ve %69 oranı ile AKP seçmenindedir. MHP seçmeninde bu oran %19 ve CHP seçmeninde %17 ile oldukça düşüktür.

Başkanlık Sistemi ile İlgili Endişeler.,

Başkanlık sistemi ile ilgili endişeler iki soru ile ölçülmüştür. “Parti içi demokrasinin zayıflığı ve tek adam kültürü, başkanlık sistemine geçilmesi durumunda Türkiye’yi otoriter bir yönetime götürür” görüşüne katılım oranı %65,8’dir. Diğer endişe ise başkanlık sisteminin güçler ayrılığı ilkesine zarar
vereceği yönündedir. Çalışmaya katılanların %52,6’sı Türkiye’ye getirilmesi öngörülen başkanlık sisteminin güçler ayrılığı ilkesine zarar vereceği fikrini desteklerken, %28,1’i güçler ayrılığı ilkesini kuvvetlendireceği görüşünü desteklemektedir. Bu konuda fikri olmayanların oranı ise %19,3’tür.
Başkanlık sisteminin ülkeyi daha otoriter bir yapıya götüreceğine olan inanç genel olarak Türklerde Kürtlere göre ve CHP ile MHP seçmenlerinde ise AKP ve BDP seçmenlerine göre daha fazladır. Benzer bir dağılım, başkanlık sisteminin güçler ayrılığı ilkesine zarar vereceği görüşünde de gözlemlenmektedir.

Sonuç Yerine.,

Rapordaki verilere genel olarak bakıldığında başkanlık siteminin orta düzeyin de altında destek bulduğu ve parlamenter sistemin ülke için daha uygun bir yapı olduğuna inanıldığı görülmektedir.
Etnik köken temelinde ise Kürtlerin başkanlık sistemine Türklere oranla daha fazla destek verdiği gözlemlenmektedir. Aynı şekilde BDP seçmeni de başkanlık sistemini özellikle CHP ve MHP’ye oranla daha yüksek düzeyde desteklemekte dir. AKP seçmeni ise genel olarak başkanlık sistemine orta düzeyde bir destek verse de bazı konularda başkanlık sistemi ile ilgili süreç ve gelişmeleri
desteklememiştir.

Başkanlık sistemi tartışmaları çerçevesinde getirilen en önemli eleştirilerden ikisi, konunun kamuoyunda yeteri kadar tartışılmaması ve bu konuda yeterli çalışmanın yapılmamış olmasıdır.

Başkanlık sistemini pek çok konuda orta düzeyde destekleyen Kürtler ile AKP ve BDP seçmeni dahi, başkanlık sisteminin yeterince tartışılmadığı ve bu konuda yeterli çalışmanın yapılmadığını belirtmişlerdir. Bu bulgular AKP ve BDP seçmeninde önemli bir oranın da başkanlık sistemini bir belirsizlik olarak algıladığını ve şüpheyle yaklaştığını göstermektedir.

Başkanlık sistemi ile ilgili endişelerin ölçüldüğü kısımlarda ortaya çıkan çarpıcı bulgulardan birisi ise her üç kişiden ikisinin başkanlık sisteminin ülkeyi daha otoriter bir yönetime götüreceği endişesi taşımasıdır. Ayrıca AKP seçmeninde dahi başkanlık sisteminin Türkiye’yi otoriter bir yönetime götüreceğine inananların oranı çok düşük değildir (%44). Bunun yanı sıra, her iki kişiden birinin başkanlık sisteminin güçler ayrılığı ilkesine zarar vereceğini düşünmesi de önemli bir bulgu olarak karşımıza çıkmaktadır.

1. YÖNTEM VE ÖRNEKLEM.,

Başkanlık sistemi konusundaki toplumsal algıları incelemek amacıyla başlatılan alan çalışmasına dayalı proje çerçevesinde Ek’te nihai şekli bulunan 19 soruluk anket formunun taslağı hazırlanmıştır. Uzman görüşlerinin alınması ve 20 kişilik pilot uygulamanın ardından anket formuna son şekli verilerek uygulama aşamasına geçilmiştir.

Hazırlanan anket “Sanoveri” tarafından internet tabanlı olarak uygulanmıştır. Anketler, internet kullanan ve e-postası olan 850 bin üye içinden, yaş, öğrenim durumu ve coğrafi bölge kriterleri de dikkate alınarak rastgele seçilen 65 bin kişiye anket linkinin e-posta yoluyla gönderilmesi yöntemi ile uygulanmıştır. Anket uygulaması 12 Mayıs 2013 tarihinde başlatılmış ve doldurulan 3157 anket
yeterli görülerek 18 Mayıs tarihinde sonlandırılmıştır. Çalışmanın uygulandığı tarih itibariyle raporda paylaşılan bulguların, 31 Mayıs 2013 itibariyle başlayan Gezi Parkı eylemlerinin etkisinden önceki toplumsal algıları ortaya koyduğu göz önünde bulundurulmalıdır. Çalışmaya Türkiye’nin tüm illerinden katılım olması nedeniyle, TUİK tarafından belirlenen “Türkiye İstatistiki Bölge Birimleri
Sınıflandırması (İBBS)” il grupları temelinde temsili bir örnekleme ulaşılmıştır.

   Anket cevaplarında farklı sorular arasında önemli çelişkiler tespit edilen 171 kişi ile anketi başlangıç düzeyinde terk eden 46 kişi silinerek örneklem 2940 kişiye indirilmiştir. Müteakiben, kişilerin kendilerini tanımladıkları etnik köken ve 2011 seçimlerinde oy verilen siyasi parti temelinde oransal rassal tabakalama yöntemi ile örneklem 2570 kişiye indirilmiş ve analizler bu örneklem üzerinden
yapılmıştır. Bu uygulama sonucunda, 2570 kişilik örneklemle, yaş, yaşanan il/coğrafi bölge, etnisite ve oy verilen siyasi parti temelinde Türkiye profiline çok yakınbir örneklem oluşturulmakla birlikte; çalışmanın interneti ve sosyal medyayı aktif olarak kullanan bir kitle üzerinde yapılmış olması nedeniyle, örneklemin öğrenim durumu Türkiye profilinin üzerindedir (ön lisans ve üzeri öğrenime sahip katılımcı oranı %78,4’tür). Ancak, temel bulguların kişilerin öğrenim durumuna göre anlamlı farklılaşmaması nedeniyle, örneklemin bu özelliğinin çalışmanın Türkiye temsili özelliğini bozmadığı değerlendirilmektedir. Ayrıca 2011 seçimlerinde oy verilen siyasi parti temelinde tabakalama
yapılmasına rağmen BDP’ye oy verenlerin oranının %3,4 düzeyinde kalması nedeniyle, analizlerde BDP’ye oy veren kitlenin görüşleri “2” katsayısı ile ağırlıklandırılmıştır. Yapılan analizlerde, görüş ve algıların özellikle Türk-Kürt, oy verilen siyasi parti temelinde önemli farklılaşmalar göstermesi nedeniyle tüm bulgular Türkiye ortalaması yanında bu iki değişkene göre de analiz edilerek raporda grafik olarak verilmiştir. Analizlerde, algı ve görüşlerin yaş grupları ve öğrenim durumu temelinde anlamlı bir farklılaşma göstermediği bulgulanmıştır. Örneklemin temel özelliklerini gösteren tablolar aşağıda verilmiştir.

    Anketlerin herhangi bir aracı olmaksızın doğrudan bu konudaki gönüllü kişilerce doldurulmuş olması, alan çalışması aşamasında oluşabilecek pek çok hatayı ortadan kaldırmış ve çalışma verilerinin geçerliliği ve güvenirliğini artırmıştır.

Uygulanan ve Ek’te verilen anket formundaki ilk 19 soruya ait görüşler 4’lü Likert ölçeğine göre değerlendirilmiş, analizlerde görüşlere katılan ve katılmayanlar ikili olarak yüzde olarak verilmiştir.

Anket formlarından elde edilen veriler SPSS programı marifetiyle değerlendirmeye tabi tutulmuştur.
Yapılan analizlerden elde edilen bilgiler en anlaşılır ve kısa şekilde kamuoyu ile nasıl paylaşılır düşüncesi ile değerlendirilerek rapor haline dönüştürülmüştür. Raporun teknik bir rapor olması nedeniyle, tablo değerlerinin istatistikî okuması ve kısa yorumları ile yetinilmiş ve analizlere ait istatistikî anlamlılık değerleri verilmemiştir.


Başkanlık Sistemine Toplumsal Bakış

Başkanlık Sistemine Toplumsal Bakış

2. Başkanlık Sistemi ve Parlamenter Sistem İle İlgili Bilgi Durumu

Öncelikle kişilerin başkanlık sistemi ve parlamenter sistem ile ilgili bilgi düzeyleri sorgulanmış ve bu konudaki cevaplar analiz edilmiştir. Kişilerin %64,9’u başkanlık sistemi ile ilgili, %85,7’si ise parlamenter sistemle ilgili bilgi sahibi olduğunu belirtmiştir.

Başkanlık Sistemine Toplumsal Bakış

Başkanlık sistemi ile ilgili bilgi düzeyine etnik köken temelinde baktığımızda Türklerin %65,9’u başkanlık sistemi ile ilgili bilgi sahibi olduğunu belirtmektedir. Bu oran Kürtlerde %56’ya düşmektedir.

Kişilerin başkanlık sistemi konusundaki bilgi düzeyine 2011 seçimlerinde oy verilen siyasi parti temelinde baktığımızda, CHP ve MHP seçmeninde başkanlık sistemi ile ilgili bilgi sahibi olduğunu söyleyenlerin oranının %77 düzeyinde olduğu ve bu kişilerin AKP ve BDP seçmenine göre kendilerini daha bilgili gördükleri söylenebilir. Başkanlık sistemi ile ilgili bilgi sahibi olduğunu söyleyenlerin oranı AKP seçmeninde %57,6 ve BDP seçmeninde %47,1’dir.

Başkanlık Sistemine Toplumsal Bakış

Türkiye’de uygulanan parlamenter sistem ile ilgilikişilerin bilgi düzeyine etnik köken temelinde baktığımızda, hem Türklerde hem de Kürtlerde bilgi sahibi olduğunu söyleyenlerin %85 oranıyla aynı düzeyde olduğu görülmektedir.

Türkiye’de uygulanan parlamenter sistem ile ilgili bilgi sahibiyim. (%)

Aynı görüşe oy verilen siyasi parti temelinde baktığımızda, bir önceki görüşte olduğu gibi %89,7 ve %88,7 oranlarıyla en yüksek düzey CHP ve MHP seçmeninde dir. Bu oran BDP seçmeninde %86,8 iken AKP seçmeninde %82,1’dir. Bu sonuçlara göre, parlamenter sistem hakkında bilgi sahibi olduğunu söyleyenlerin oranının parti temelinde çok fazla farklılaşmadığı görülmektedir.

3. Başkanlık Sistemi Tercih Durumu.,

“Türkiye için hangi yönetim sistemi sizce daha uygun?” sorusuna cevap olaraktoplumun %32,1’i“Başkanlık Sistemi” %67,9’u ise “Parlamenter Sistem” cevabını vermiştir. Bu durum, toplumun büyük bir kesiminin başkanlık sistemini uygun görmediğini, halen uygulanmakta olan parlamenter sistemde kalınması gerektiğine inandığını göstermektedir.


Yönetim sistemi tercihine etnik köken temelinde baktığımızda, Türklerin %29,1’i başkanlık sistemini desteklerken bu oran Kürtlerde çok yüksek olmamakla birlikte %55,5’e çıkmaktadır.

Başkanlık sistemi %55,3 oranı ile en çok AKP seçmeni tarafından desteklenirken, bu oran BDP seçmeninde %50,7 ile AKP seçmenine yakın düzeydedir. Başkanlık sistemi CHP ve MHP seçmenleri tarafından çok düşük düzeylerde (%4,5 ve %7,4) desteklenmektedir.


2. Cİ BÖLÜM İLE DEVAM EDECEKTİR..,,

***

SURİYE SORUNU VE TÜRK DIŞ POLİTİKASINA TOPLUMSAL BAKIŞ BÖLÜM 3

  SURİYE SORUNU VE TÜRK DIŞ POLİTİKASINA TOPLUMSAL BAKIŞ BÖLÜM 3

ORTADOĞU’DA BARIŞ VE İRAN’IN NÜKLEER TEKNOLOJİSİ 

BİLGE ADAMLAR STRATEJİK ARAŞTIRMALAR MERKEZİ 

Bu bölümde Ortadoğu barışı ve İran’ın nükleer teknolojisi üç farklı soru ile ölçülmüştür. 

Ortadoğu’da barışı en çok tehdit eden ülke sorgulandığında: %66,3 ile İsrail ve %19,6 ile ABD en çok öne çıkan iki ülke konumundadır. İran’ı barış için tehdit 
olarak görenlerin oranı ise %3,5’te kalmaktadır. 

Bu konudaki görüşlerin demografik profile göre farklılaşması incelendiğinde: 

. Ortadoğu barışı için İsrail’i öncelikli tehdit olarak görenlerin oranı %78,4 ile AKP seçmeni ve %69,7 ile Sünni inanca sahip kişiler arasında en yüksek düzeydedir. Bu konudaki en düşük oran ise %30,8 ile BDP seçmeni arasındadır. 
. Ortadoğu barışı için ABD’yi tehdit olarak görenler en yüksek oranda %38,5 ile BDP seçmeni, %34,8 ile CHP seçmeni ve %35,5 ile Aleviler arasındadır. 
. İlginç bir bulgu ise, BDP seçmeninin Ortadoğu barışı için %15,4 oranında Türkiye’yi tehdit olarak görmesidir. 


Sizce Ortadoğu’da barışı en çok tehdit eden ülke/yönetim hangisidir? (%) 

Sizce İran sahip olduğu nükleer teknolojiyi gelecekte silaha dönüştürecek mi? 

İran’ın nükleer teknolojisi sorgulandığında; İran’ın sahip olduğu nükleer enerjiyi gelecekte silaha dönüştüreceğine inananlar %78,8 gibi yüksek bir orandır. 

Bu konudaki görüşlerin demografik profile göre farklılaşması incelendiğinde; bu konuda farklı demografik gruplar arasında önemli bir farklılaşma ve kırılmanın 
olmadığı görülmektedir. 


Sizce İran sahip olduğu nükleer teknolojiyi gelecekte silaha dönüştürecek mi? (%) 

Evet Dönüştürecek 
Hayır Dönüştürmeyecek 

Nükleer silahlara sahip bir İran Türkiye için tehdit midir? 

Evet Tehdittir; 59,4 

Hayır Tehdit Değildir; 40,6 


Nükleer silahlara sahip bir İran sorgulandığında; örneklemin %59,4’ü nükleer silahlara sahip bir İran’ı Türkiye için tehdit olarak görmektedir. 
Bu konudaki tehdit algısı en yüksek grup ise %68,9 ile CHP seçmenidir. 

Nükleer silahlara sahip bir İran Türkiye için tehdit midir? () 

 TÜRKİYE’NİN ETKİ SAHASI VE MUHTEMEL ÇATIŞMA ALANLARI 

Bu bölümde Türkiye’nin etki ve ilgi alanları ile muhtemel çatışma alanları iki farklı soru ile ölçülmüştür. 

Türkiye için en muhtemel çatışma/savaş tehlikesi sorgulandığında: %41,9 ile Türk-Kürt iç savaşı, %14,5 ile Türkiye-Suriye çatışması, %9,6 ile Türkiye-İsrail 
çatışması ve %9 ile Türkiye-Kuzey Irak Bölgesel Yönetimi çatışması öne çıkmaktadır. 

Bu konudaki görüşlerin demografik profile göre farklılaşması incelendiğinde: 

. Türk–Kürt iç savaşı Alevilerle birlikte, CHP-MHP ve BDP seçmenince %46-56 aralığında daha fazla öne çıkarılırken, bu çatışmaya en az ihtimal veren parti 
seçmeni %34,1 ile AKP’lilerdir. 
. Türkiye-Suriye çatışması ise Suriye’ye sınır illerde yaşayanlar ve BDP seçmenince diğer gruplara göre daha fazla öne çıkarılmaktadır (%30,8 ve %26,9). 

Türkiye için en muhtemel çatışma/savaş tehlikesi hangisidir: 

Türkiye etki ve ilgi alanındaki hangi ülkelere ve sorunlarına müdahil olmalıdır? (%) 

Bu soru ile Türkiye’nin algılanan muhtemel etki ve ilgi alanları ortaya konulmaya çalışılmıştır. 

Kişiler tarafından, Kıbrıs ve müteakiben Kuzey Irak Türkiye’nin müdahil olması gereken en önemli etki alanı içinde tanımlanmaktadır. 
Ege Adaları ve Suriye bu iki alanı takiben gelmektedir. 
Bunun yanında Balkanlar, Gürcistan ve Afganistan Türkiye’nin müdahil olması gereken ülke ve bölgeler arasında en gerilerde kalmaktadır. 
Bu konudaki görüşlerin demografik profile göre farklılaşması müteakip tabloda verilmiştir. 

EK- UYGULANAN ANKET FORMU 

23 sorudan oluşan ve en fazla 5 dakikanızı alacak bu anket formu, Türkiye’nin Suriye ve Ortadoğu politikasına ışık tutmak amacıyla Bilge Adamlar Stratejik Araştırmalar Merkezi (BİLGESAM) tarafından hazırlanmıştır. Genel eğilim ve algıları ortaya koymayı amaçlayan anketten elde edilen veriler kişisel olarak değerlendirilmeyecek ve bu anlamda hiç kimse ile paylaşılmayacaktır. Araştırma sonuçları iki hafta içinde www.bilgesam.org adresinde yayımlanacaktır. Emek ve katkılarınız için teşekkür ederiz. 

1. Hükümetin Suriye Politikasını: 

a. Doğru Buluyorum 
b. Yanlış Buluyorum 

2. Türkiye Suriye’deki muhalif gruplara: 

c. Destek Olmalıdır 
d. Destek Olmamalıdır 

3. Türk uçağının düşürülmesi olayında Türkiye’nin tavrı ne olmalıydı: 

a. Türkiye’nin mevcut tavrı doğruydu 
b. Türkiye Suriye’nin hava savunma sistemlerini havadan vurmalıydı 
c. Türkiye Suriye’ye savaş ilan etmeliydi 
d. NATO desteğini de alarak Suriye’ye askeri müdahalede bulunmalıydı 
e. Fikrim Yok 

4. Türk uçağının düşürülmesi olayı Türkiye’nin imajını: 

a. Olumsuz Etkilemiştir 
b. Olumsuz Etkilememiştir 

5. Suriye’deki şiddet olaylarına karşı Türkiye’nin tavrı ne olmalıdır.

a. Suriye’nin iç sorunudur, bizi ilgilendirmez. 
b. Sorunun görüşmeler yoluyla çözümünü desteklemelidir. 
c. Suriye’ye uluslararası bir askeri müdahaleyi desteklemelidir. 
d. Fikrim Yok 

6. Suriye’ye karşı muhtemel bir askeri müdahalede Türkiye’nin rolü ne olmalıdır? 

a. Suriye’ye karşı hiçbir askeri operasyona katılmamalı ve bu operasyonları desteklememelidir. 
b. BM veya NATO şemsiyesi altında düzenlenebilecek operasyonlara sadece destek vermelidir. 
c. BM veya NATO şemsiyesi altında düzenlenebilecek operasyonlara muharip güçleri ile bizzat katılmalıdır. 
d. Suriye’ye karşı tek başına askeri müdahalede bulunmalıdır. e. Fikrim Yok 


 7. Suriye’deki çatışma ortamı en çok hangi ülkenin işine yaramaktadır: 

a. Esad Yönetiminin 
b. Türkiye’nin 
c. ABD’nin 
d. Rusya’nın 
e. İran’ın 
f. İsrail’in 
g. Çin’in 

8. Suriye’ye yönelik uluslararası bir askeri müdahale (Birden fazla cevap işaretlenebilir): 

a. Suriye halkının menfaatlerine hizmet eder. 
b. Türkiye’nin menfaatlerine hizmet eder. 
c. Ortadoğu’da barış ve huzura hizmet eder. 
d. Batılı emperyal devletlerin menfaatlerine hizmet eder. 
e. Fikrim Yok 

9. Sizce Ortadoğu’da barışı en çok tehdit eden ülke/yönetim hangisidir: 

a. İran 
b. İsrail 
c. Türkiye 
d. ABD 
e. Irak Merkezi Yönetimi 
f. Kuzey Irak Bölgesel Yönetimi 
g. Esad Yönetimi 
h. Hamas 

10. Suriye’de Esad düşerse Suriye parçalanır mı? 

a. Evet Parçalanır 
b. Hayır Parçalanmaz 

11. Suriye parçalanırsa kuzeyinde bir Kürt devleti kurulur mu? 

a. Evet Kurulur 
b. Hayır Kurulmaz 

12. Suriye’de kurulacak bir Kürt devleti Kuzey Irak Bölgesel Kürt Yönetimi ile birleşir mi? 

a. Evet Birleşir 
a. Hayır Birleşmez 

13. Sizce İran sahip olduğu nükleer teknolojiyi gelecekte silaha dönüştürecek mi? 

a. Evet Dönüştürecek 
b. Hayır Dönüştürmeyecek 

14. Nükleer silahlara sahip bir İran Türkiye için tehdit midir? 

a. Evet Tehdittir 
b. Hayır Tehdit Değildir 

15. Türkiye için en muhtemel çatışma/savaş tehlikesi hangisidir: 

a. Türk - Kürt İç Savaşı 
b. Türkiye – Kuzey Irak Bölgesel Yönetimi Çatışması 
c. Türkiye – Suriye Çatışması 
d. Türkiye – Yunanistan / Kıbrıs Rum Kesimi Çatışması 
e. Türkiye – İsrail Çatışması 
f. Türkiye – İran Çatışması 
g. Türkiye – Ermenistan Çatışması 
h. Türkiye – Rusya Çatışması 
i. Türkiye – ABD Çatışması 
j. Hiçbirisi 

16. Türkiye etki ve ilgi alanındaki hangi ülkelere ve sorunlarına müdahil olmalıdır 

a. (Birden fazla cevap işaretlenebilir): 
b. Kuzey Irak 
c. Suriye 
d. Dağlık Karabağ 
e. Afganistan 
f. Gürcistan-Osetya-Abhazya 
g. Kıbrıs 
h. Ege Adaları 
i. Balkanlar 
j. Filistin – Gazze 

17. Öğrenim Durumunuz: 

a. İlkokul Mezunu (5 yıllık) 
b. İlköğretim Mezunu (8 yıllık) 
c. Lise Mezunu 
d. Üniversite Mezunu (Ön lisans-Lisans) 
e. Yüksek Lisans – Doktora 

18. Cinsiyetiniz: 

a. Kadın 
b. Erkek 

19. Yaşınız: 

a. 18-29 
b. 30-39 
c. 40-49 
d. 50 yaş ve üzeri 

20. 2011 Genel Seçimlerinde oy verdiğiniz siyasi parti 

a. AKP 
b. CHP 
c. MHP 
d. BDP 
e. Diğer 

21. Etnik Kökeniniz 

a. Türk 
b. Kürt 
c. Zaza 
d. Arap 
e. Diğer 

22. Mezhebiniz 

a. Hanefi 
b. Şafii 
c. Alevi 
d. Diğer 

23. İkamet ettiğiniz İl: …… (Listeden seçmeli olabilir) 


BİLGESAM YAYINLARI 

Kitaplar 

Çin Yeni Süper Güç Olabilecek mi? Güç, Enerji ve Güvenlik Boyutları 

(Ed.) Doç. Dr. Atilla SANDIKLI 

Değişen Dünyada Türkiye'nin Stratejisi 

Doç. Dr. Atilla SANDIKLI 

Türkiye'nin Bugünü ve Yarını 

E. Bakan-Büyükelçi İlter TÜRKMEN 

Türkiye Cumhuriyeti'nin Ortadoğu Politikası 

E. Bakan-Büyükelçi İlter TÜRKMEN 

Türkiye’nin Vizyonu: Temel Sorunlar ve Çözüm Önerileri 

(Ed.) Doç. Dr. Atilla SANDIKLI 

İleri Teknolojiler Çalıştayı ve Sergisi (İTÇ 2010) Bildiri Kitabı 

Prof. Dr. M. Oktay ALNIAK 

IV. Ulusal Hidrojen Enerjisi Kongresi ve Sergisi Bildiri Kitabı 

Prof. Dr. M. Oktay ALNIAK 

Selected Articles of Hydrogen Phenomena 

Prof. Dr. M. Oktay ALNIAK 

Özgür, Demokratik ve Güvenli Seçim 

Kasım ESEN, Özdemir AKBAL 

Terörle Mücadele Stratejisi (Bilge Adamlar Kurulu Raporu ) 

Doç. Dr. Atilla SANDIKLI 

Türkiye’de Kürtler ve Toplumsal Algılar 

Dr. Mehmet Sadi BİLGİÇ 

Dr. Salih AKYÜREK 

Teoriler Işığında Güvenlik, Savaş, Barış ve Çatışma Çözümleri 

(Ed.) Doç. Dr. Atilla SANDIKLI  


Raporlar 

Rapor 1: Küresel Gelişmeler ve Uluslararası Sistemin Özellikleri 
Prof. Dr. Ali KARAOSMANOĞLU 

Rapor 2: Değişen Güvenlik Anlayışları ve Türkiye’nin Güvenlik Stratejisi 
Doç. Dr. Atilla SANDIKLI 

Rapor 3: Avrupa Birliği ve Türkiye 
E. Büyükelçi Özdem SANBERK 

Rapor 4: Yakın Dönem Türk-Amerikan İlişkileri 
Prof. Dr. Ersin ONULDURAN 

Rapor 5: Türk-Rus İlişkileri Sorunlar-Fırsatlar 
Prof. Dr. İlter TURAN 

Rapor 6: Irak'ın Kuzeyindeki Gelişmelerin Türkiye'ye Etkileri 
E. Büyükelçi Sönmez KÖKSAL 

Rapor 7: Küreselleşen Dünyada Türkiye ve Demokratikleşme 
Prof. Dr. Fuat KEYMAN 

Rapor 8: Türkiye'de Bağımsızlık ve Milliyetçilik Anlayışı 
Doç. Dr. Ayşegül AYDINGÜN 

Rapor 9: Laiklik, Türkiye'deki Uygulamaları Avrupa ile Kıyaslamalar Politika Önerileri 
Prof. Dr. Hakan YILMAZ 

Rapor 10: Yargının İyileştirilmesi/Düzeltilmesi 
Prof. Dr. Sami SELÇUK 

Rapor 11: Yeni Anayasa Türkiye’nin Bitmeyen Senfonisi 
Prof. Dr. Zühtü ARSLAN 

Rapor 12: Türkiye'nin 2013 Yılı Teknik Vizyonu 
Prof. Dr. M. Oktay ALNIAK 

Rapor 13: Türkiye-Ortadoğu İlişkileri 
E. Büyükelçi Güner ÖZTEK 

Rapor 14: Balkanlarda Siyasi İstikrar ve Geleceği 
Prof. Dr. Hasret ÇOMAK, Doç. Dr. İrfan Kaya ÜLGER 

Rapor 15: Uluslararası Politikalar Ekseninde Kafkasya 
Yrd. Doç. Dr. Fatih ÖZBAY 

Rapor 16: Afrika Vizyon Belgesi 
Hasan ÖZTÜRK 

Rapor 17: Terör ve Terörle Mücadele 
M. Sadi BİLGİÇ 

Rapor 18: Küresel Isınma ve Türkiye'ye Etkileri 
Doç. Dr. İrfan Kaya ÜLGER 

Rapor 19: Güneydoğu Sorununun Sosyolojik Analizi 
M. Sadi BİLGİÇ, Dr. Salih AKYÜREK 
Doç. Dr. Mazhar BAĞLI, Müstecep DİLBER 
Onur OKYAR 

Rapor 20: Kürt Sorununun Çözümü İçin Demokratikleşme, Siyasi ve Sosyal Dayanışma Açılımı 
E. Büyükelçi Özdem SANBERK 

Rapor 21: Türk Dış Politikasının Bölgeselleşmesi 
E. Büyükelçi Özdem SANBERK 

Rapor 22: Alevi Açılımı, Türkiye’de Demokrasinin Derinleşmesi 
Doç. Dr. Bekir GÜNAY, Gökhan TÜRK 

Rapor 23: Cumhuriyet, Çağcıl Demokrasi ve Türkiye’nin Dönüşümü 
Prof. Dr. Sami SELÇUK 

Rapor 24: Zorunlu Askerlik ve Profesyonel Ordu 
Dr. Salih AKYÜREK 

Rapor 25: Türkiye-Ermenistan İlişkileri 
(Bilge Adamlar Kurulu Raporu) Yrd. Doç. Dr. Fatih ÖZBAY 

Rapor 26: Kürtler ve Zazalar Ne Düşünüyor? Ortak Değer ve Sembollere Bakış 
Dr. Salih AKYÜREK 

Rapor 27: Jeopolitik ve Türkiye: Riskler ve Fırsatlar 
Doç. Dr. Atilla SANDIKLI 

Rapor 28: Mısır’da Türkiye ve Türk Algısı 
M. Sadi BİLGİÇ, Dr. Salih AKYÜREK 

Rapor 29: ABD’nin Irak’tan Çekilmesi ve Türkiye’ye Etkileri 
Doç. Dr. Cenap ÇAKMAK, Fadime Gözde ÇOLAK 

Rapor 30: Demokratik Açılım ve Toplumsal Algılar 
(Bilge Adamlar Kurulu Raporu) Dr. Salih AKYÜREK 

Rapor 31: Ortadoğu’da Devrimler ve Türkiye 
Doç. Dr. Cenap ÇAKMAK, Mustafa YETİM, Fadime Gözde ÇOLAK 

Rapor 32: Güvenli Seçim: Sorunlar ve Çözüm Önerileri 
Kasım ESEN, Özdemir AKBAL 

Rapor 33: Silahlı Kuvvetler ve Demokrasi 
Prof. Dr. Ali L. KARAOSMANOĞLU 

Rapor 34: Terör Önleme Birimleri 
Kasım ESEN, Özdemir AKBAL 

Rapor 35: İran, Şii Hilali ve Arap Baharı 
Doç. Dr. Atilla SANDIKLI, Emin SALİHİ 

Rapor 36: Yeni Anayasadan Toplumsal Beklentiler 
BİLGESAM 

Rapor 37: Etnik Çatışma Teorileri Işığında Dağlık Karabağ Sorunu 
Yrd. Doç. Dr. Reha YILMAZ, Elnur İSMAYILOV 

Rapor 38: Çağcıl Hukuk Sistemlerinde ve Türkiye’de Tutuklama 
(Bilge Adamlar Kurulu Raporu) 

Rapor 39: Afrika’da Türkiye ve Türk Algısı 
BİLGESAM 

Rapor 40: Kaos Senaryolarının Merkezinde İran 
Doç. Dr. Atilla SANDIKLI, Bilgehan EMEKLİER 

Rapor 41: Ermenistan’da Türkiye ve Türk Algısı 
Dr. Salih AKYÜREK 

Rapor 42: Yasa dışı Göç ve Türkiye 
(Bilge Adamlar Kurulu Raporu) 
Emine AKÇADAĞ 

Rapor 43: Kırgızistan’da Türkiye ve Türk Algısı 
Dr. Salih AKYÜREK 

Rapor 44: Kazakistan’da Türkiye ve Türk Algısı 
Dr. Salih AKYÜREK 

Rapor 45: Çatışma Çözümü ve Türkiye’de Kürt Meselesi 
Doç. Dr. Atilla SANDIKLI, Erdem KAYA 

Rapor 46: Afganistan’ da Sivil Ölümleri 
Dr. Salih AKYÜREK, Nursema KIBRIS, Dilara ÜNAL 

Rapor 47: İran Nükleer Krizinin Türkiye’ye Olası Etkileri 
(Bilge Adamlar Kurulu Raporu) 
Doç. Dr. Atilla SANDIKLI, Bilgehan EMEKLİER 

Rapor 48: Çağcıl Hukuk Sistemleri ve Türkiye’de İşkence 
Erkam MALBELEĞİ 

Rapor 49: Balkanlarda Türkiye ve Türk Algısı 
Dr. M. Sadi BİLGİÇ, Dr. Salih AKYÜREK 


Demokratikleşme ve Sosyal Dayanışma Açılımı 
Bilge Adamlar Kurulu Raporu 

İleri Teknolojiler Çalıştayı ve Sergisi (İTÇ 2010) Sonuç Raporu 
BİLGESAM 

İleri Teknolojiler Çalıştayı ve Sergisi (İTÇ 2011) Sonuç Raporu 
BİLGESAM 



Dergiler 

Bilge Strateji Dergisi Cilt 1, Sayı 1, Güz 2009 

Bilge Strateji Dergisi Cilt 2, Sayı 2, Bahar 2010 

Bilge Strateji Dergisi Cilt 2, Sayı 3, Güz 2010 

Bilge Strateji Dergisi Cilt 3, Sayı 4, Bahar 2011 

Bilge Strateji Dergisi Cilt 3, Sayı 5, Güz 2011 

Bilge Strateji Dergisi Cilt 4, Sayı 6, Bahar 2012 


Söyleşiler 

Bilge Söyleşi-1: Türkiye-Azerbaycan İlişkileri 
Doç. Dr. Atilla SANDIKLI ile Söyleşi 
Elif KUTSAL 

Bilge Söyleşi-2: Nabucco Projesi 
Arzu Yorkan ile Söyleşi 
Elif KUTSAL, Eren OKUR 

Bilge Söyleşi-3: Nükleer İran 
E. Bakan-Büyükelçi İlter TÜRKMEN ile Söyleşi 
Elif KUTSAL 

Bilge Söyleşi-4: Avrupa Birliği 
Dr. Can BAYDAROL ile Söyleşi 
Eren OKUR 

Bilge Söyleşi-5: Anayasa Değişikliği 
Doç. Dr. Atilla SANDIKLI ile Söyleşi 
Merve Nur SÜRMELİ 

Bilge Söyleşi-6: Son Dönem Türkiye-İsrail İlişkileri 
E. Büyükelçi Özdem SANBERK ile Söyleşi 
Merve Nur SÜRMELİ 

Bilge Söyleşi-7: BM Yaptırımları ve İran 
Doç. Dr. Abbas KARAAĞAÇLI ile Söyleşi 
Sina KISACIK 

Bilge Söyleşi-8: Füze Savunma Sistemleri ve Türkiye 
Doç. Dr. Atilla SANDIKLI ile Söyleşi 
Eren OKUR 

Bilge Söyleşi-9: Gelişen ve Değişen Türk Deniz Kuvvetleri’nin Bugünü ve Yarını 
E. Oramiral Salim DERVİŞOĞLU ile Söyleşi 
Emine AKÇADAĞ 

Bilge Söyleşi-10: Soru ve Cevaplarla Yeni Anayasa 
Kasım ESEN ile Söyleşi 
Özdemir AKBAL 

Bilge Söyleşi-11: Türk Hava Kuvvetleri’nin Bugünü ve Yarını 
E. Hv. Korgeneral Şadi ERGÜVENÇ ile Söyleşi 
Emine AKÇADAĞ 

Bilge Söyleşi-12: Arap Baharı Süreci, Mısır Seçimleri, Türkiye-Suriye Krizi 
Doç. Dr. Atilla SANDIKLI ile Söyleşi 
Ali SEMİN 


***