1964 VE 1967 KIBRIS KRİZLERİ SIRASINDA ABD’NİN KIBRIS POLİTİKALARI, BÖLÜM 17

1964 VE 1967 KIBRIS KRİZLERİ SIRASINDA ABD’NİN KIBRIS POLİTİKALARI, BÖLÜM 17

SONUÇ 

Bu çalışmanın konusunu oluşturan 1964 ve 1967 Kıbrıs krizlerinin yaşandığı dönemde ABD Başkanlığı görevini yürüten Lyndon B. Johnson, Kıbrıs sorununu, 
“dünyadaki en karmaşık sorunlardan biri” şeklinde tanımlamıştır.635 Gerçekten de Johnson’ın başkanlığı süresince Kıbrıs sorunu, her ne kadar Vietnam Savaşı gibi 1960’lar boyunca ABD dış politikasını sürekli meşgul eden ve Amerikan yönetimlerini oldukça zorlayan bir sorun olmasa da, belli dönemlerinde ABD’li 
yetkililerin çaresizlik içinde bocalamalarına neden olan bir uluslararası anlaşmazlık olmuştur. 

Bu durumun en açık şekilde görüldüğü dönem, 1964 yılının yaz aylarıdır. Söz konusu dönemde, Kıbrıs sorununun nihai olarak çözülmesi için Türkiye ile 
Yunanistan’ı ortak bir paydada buluşturmayı amaçlayan Amerikan planlarındaki tutarsızlık, ABD’nin Kıbrıs sorunu ile uğraşmakta olan diplomatlarının çaresizliğinin göstergesidir. Nihai çözüm olarak imtiyazlı enosis yönteminin taraflarca kabul edilmesi yönündeki Amerikan arzusu değişmemekle birlikte, koşullara bağlı olarak neredeyse günübirlik hazırlanan planların hepsi başarısız olmuştur. Nicolet’nin de belirttiği gibi, bu dönemde ABD’nin çözüm için öngördüğü planlar açık ve net değildir. Açık ve net olan, ABD’nin planlarının hangi amaca hizmet etmesi gerektiğidir: Kıbrıs’ın Yunanistan ve Türkiye arasında bir çatışma nedeni olmaktan çıkarılması.636 

ABD’nin Kıbrıs sorununa çözüm bulma çabalarının başarısızlıkla sonuçlanması konusunda eleştiri yöneltilebilecek esas nokta, ABD’li yetkililerin 
Kıbrıs’a bakış açılarıdır. Laipson’un haklı ifadeleriyle “Amerikalılar Kıbrıs’ı, devletten devlete normal ilişkiler yürütülecek bir ülkeden çok, bir sorun olarak 
düşünme eğilimi” taşıyorlardı.637 Hatta Stearns’e göre, ABD’li siyasetçiler, Yunanistan, Türkiye ve Kıbrıs’a “uzun tarihi geçmişleri ve ABD’nin küresel 
stratejisi ile uyumlu olsun ya da olmasın, bölgesel çıkarlara dayanan askeri ve diplomatik öncelikleri olan devletlerden çok, bir stratejik denklemin parçaları gibi” davranıyorlardı.638 Bu tür bir yaklaşımın sonucu da, ABD’nin Türkiye, Yunanistan ve bağımsız bir devlet olarak uluslararası arenaya çıktığı zamandan beri bir türlü NATO şemsiyesi altına sokmayı başaramadığı Kıbrıs’la olan ikili ilişkilerinin kaçınılmaz olarak bozulması oluyordu. 

Ancak yukarıdaki eleştirilerin haklılığını teslim ederken, söz konusu bakış açısının oluştuğu uluslararası ortamı da göz ardı etmemek gerekir. Kıbrıs sorununun 
NATO ittifakının gücüne ve istikrarına ciddi anlamda tehdit oluşturduğu dönem Soğuk Savaş’taki ABD - SSCB rekabetinin neredeyse dorukta olduğu yıllara denk düşmektedir. 1960’ta Kıbrıs Cumhuriyeti’nin kurulmasıyla bir Türk - Yunan savaşı ihtimali ortaya çıkmadan geçici olarak çözüme kavuşturulan Kıbrıs sorunu, 1963’ün sonlarında adada başlayan çatışmalar sonucu, ABD’nin yeniden NATO’nun güneydoğu kanadının istikrarı konusunda endişelenmesine neden oldu. Üstelik 1964 yılının büyük bölümünde devam eden bu krizin 1962 yılındaki Küba Füze Krizi gibi dehşet verici bir bunalımdan kısa süre sonra ortaya çıkması ve söz konusu çatışmalar nedeniyle Türkiye’nin kriz boyunca Kıbrıs’a müdahale söyleminde bulunması, bağlantısız tutumu nedeniyle Kıbrıs’ın bağımsızlığına ve egemenliğine destek veren SSCB’nin soruna müdahil olarak Küba Füze Krizi benzeri yeni bir bunalım yaratması ihtimalinden çekinen ABD’nin endişelerini daha da artıran etkenlerdi. Bu nedenle ABD’li diplomatlar, 1964 Kıbrıs krizi boyunca öncelikle olası bir Türk -Yunan savaşını önlemeye, ardından da bu ihtimali tamamen ortadan kaldırmak için Kıbrıs sorununu nihai olarak çözmeye çalıştılar. İlk amaca ulaşılmasına rağmen ikincisine ulaşma yönündeki çabalar başarısızlıkla sonuçlandı. 

1964’tekine göre oldukça kısa süren 1967 Kıbrıs krizi sırasında da ABD’nin öncelikli hedefi, iki müttefikinin Kıbrıs nedeniyle savaşmalarını önlemekti. Fakat bu kez ABD, savaşı önlemek için yaptığı girişimlerde 1964’tekilere nazaran daha dikkatli olmaya çalıştı. 1964 krizinde olduğu gibi bir “Johnson Mektubu” 
göndermedi. Bu dikkatin sebebi, ilk krizdeki tutumu nedeniyle müttefiklerinin özellikle de Türkiye’nin-duyduğu hoşnutsuzluğun ikili ilişkileri olumsuz 
etkilemesiydi. Kıbrıs sorunu yüzünden ABD’nin Türkiye ile olan ilişkileri, Soğuk Savaş’ta yaşanan Yumuşama’nın da etkisiyle iki kriz arası dönemde ciddi gerileme göstermişti. 

ABD’nin bu iki kriz sırasında da temel kaygısı, NATO’nun güneydoğu kanadıydı. 1947 Truman Doktrini’nden beri Türkiye ve Yunanistan’a yaptığı “yatırım”ların Kıbrıs üzerine yaşanacak bir savaşla heba olmasını istemeyen ABD, SSCB’yi çevreleme açısından hayatî önem taşıyan bu kanadın çökmesine izin veremezdi. 
Kıbrıs sorunu nedeniyle iki NATO müttefiki arasında yaşanan anlaşmazlık, savaşa varmasa bile, NATO’nun güvenilirliğine ve itibarına büyük zarar 
veriyordu. Soğuk Savaş aynı zamanda bir prestij mücadelesiydi ve kendi içinde barışı ve istikrarı koruyamayan bir örgütün Batı dünyasını uluslararası komünizm tehdidine karşı koruması düşünülemezdi. 

Bu nedenle, krizlerin yaşandığı dönemde ABD’nin Kıbrıs politikasında şöyle bir önem sıralaması mevcuttu: Kıbrıs’la İkili İlişkiler < Türkiye ve Yunanistan’la 
İkili İlişkiler < Kıbrıs Üzerine Savaşın Önlenmesi (NATO’nun Güneydoğu Kanadının İstikrarı). Washington’a göre, Kıbrıs’ın kendisi ve bu ülkeyle olan 
ilişkiler, ABD’nin Türkiye ve Yunanistan ile olan ilişkileri düşünüldüğünde çok da önemli değildi. Bu iki ülkedeki Amerikan çıkarları, Kıbrıs’takilerden çok daha 
büyüktü. Ancak bu iki ülkenin Kıbrıs sorunu nedeniyle savaşarak NATO ittifakını yıkıma götürebilecekleri kaygısı da, ABD’nin söz konusu ülkelerle olan ikili 
ilişkilerinden daha öncelikliydi. Nitekim ABD, krizlerin savaşa dönüşmemesi için her türlü çabayı göstermiş ve bu çabalarının ikili ilişkilerde olumsuz etki 
yaratabileceği düşüncesini ikinci plana atmıştı. Bu anlayışta, şüphesiz o dönemde ABD’li yetkililere hâkim olan realizmin etkisi vardı. Camp, bu olgunun ABD’nin Kıbrıs politikasındaki yansımasını şu sözlerle açıklamaktadır: 

“Kendisinden önceki İngiliz politikasında olduğu gibi, ABD’nin Kıbrıs’a yönelik politikası, büyük ölçüde Reelpolitik’in ya da realizm siyasetinin yapısal zorunluluklarına dayanmaktadır. 
Böyle bir politika, diplomasinin uluslararası sorunlara çözüm geliştirme gibi bir rolü olduğunu varsayar. Realist bir devlet adamı çözümün var olan güç dengesine dayanmasını gözetir. …Yapısal olarak realist bir politika, genellikle hakkaniyeti göz ardı eder ve nasıl kazanıldığına bakmaksızın 
istikrarı ilahlaştırma eğilimindedir; bu nedenle etkili yönetimi, adil yönetimin üstünde görür.”639 

Kısacası, ABD ve SSCB’nin birbirleriyle açıkça ve doğrudan karşı karşıya gelmek yerine genellikle üçüncü taraflar yoluyla karşılaşmayı ve rekabet etmeyi 
tercih ettikleri Soğuk Savaş ortamında640 Kıbrıs sorunu, büyük ölçüde dış güçlerin politikaları tarafından şekillenen ve Kıbrıslıların çok az kontrol edebildikleri ya da hiç kontrol edemedikleri bir anlaşmazlık olarak yer aldı.641 Bu sorun nedeniyle 1964 ve 1967’de yaşanan iki kriz, özellikle ABD’nin girişimleri sayesinde savaşa dönüşmeden atlatıldı. Ancak yine ABD’nin sorunun tamamen ortadan kalkması için yaptığı girişimlerden sonuç alınamadı. Böylece, [bu çalışmanın kapsamı dışında tutulan] 1974 Kıbrıs krizi, “bir sorunu çözmeden (ama sınırlı ve pasif durumda tutarak) kalıcı hâle getirmenin genellikle daha büyük çaplı karşı karşıya gelmelere yol açtığı” yönündeki görüşü haklı çıkardı.642 


BU BÖLÜM DİPNOTLARI ;

618 ABD, 1967 krizinde Türkiye, Yunanistan ve Kıbrıs’ın anlaşmalarında en büyük paya sahip olan 
Cyrus Vance’in krizin çözülmesindeki katkılarının bile çok vurgulanmasını istemiyordu. Hart’a göre, BM Genel Sekreteri’nin 3 Aralık 1967’de sorunun taraflarına yapmış olduğu çağrıyı okuyanların bir Vance Misyonu olduğunu anlamaları imkânsız gibiydi. Hart, op. cit., s. 98-99. Vance’in görüşmeleri  sırasında herhangi bir ABD planı ile ortaya çıkmaması, iş çıkmaza girince gayrıresmi olarak bir öneri sunması da ABD’nin 1964 krizinde olduğu gibi tarafların tepkisini çekmemek için “ön plana çıkmama” (low profile) taktiğini kullandığını gösteriyordu. 
619 Sarıca, et al., op. cit., s. 144. 
620 Dışişleri Belleteni, Sayı 38, (Kasım 1967), s. 27. 
621 Johnson Mektubu’nda da görüldüğü gibi adaya askeri bir müdahalede bulunulması hâlinde SSCB’nin Kıbrıs Cumhuriyeti’ni korumak için savaşa girmekten bile çekinmeyeceği yönündeki tehdit 
1964 krizi sırasında Türkiye’nin müdahale söyleminin arttığı dönemlerde esasen Türk yetkililerin gözlerini korkutmak için kullanılıyordu. Fakat hem Johnson Mektubu’nun Türkiye’de yarattığı tepki hem de iki kriz arası dönemde yaşanan gelişmeler nedeniyle artık bu taktik eski etkililiği ile kullanılabilecek gibi görünmüyordu. Nitekim SSCB’nin 1967 krizindeki tutumu da bunu açıkça gösterdi. Sovyetlerin bu krizde takındıkları tutum aslında 1964 krizi sırasındaki tutumla neredeyse aynıydı fakat bu kez Türkiye’dense ABD, NATO ve Yunanistan Moskova’nın hedefindeydi. Bkz. 
Joseph, op. cit., s. 142. 22 Kasım 1967 tarihli Sovyet Hükümeti bildirisinde 1964 yılındaki bildirilerde olduğu gibi “Kıbrıs sorunu, Kıbrıs Cumhuriyeti’nin egemenlik bağımsızlık ve toprak bütünlüğü esasına göre çözümlenmelidir” denildikten sonra kriz nedeniyle bazı Yunan çevrelerini, ABD’yi ve NATO’yu suçlayan ifadelere yer veriliyordu. Bkz. Dışişleri Belleteni, Sayı 38, (Kasım 1967), s. 32 33. Kıbrıs’ta çatışmaları başlatan Yunan General Grivas’ın bu emri Atina’dan aldığı ve komünizm düşmanı faşist Yunan Cuntası’nın da ABD’nin etki ve desteği olmadan böyle bir işe kalkışamayacağı düşünülüyordu. Bkz. Joseph, op. cit., s. 142-143. SSCB, kriz boyunca Makarios’u ve Kıbrıs Cumhuriyeti’ni destekleyen bir tutum sergilemekle birlikte, Türkiye ile gelişmekte olan ilişkilerini de 
düşünerek “son derece ılımlı bir üslûp kullandı.” Bkz. Fırat, op. cit., s. 236. 
622 Uslu, op. cit., s. 218. 
623 Tozun Bahcheli, Greek-Turkish Relations Since 1955, Boulder, Westview Press, 1990, s. 74; 
Danopoulos, op. cit., s. 261-262; Gürel, Tarihsel Boyut…, s. 62; Sönmezoğlu, op. cit., s. 25-26. 
624 Ehrlich, op. cit., s. 113. 
625 Stavros Panteli, The Making of Modern Cyprus From Obscurity To Statehood, London, 
Interworld Publication, 1990, s. 222’den aktaran Göktepe, op. cit., s. 441; Foley ve Scobie, op. cit., s. 168. 
626 Bölükbaşı, op. cit., s. 419. 
627 Hart, op. cit., s. 101. 
628 Harris, “Turkey and the United States…,” s. 71. 
629 Campbell, “The United States…,” s. 16. 
630 Stern, op. cit., s. 38. 
631 Adams, “The American Concern…,” s. 102. 
632 supra., s. 172-173. 
633 Campbell, op. cit., s. 15-16. 
634 Adams, op. cit., s. 105. 
635 Idem. 
636 Nicolet, op. cit., s. 96. 
637 Ellen B. Laipson, “Cyprus: a Quarter Century of US Diplomacy,” içinde John T. A. Koumoulides, (ed.), Cyprus in Transition 1960-1985, London, Trigraph, 1986, s. 55’ten aktaran Ibid., s. 102. 
638 Monteagle Stearns, Entangled Allies: US Policy Toward Greece, Turkey and Cyprus, New York, Council on Foreign Relations Press, 1992, s. 16. 
639 Camp, op. cit., s. 44. 
640 Morgenthau, op. cit., s. 119. 
641 Christopher Hitchens, Cyprus, London, Quartet Books, 1984, s. 10. 
642 Van Coufoudakis, “United Nations Peacekeeping and Peacemaking and the Cyprus Question,” The Western Political Quarterly, Vol. 29, No. 3 (Sep. 1976), s. 465. 

KAYNAKÇA 

I. KİTAPLAR 

ADAMS, Thomas W. ve COTTRELL, Alvin J., Kıbrıs’ta Komünizm, Ankara, 
Türkiye Ticaret Odaları, Sanayi Odaları ve Ticaret Borsaları Birliği Matbaası, 1967. 

ADAMS, Thomas W. ve COTTRELL, Alvin J., Cyprus Between East and West, 
Baltimore, The John Hopkins Press, 1968. 

AMBROSE, Stephen E., Dünyaya Açılım: 1938’den Günümüze Amerikan Dış 
Politikası, çev. Ruhican Tul, Ankara, Dış Politika Enstitüsü Yayınları, 1992. 

AN, Ahmet, Kıbrıs Sorununun Perde Arkası: Adadaki İngiliz Üsleri ve 
Amerikan Tesisleri, İstanbul, Gelenek Yayınevi, [20??]. 

ARMAOĞLU, Fahir, Belgelerle Türk-Amerikan Münasebetleri, Ankara, Atatürk 
Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu – Türk Tarih Kurumu Yayınları, 1991. 

ATAÖV, Türkkaya, Amerika, NATO ve Türkiye, Ankara, Aydınlık Yayınevi, 
1969. 

ATTALIDES, Michael A., Cyprus: Nationalism and International Politics, New 
York, St. Martin’s Press, 1979. 

BAHCHELI, Tozun, Greek-Turkish Relations Since 1955, Boulder, Westview 
Press, 1990. 

BALL, George, The Past Has Another Pattern: Memoirs, New York, W. W. 
Norton & Company, 1982. 

BARUTÇU, Ecmel, Hariciye Koridoru, Ankara, 21. Yüzyıl Yayınları, 1999. 

BITSIOS, Dimitri S., Cyprus: The Vulnerable Republic, Thessaloniki, Institute for 
Balkan Studies, 1975. 

BİLGE, Suat et al., Cyprus: Past, Present, Future, Ankara, Ajans – Türk Matbaası, 
1964. 

BİLGE, Suat, Ankara Atina Lefkoşe Üçgeni, Ankara, İmge Kitabevi, 1996. 

BİRAND, Mehmet Ali, Diyet: Türkiye ve Kıbrıs Üzerine Uluslararası 
Pazarlıklar, İstanbul, Ağaoğlu Yayınevi, 1979. 

BOROWIEC, Andrew, The Mediterranean Feud, New York, Praeger, 1983. 

BÖLÜKBAŞI, Süha, The Superpowers and the Third World: Turkish – 
American Relations and Cyprus, Lanham-New York-London, University Press of 
America, 1988. 

________, Barışçı Çözümsüzlük: Ankara’nın ABD ve BM ile Kıbrıs Macerası, 
Ankara, İmge Kitabevi, 2001. 

BRYSON, Thomas A., American Diplomatic Relations With the Middle East, 
1784-1975: A Survey, Metuchen, N. J., The Scarecrow Press, Inc., 1977. 

CLOGG, Richard, A Concise History of Greece, New York, Cambridge University 
Press, 1992. 

COUFOUDAKIS, Van, (der.), Essays on the Cyprus Conflict, New York, Pella 
Publishing Company, 1976. 

COULOUMBIS, Theodore A., The United States, Greece and Turkey: the 
Troubled Triangle, New York, Praeger, 1983. 

CRAWSHAW, Nancy, The Cyprus Revolt, London, George Allen & Unwin, 1978. 

ÇAY, Abdulhaluk, Kıbrıs’ta Kanlı Noel – 1963, Ankara, Türk Kültürünü Araştırma 
Enstitüsü Yayınları, 1989. 

DENKTASH, Rauf R., The Cyprus Triangle, London, K. Rustem & Brother, 1988. 

DENKTAŞ, Rauf R., Hatıralar, İstanbul, Boğaziçi Yayınları, 2000. 

________, Kıbrıs Girit Olmasın, İstanbul, Remzi Kitabevi, 2005. 

________, Yeniden 12’ye 5 Kala, İstanbul, Remzi Kitabevi, 2005. 

DULL, James, The Politics of American Foreign Policy, Englewood Cliffs, New 
Jersey, Prentice-Hall Inc., 1985. 

DURRELL, Lawrence, Acı Limonlar: Kıbrıs 1956, İstanbul, Belge Yayınları, 1992. 

EGELİ, Sabahattin, 1960 Kıbrıs Cumhuriyeti Nasıl Yıkıldı, İstanbul, Kastaş 
Yayınevi, [19??]. 

EHRLICH, Thomas, Cyprus 1958-1967, London, Oxford University Press, 1974. 

ERİM, Nihat, Kıbrıs: Bildiğim ve Gördüğüm Ölçüler İçinde, Ankara, Ajans-Türk, 
[197?]. 

EROĞLU, Hamza, Kıbrıs Uyuşmazlığı ve Kıbrıs Barış Harekâtı, Ankara, Emel 
Matbaacılık, 1975. 

ERTEKÜN, Münir N., The Cyprus Dispute, Oxford, The University Press, 1981. 

FIRAT, Melek M., 1960-71 Arası Türk Dış Politikası ve Kıbrıs Sorunu, Ankara, 
Siyasal Kitabevi, 1997. 

FOLEY, Charles, The Memoirs of General Grivas, London, Longmans, 1964. 

FOLEY, Charles ve SCOBIE, William I., The Struggle For Cyprus, Stanford, 
Hoover Institution Press, Stanford University, 1975. 

FREIDEL, Frank, America in the Twentieth Century, New York, Alfred A. Knopf, 
1970. 

GOLAN, Galia, Soviet Policies in the Middle East: From World War II to 
Gorbachev, Cambridge, Cambridge University Press, 1991. 

GÖNLÜBOL, Mehmet, et al., Olaylarla Türk Dış Politikası, Ankara, Siyasal 
Kitabevi, 1993. 

GÜREL, Şükrü Sina, Ortadoğu Petrolünün Uluslararası Politikadaki Yeri, 
Ankara, AÜSBF Yayınları, 1979. 

________, Kıbrıs Tarihi (1878-1960): Kolonyalizm, Ulusçuluk ve Uluslararası 
Politika, Cilt 2, İstanbul, Kaynak Yayınları, 1985. 

________, Tarihsel Boyut İçinde Türk-Yunan İlişkileri (1821-1993), Ankara, 
Ümit Yayıncılık, 1993. 

HADAR, Leon T., Quagmire: America in the Middle East, Washington, Cato 
Institute, 1992. 

HARRIS, George S., Troubled Alliance: Turkish – American Problems in 
Historical Perspective, 1945 - 1971, Washington, Hoover Institution Studies, 1976. 

________, Turkey: Coping with Crisis, Boulder, Westview Press, 1985. 

HART, Parker T., Two NATO Allies at the Threshold of War: Cyprus: A 
Firsthand Account of Crisis Management, 1965-1968, London, Duke University 
Press, 1990. 

HASGÜLER, Mehmet, Kıbrıs’ta Enosis ve Taksim Politikalarının Sonu, İstanbul, 
İletişim Yayınları, 2000. 

HEINZE, Christian, Cyprus Conflict 1964-1985, London, K. Rustem & Brother, 
1986. 

HITCHENS, Christopher, Cyprus, London, Quartet Books, 1984. 

İNANÇ, Gül, Büyükelçiler Anlatıyor: Türk Diplomasisinde Kıbrıs (1970-1991), 
İstanbul, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2007. 

İSMAİL, Sabahattin, Kıbrıs Cumhuriyeti’nin Doğuşu-Çöküşü ve KKTC’nin 
Kuruluşu (1960-1983), İstanbul, Akdeniz Haber Ajansı, 1992. 

JOSEPH, Joseph S., Cyprus: Ethnic Conflict and International Concern, New 
York, Peter Lang Publishing, 1985. 

KARPAT, Kemal H., (der.), Turkey’s Foreign Policy in Transition 1950-1974, 
Leiden, Netherlands, E. J. Brill, 1975. 

Kıbrıs Anlaşmaları ve Son Gelişmeler, Ankara, T.C. Dışişleri Bakanlığı, 1964. 

KIZILYÜREK, Niyazi, Milliyetçilik Kıskacında Kıbrıs, İstanbul, İletişim 
Yayınları, 2003. 

________, Birleşik Kıbrıs Cumhuriyeti: Doğmamış Bir Devletin Tarihi, İstanbul, 
İletişim Yayınları, 2005. 

LAWLESS, Richard, (der.), Foreign Policy Issues in the Middle East, Occasional 
Papers, No. 28, Durham, University of Durham, 1985. 

LEDERER, Ivo J. ve VUCINICH Wayne S., (der.), The Soviet Union and the 
Middle East: The Post-World War II Era, Stanford, Hoover Institution Press, 
1974. 

LINK, Arthur S., American Epoch: A History of the United States Since the 
1890’s, New York, Alfred A. Knopf, 1967. 

MACKENZIE, Kenneth, Turkey: After the Storm, London, The Institute for the 
Study of Conflict, 1974. 

________, Greece and Turkey: Disarray on NATO’s Southern Flank, London, 
The Institute fort he Study of Conflict, 1983. 

________, Turkey in Transition: The West’s Neglected Ally, London, Institute for 
European Defence and Strategic Studies, 1984. 

MANİSALI, Erol, Dünden Bugüne Kıbrıs, İstanbul, Cumhuriyet Yayınları, 2000. 

MARKIDES, Kyriacos C., The Rise and Fall of the Cyprus Republic, New Haven, 
Yale University Press, 1977. 

McGHEE, George, ABD-Türkiye-NATO-Ortadoğu, çev. Belkıs Çorakçı, Ankara, 
Bilgi Yayınevi, 1992. 

McLAURIN, Ronald De, The Middle East in Soviet Policy, Massachusetts, D. C. 
Heath and Company, 1975. 

MORGENTHAU, Hans J., A New Foreign Policy for the United States, London, 
Pall Mall Press, 1969. 

O’ MALLEY, Brendon ve CRAIG, Ian, The Cyprus Conspiracy: America, 
Espionage and the Turkish Invasion, London-New York, IB Tauris Publishers, 
1999. 

OBERLING, Pierre, Bellapais’ye Giden Yol: Kıbrıs Türklerinin Kuzey Kıbrıs’a 
Göçü, çev. Mehmet Erdoğan, Ankara, Genelkurmay Askeri Tarih ve Stratejik Etüt 
Başkanlığı Yayınları, 1987. 

OK, Mustafa, Niçin Türk – Sovyet Saldırmazlık Paktı, Ankara, Maya Matbaacılık, 1976. 

OLGUN, Aydın, Kıbrıs Gerçeği (1931-1990), Ankara, Demircioğlu Matbaacılık, 1991. 

ORKUNT, Sezai, Türkiye-ABD Askeri İlişkileri, İstanbul, Milliyet Yayınları, 1978. 

PAPANDREOU, Andreas G., Namlunun Ucundaki Demokrasi, çev. Semih Koray ve Mehmet Emin Yıldırım, Ankara, Bilgi Yayınları, 1988. 

POLYVIOU, Polyvios G., Cyprus: Conflict and Negotiation 1960-1980, New York, Holmes & Meier Publishers, Inc., 1980. 

ROSATI, Jerel A., The Politics of United States Foreign Policy, Fort Worth, Harcourt Brace College Publishers, 1999. 

RUSTOW, Dankwart A., Unutulan Müttefik: Türkiye, İstanbul, Milliyet Yayınları, 1989. 

SALEM, Norma, (der.), Cyprus: A Regional Conflict and its Resolution, New York, St. Martin’s Press, 1992. 

SANDER, Oral, Türk - Amerikan İlişkileri 1947-1964, Ankara, AÜSBF Yayınları, 1979. 

SARICA, Murat; TEZİÇ, Erdoğan ve ESKİYURT, Özer, Kıbrıs Sorunu, İstanbul, İstanbul Üniversitesi Yayınları, 1975. 

SEZER, Duygu, Kamuoyu ve Dış Politika, Ankara, AÜSBF Yayınları, 1972. 

SONYEL, Salahi, Cyprus The Destruction of a Republic: British Documents 1960-65, Cambridgeshire, The Eothen Press, 1997. 

SÖNMEZOĞLU, Faruk, Tarafların Tutum ve Tezleri Açısından Kıbrıs Sorunu (1945-1986), İstanbul, İ.Ü. İktisat Fakültesi Yayınları, 1991. 

________, ABD’nin Türkiye Politikası (1964-1980), İstanbul, Der Yayınevi, 1995. 

STAVRINIDES, Zenon, The Cyprus Conflict: National Identity and Statehood, Wakefield, Stavrinides, 1976. 
STEARNS, Monteagle, Entangled Allies: US Policy Toward Greece, Turkey and Cyprus, New York, Council on Foreign Relations Press, 1992. 
STEFANIDIS, Ioannis D., Isle of Discord: Nationalism, Imperialism and the Making of the Cyprus Problem, London, Hurst & Company, 1999. 
STEGENGA, James A., The United Nations Force in Cyprus, [y. y.], Ohio State University Press, 1968. 
STEPHENS, Robert Henry, Cyprus: A Place of Arms, London, Pall Mall Press, 1966. 
STERN, Laurence, The Wrong Horse: The Politics of Intervention and the Future of American Diplomacy, New York, Times Books, 1977. 
ŞAHİN, Haluk, Johnson Mektubu: Türk-ABD İlişkilerini Değiştiren Olayın Perde Arkası, İstanbul, Gendaş Predikat, 2002. 
TOLUNER, Sevin, Kıbrıs Uyuşmazlığı ve Uluslararası Hukuk, İstanbul, İstanbul Üniversitesi Yayınları, 1977. 
TURAN, İlter, NATO İttifakının Stratejik ve Siyasi Sorunları, İstanbul, İstanbul Üniversitesi Yayınları, 1971. 
USLU, Nasuh, Türk-Amerikan İlişkilerinde Kıbrıs, Ankara, 21. Y.Y. Yayınları, 2000. 
VANER, Semih, (der.), Türk-Yunan Uyuşmazlığı, İstanbul, Metis Yayınları, 1990. 
VANEZIS, P. N., Makarios: Pragmatism v. Idealism, London, Abelard-Schuman, 1974. 
ZAHARIADIS, Karolos, Kıbrıs, çev. Yusuf Alp, İstanbul, Birikim Yayınları, 1979. 
ZÜRCHER, Eric Jan, Modernleşen Türkiye’nin Tarihi, İstanbul, İletişim Yayınları, 2002. 

II. MAKALELER 

ADAMS, Thomas W., “The First Republic of Cyprus: A Review of an Unworkable 
Constitution,” The Western Political Quarterly, Vol. 19, No. 3 (Sep. 1966), s. 475490. 
________, “The American Concern in Cyprus,” Annals of the American Academy of Political and Social Science, Vol. 401, America and the Middle East (May 1972), s. 95-105. 
AKTÜTÜN, İlker, “Soğuk Savaştan Küresel Tiranlığa,” içinde ATEŞ, Toktamış, 
(der.), ABD Dış Politikasında Yeni Yönelimler ve Dünya, Ankara, Ümit 
Yayıncılık, 2004, s. 251-270. 
ARMAOĞLU, Fahir, “Turkey and the United States: A New Alliance,” The 
Turkish Yearbook of International Relations, Vol. 6 (1965), s. 1-15. 
________, “1974 Cyprus Crisis and the Soviets,” Foreign Policy (Dış Politika), 
Vol. 4, No. 2-3 (1974), s. 178-183. 
AZİZ, Aysel İ., “1964 Yılında Kıbrıs Buhranı ve Sovyetler Birliği,” S.B.F. Dergisi, 
C. XXIV, No. 3 (Eylül 1969), s. 167-210. 
________, “Sovyetler’in Kıbrıs Tutumları 1965-1970,” S.B.F. Dergisi, C. XXIV,No. 4 (Aralık 1969), s. 201-244. 
BAHCHELI, Tozun, “Cyprus in the Politics of Turkey since 1955,” içinde SALEM, 
Norma, (der.), Cyprus: A Regional Conflict and its Resolution, New York, St. Martin’s Press, 1992, s. 62-70. 
BAYÜLKEN, Ümit Halûk, “The Cyprus Question and the United Nations,” Foreign 
Policy (Dış Politika), Vol. 4, No. 2-3 (1974), s. 71-142. 
BELL, J. Bowyer, “Violence at a Distance: Greece and the Cyprus Crisis,” ORBIS, Vol. 18, No. 3 (Fall 1974), s. 791-808. 
BİLGE, Suat, “The Cyprus Conflict and Turkey,” içinde KARPAT, Kemal H., (der.), Turkey’s Foreign Policy in Transition 1950-1974, Leiden, Netherlands, 
E. J. Brill, 1975, s. 135-185. 
________, “Kıbrıs Uyuşmazlığı,” içinde GÖNLÜBOL, Mehmet, et al., Olaylarla 
Türk Dış Politikası, Ankara, Siyasal Kitabevi, 1993, s. 337-386. 
________, “Türk-Sovyet İlişkileri,” içinde GÖNLÜBOL, Mehmet, et al., Olaylarla 
Türk Dış Politikası, Ankara, Siyasal Kitabevi, 1993, s. 387-427. 
BOLL, Michael M., “Turkey’s New National Security Concept: What It Means for 
NATO,” ORBIS, Vol. 23, No. 3 (Fall 1979), s. 609-631. 
BOTSAS, Eleftherios N., “The U.S. – Cyprus – Turkey - Greece Tetragon: The 
Economics of an Alliance,” Journal of Political and Military Sociology, Vol. 16 
(Fall 1988), s. 247-262. 
BOYD, James M., “Cyprus: Episode in Peacekeeping,” International 
Organization, Vol. 20, No. 1 (Winter 1966), s. 1-17. 
BÖLÜKBAŞI, Süha, “The Johnson Letter Revisited,” Middle Eastern Studies, Vol. 
29, No. 3 (July 1993), s. 505-525. 
________, “The Cyprus Dispute and the United Nations: Peaceful Non-Settlement 
between 1954 and 1996,” International Journal of Middle East Studies, Vol. 30, 
No. 3 (Aug, 1998), s. 411-434. 
BRANDS, Jr. H. W., “America Enters the Cyprus Tangle 1964,” Middle Eastern 
Studies, Vol. 23, No. 3 (June 1987), s. 348-362. 
BRUCE, Leigh H., “Cyprus: A Last Chance,” Foreign Policy, No. 58 (Spring 1985), 
s. 115-133. 
CAMP, Glen D., “Greek-Turkish Conflict Over Cyprus,” Political Science 
Quarterly, Vol. 95, No. 1 (Spring 1980), s. 43-70. 
CAMPBELL, John C., “The Soviet Union and the United States in the Middle East,” 
Annals of the American Academy of Political and Social Science, Vol. 401, 
America and the Middle East (May 1972), s. 126-135. 
________, “The Mediterranean Crisis,” Foreign Affairs, Vol. 53, No. 4 (July 1975), 
s. 605-624. 
________, “The United States and the Cyprus Question, 1974-75,” içinde 
COUFOUDAKIS, Van, (der.), Essays on the Cyprus Conflict, New York, Pella 
Publishing Company, 1976, s. 13-25. 
CLOGG, Richard, “Greece and the Cyprus Crisis,” The World Today, Vol. 30, No. 9 (September 1974), s.364-368. 
COUFOUDAKIS, Van, “United Nations Peacekeeping and Peacemaking and the 
Cyprus Question,” The Western Political Quarterly, Vol. 29, No. 3 (Sep. 1976), s. 457-473. 
________, “The Dynamics of Political Partition and Division,” içinde 
COUFOUDAKIS, Van, (der.), Essays on the Cyprus Conflict, New York, Pella 
Publishing Company, 1976, s. 27-51. 
________, “Domestic Politics and the Search for a Solution of the Cyprus Problem,” 
içinde SALEM, Norma, (der.), Cyprus: A Regional Conflict and its Resolution, 
New York, St. Martin’s Press, 1992, s. 17-38. 
CSIA European Security Working Group, “Instability and Change on NATO’s 
Southern Flank,” International Security, Vol. 3, No. 3 (Winter 1978-1979), s. 150177. 
DANOPOULOS, Constantine P., “The Greek Military Regime (1967-1974) and the 
Cyprus Question – Origins and Goals,” Journal of Political and Military 
Sociology, Vol. 10 (Fall 1982), s. 257-273. 
DAWISHA, Adeed, “The Soviet Union in the Arab World: The Limits to 
Superpower Influence,” içinde DAWISHA, Adeed ve DAWISHA, Karen, (eds.), 
The Soviet Union in the Middle East: Policies and Perspectives, London, 
Heinemann, 1982, s. 8-23. 
DOBELL, William M., “Division Over Cyprus,” International Journal, Vol. 22, 
No.2 (Spring 1967), s. 278-292. 
________, “Cyprus as a Regional Conflict,” içinde SALEM, Norma, (der.), Cyprus: 
A Regional Conflict and its Resolution, New York, St. Martin’s Press, 1992, s. 4461. 
DUNDAS, Guy, “Cyprus from 1960 to EU Accession: the Case for Non-Territorial 
Autonomy,” Australian Journal of Politics and History, Vol. 50, No. 1 (2004), s. 86-94. 
EHRLICH, Thomas, “Cyprus, the ‘Warlike Isle’: Origins and Elements of the 
Current Crisis,” Stanford Law Review, Vol. 18, No. 6 (May 1966), s. 1021-1098. 
FIRAT, Melek, “1945-1960 Yunanistan’la İlişkiler,” Baskın Oran (ed.),Türk Dış 
Politikası, Kurtuluş Savaşından Bugüne Olgular, Belgeler, Yorumlar, cilt I, 8. 
Baskı, İstanbul, İletişim Yayınları, 2003, s. 576-614. 
Field-Marshal the Lord Harding of Petherton, “The Cyprus Problem in Relation to 
the Middle East,” International Affairs (Royal Institute of International Affairs 
1944-), Vol. 34, No. 3 (Jul. 1958), s. 291-296. 
GÖKTEPE, Cihat, “The Cyprus Crisis of 1967 and its Effects on Turkey’s Foreign 
Relations,” Middle Eastern Studies, Vol. 41, No. 3 (May 2005), s. 431-444. 
GÖNLÜBOL, Mehmet, “NATO and Turkey: An Overall Appraisal,” The Turkish 
Yearbook of International Relations, Vol. 11 (1971), s. 1-38. 
________, “Türk-Amerikan İlişkileri: Genel Bir Değerlendirme,” Foreign Policy 
(Dış Politika), Vol. 1, No. 4 (1971), s. 5-18. 
________, “NATO, USA and Turkey,” içinde KARPAT, Kemal H., (der.), Turkey’s 
Foreign Policy in Transition 1950-1974, Leiden, Netherlands, E. J. Brill, 1975, s. 13-50. 
GÖNLÜBOL, Mehmet ve ÜLMAN, Halûk, “Türk Dış Politikasının Yirmi Yılı 19451965,” S.B.F. Dergisi, C. XXI, No. 1 (Mart 1966), s. 143-182. 
GRUEN, George E., “Ambivalence in the Alliance: US Interests in the Middle East and the Evolution of Turkish Foreign Policy,” ORBIS, Vol. 24, No. 2 (Summer 1980), s. 363-378. 
GÜNEY, Aylin, “The USA’s Role in Mediating the Cyprus Conflict: A Story of 
Success or Failure?,” Security Dialogue, Vol. 35, No. 1 (March 2004), s. 27-42. 

HAAS, Richard N., “Managing NATO’s Weakest Flank: the United States, Greece 
and Turkey,” ORBIS, Vol. 30, No. 3 (Fall 1986), s. 457-473. 

HALE, William M. ve NORTON, John D., “Turkey and the Cyprus Crisis,” The 
World Today, Vol. 30, No. 9 (September 1974), s. 368-371. 

HARRIS, George S., “Cross-Alliance Politics: Turkey and the Soviet Union,” The 
Turkish Yearbook of International Relations, Vol. 12 (1972), s. 1-32. 
________, “The Soviet Union and Turkey,” içinde LEDERER, Ivo J. ve VUCINICH 
Wayne S., (der.), The Soviet Union and the Middle East: The Post-World War II 
Era, Stanford, Hoover Institution Press, 1974, s. 25-54. 
________, “Turkey and the United States,” içinde KARPAT, Kemal H., (der.), 
Turkey’s Foreign Policy in Transition 1950-1974, Leiden, Netherlands, E. J. Brill, 1975, s. 51-72. 
________, “Turkey Between Alliance and Alienation,” Foreign Policy (Dış 
Politika), Vol. 8, No. 3-4 (1980), s. 117-125. 
HASGÜLER, Mehmet, “Kıbrıs’ta Karşılaştırmalı Eleştirel Yöntem Işığında Ulusçu 
Tatmin ve Siyasal Denge Modeli,” içinde HASGÜLER, Mehmet ve İNATÇI, Ümit, 
(ed.), Kıbrısın Turuncusu, İstanbul, Anka Yayınları, 2003, s. 9-63. 
HEINZE, Christian, “The Cyprus Conflict, the Western Peace System is Put to the 
Test,” The Turkish Yearbook of International Relations, Vol. 4 (1963), s. 44-62. 
HOWARD, Harry A., “The Bicentennial in American-Turkish Relations,” The 
Middle East Journal, Vol. 30, No. 3 (Summer 1976), s. 291-310. 
JOHNSON, Edward, “Keeping Cyprus off the Agenda: British and American 
Relations at the United Nations, 1954-58,” Diplomacy & Statecraft, Vol. 11, No. 3 (Nov. 2000), s. 227-255. 
KARPAT, Kemal H., “Turkish Soviet Relations,” içinde KARPAT, Kemal H., 
(der.), Turkey’s Foreign Policy in Transition 1950-1974, Leiden, Netherlands, E. 
J. Brill, 1975, s. 73-107. 
KAUFMANN, Chaim, “An Assessment of the Partititon of Cyprus,” International 
Studies Perspectives, Vol. 8, Issue 2 (May 2007), s. 206-223. 
KEATING, Kenneth B., “Cyprus: Union with Greece,” Vital Speechs of the Day, 
Vol. 30, Issue 22 (Jan. 1964), s. 695-696. 
KEDOURIE, Elie, “Britain, France and the Last Phase of the Eastern Question,” 
içinde HUREWITZ, Jacob Coleman, (ed.), Soviet-American Rivalry in the Middle 
East, New York, Frederick A. Praeger, 1969, s. 189-197. 
KOURVETARIS, George A., “Survey Essay on the Cyprus Question,” Journal of Political and Military Sociology, Vol. 4 (Spring 1976), s. 151-164. 
________, “Survey Essay on the Cyprus Conflict,” Journal of Political and Military Sociology, Vol. 6 (Spring 1978), s. 105-122. 
________, “Greek and Turkish Interethnic Conflict and Polarization in Cyprus,” 
Journal of Political and Military Sociology, Vol. 16, (Fall 1988), s. 185-199. 
KUNIHOLM, Bruce R., “Turkey and NATO: Past, Present and Future,” ORBIS, Vol. 27, No. 2 (Summer 1983), s. 421-445. 
LAIPSON, Ellen B., “The United States and Cyprus: Past Policies, Current Concerns,” içinde SALEM, Norma, (der.), Cyprus: A Regional Conflict and its 
Resolution, New York, St. Martin’s Press, 1992, s. 90-99. 
LANDAU, Jacob M., “Johnson’s Letter to İnönü and the Greek Lobbying at the White House,” The Turkish Yearbook of International Relations, Vol. 14 (1976), s. 45-58. 
LINDLEY, Dan, “Historical, Tactical and Strategic Lessons from the Partition of Cyprus,” International Studies Perspectives, Vol. 8, Issue 2 (May 2007), s. 224241. 
MALLINSON, William, “US Interests, British Acquiescence and the Invasion of Cyprus,” The British Journal of Politics and International Relations, Vol. 9, 
Issue 3 (Aug. 2007), s. 494-508. 
MANDELL, Brian, “The Cyprus Conflict: Explaining Resistance to Resolution,” içinde SALEM, Norma, (der.), Cyprus: A Regional Conflict and its Resolution, 
New York, St. Martin’s Press, 1992, s. 201-226. 
MAVROYANNIS, Andreas D., “Kıbrıs Sorununun Türk-Yunan İlişkilerine Etkisi,” 
içinde VANER, Semih, (der.), Türk-Yunan Uyuşmazlığı, çev. Süleyman Aksoy, 
İstanbul, Metis Yayınları, 1990, s.127-151. 
McCASKILL, Charles W., “US-Greek Relations and the Problems of the Aegean 
and Cyprus,” Journal of Political and Military Sociology, Vol. 16 (Fall 1988), s.215-233. 
MELAKOPIDES, Constantine, “The Cyprus Problem in Greek Foreign Policy,” içinde SALEM, Norma, (der.), Cyprus: A Regional Conflict and its Resolution, 
New York, St. Martin’s Press, 1992, s. 71-89. 
MEŞE, Ertuğrul, “‘Malumun İlânı’: Bir Konferansın Düşündürdükleri,” Birikim, Sayı 235 (Kasım 2008), s.49-58. 
NICOLET, Claude, “The Development of US Plans for the Resolution of the Cyprus Conflict in 1964: ‘The Limits of American Power’,” Cold War History, Vol. 3, No. 
1 (October 2002), s. 95-126. 
NOLTE, Richard H., “United States Policy and the Middle East,” içinde STEVENS, Georgiana G., (ed.), The United States and the Middle East, Englewood Cliffs, N. J., Prentice-Hall, Inc., 1964, s. 148-182. 
NORTON, Augustus Richard, “The Soviet Union and Cyprus,” içinde SALEM, Norma, (der.), Cyprus: A Regional Conflict and its Resolution, New York, St. 
Martin’s Press, 1992, s. 100-113. 
PARASCHOS, Manny, “News Coverage of Cyprus: A Case Study in Press Treatment of Foreign Policy Issues,” Journal of Political and Military Sociology, Vol. 16 (Fall 1988), s. 201-213. 
PIPINELIS, Panayotis, “The Greco-Turkish Feud Reviewed,” Foreign Affairs, Vol. 37 (January 1959), s. 306-316. 
ROSENBAUM, Naomi, “Success in Foreign Policy: The British in Cyprus, 18781960,” 
Canadian Journal of Political Science, Vol. 3, No. 4 (Dec. 1970), s. 605627. 
ROTHMAN, Jay, “Conflict Research and Resolution: Cyprus,” Annals of the 
American Academy of Political and Social Science, Vol. 518, Resolving Regional Conflicts: International Perspectives (Nov. 1991), s. 95-108. 
RUBINSTEIN, Alvin Z., “The Soviet Union and the Eastern Mediterranean: 19681978,” 
ORBIS, Vol. 23, No. 2 (Summer 1979), s. 299-315. 
________, “The Evolution of Soviet Strategy in the Middle East,” ORBIS, Vol. 24, No. 2 (Summer 1980), s. 323-337. 
SALEM, Norma, “The Constitution of 1960 and its Failure,” içinde SALEM, Norma, (der.), Cyprus: A Regional Conflict and its Resolution, New York, St. Martin’s Press, 1992, s. 117-125. 
SANDER, Oral, “Turkey: the Staunchest Ally of the United States? Forces of 
Continuity and Change in the Strategic Relationship,” The Turkish Yearbook of 
International Relations, Vol. 15 (1977), s. 10-24. 
SCHOENBERGER, Erica ve REICH, Stephanie, “Soviet Policy in the Middle East,” 
MERIP Reports, No. 39 (Jul. 1975), s. 3-28. 
SEZER, Duygu B., “Peaceful Coexistence: Turkey and the near East in Soviet 
Foreign Policy,” Annals of the American Academy of Political and Social 
Science, Vol. 481, Soviet Foreign Policy in an Uncertain World (Sep. 1985), s. 117126. 
SLENGESOL, Ivar-André, “A Bad Show? The United States and the 1974 Cyprus 
Crisis,” Mediterranean Quarterly, Vol. 11, Issue 2 (Spring 2000), s. 96-129. 
SOUTER, David, “An Island Apart: A Review of the Cyprus Problem,” Third 
World Quarterly, Vol. 6, No. 3 (Jul. 1984), s. 657-674. 
STEGENGA, James A., “UN Peace-Keeping: The Cyprus Venture,” Journal of 
Peace Research, Vol. 7, No. 1 (1970), s. 1-16. 
STERN, Laurence, “Bitter Lessons: How We Failed in Cyprus,” Foreign Policy, No. 19 (Summer 1975), s. 34-78. 
TAŞHAN, Seyfi, “Turkish-US Relations and Cyprus,” Foreign Policy (Dış Politika), Vol. 4, No. 2-3 (1974), s. 164-176. 
________, “Turkey’s Relations with the USA and Possible Future Developments,” Foreign Policy (Dış Politika), Vol. 8, No. 1-2 (1979), s. 11-32. 
THEODORIDES, John, “The United Nations Peace Keeping Force in Cyprus (UNFICYP),” International & Comparative Law Quarterly, Vol. 31, Issue 4 (Oct. 
1982), s. 765-783. 
ÜLMAN, Halûk, “NATO ve Türkiye,” S.B.F. Dergisi, C. XXII, No. 4 (Aralık 1967), s. 143-167. 
VANER, Semih, “Türkiye, Yunanistan ve Süper Güçler: Biri Diğerine, Üçü Birine 
mi Karşı Yoksa Herkes Kendisi İçin mi?,” içinde VANER, Semih, (der.), Türk-
Yunan Uyuşmazlığı, İstanbul, Metis Yayınları, 1990, s. 171-190. 
WALKER, Joshua W., “A Turkish-Cypriot Perspective: Rauf Denktash and Nancy 
Crawshaw on Cyprus,” Alternatives, Vol. 4, No. 3 (Fall 2005), s. 78-107. 
WOLF, Joseph J., “Security in the Eastern Mediterranean: Re-Thinking American 
Policy,” Atlantic Community Quarterly, Vol. 16, No. 2 (Summer 1978), s. 222233. 
WOLFE, James H., “The United Nations and the Cyprus Question,” içinde SALEM, Norma, (der.), Cyprus: A Regional Conflict and its Resolution, New York, St. 
Martin’s Press, 1992, s. 227-243. 
XYDIS, Stephen G., “Toward ‘Toil and Moil’ in Cyprus,” The Middle East Journal, Vol. 20, No. 1 (Winter 1966), s. 1-19. 


III. DİĞER KAYNAKLAR 

Keesing’s Contemporary Archives (1964 - 1968) 
Dışişleri Belleteni (1964 - 1968) 

http://www.un.org/en/index.shtml 
http://www.nato.int/cps/en/natolive/index.htm 
http://www.state.gov/ 


TEZ HAKKINDA SONUÇ ÖZETİ; 

Aktaş, Altan, 1964 ve 1967 Kıbrıs Krizleri Sırasında ABD’nin Kıbrıs Politikaları, Yüksek Lisans Tezi, Danışman: Prof. Dr. Melek Fırat, 228 s. 
Bu tez, 1964 ve 1967 yıllarında Kıbrıs’ta yaşanan krizleri ve Amerika Birleşik Devletleri’nin bu iki kriz sırasında izlediği politikaları ele almaktadır. 
Tezin amacı ABD’nin 1964 ve 1967 krizlerinde takındığı tutumları detaylı bir şekilde inceleyerek bütün bu süreç boyunca Kıbrıs’a ve Kıbrıs sorununa yönelik 
politikasının özelliklerini ortaya koyabilmektir. 

Birinci bölümde, Kıbrıs sorununun uluslararası bir anlaşmazlık olarak ortaya çıktığı 1950’li yıllarda ABD’nin Kıbrıs’ın da içinde yer aldığı Ortadoğu bölgesine yönelik politikası, bu bölgede SSCB ile yaşadığı rekabet ve Kıbrıs sorununa yaklaşımı anlatılmaktadır. Ayrıca ABD’nin ülkesinden kilometrelerce uzak bu adada yaşanan olayları neden yakından takip ettiğini açıklayabilmek için de Kıbrıs’a yönelik ilgi/kaygı noktaları ile Kıbrıs’taki çıkarlarını ortaya koymak bu 
bölümün hedeflerinden biridir. 

Tezin ikinci bölümünde, 1964 yılında Kıbrıs’ta yaşanan kriz ve ABD’nin kriz boyunca izlediği politika ele alınmaktadır. Bölümün esas amacı ABD’nin 
1964 yılı boyunca krize yönelik yaklaşımının temel niteliklerini açıklayabilmektir. Bununla birlikte, kriz sırasında ABD’nin taraf ülkelere yönelik girişimlerinin 
Kıbrıs sorununa etkisini ortaya koymak da bu bölümün başka bir hedefidir. 

ABD’nin 1964 Kıbrıs krizi boyunca takındığı tutumun taraf ülkelerle olan ilişkilerine yönelik etkileri ve 1964 - 1967 yılları arasında Kıbrıs sorununa yönelik tutumu, üçüncü bölümün konusunu oluşturmaktadır. Bu bölümün amacı 

ABD’nin 1967 krizi sırasında takındığı tutumu daha iyi açıklayabilmek için iki kriz arası dönemde yaşanan gelişmeleri incelemektir. 

Dördüncü ve son bölümde ise ABD’nin 1967 Kıbrıs krizi sırasında takındığı tutum anlatılmaktadır. 1967 krizi boyunca ABD’nin krizi sona erdirmeye yönelik 
girişimlerinin ve genel olarak takındığı tutumun niteliklerini açıklamak bölümün temel hedefidir. Bununla birlikte bu bölümün son kısmında ABD’nin iki kriz 
sırasında takındığı tutumlar karşılaştırmalı olarak değerlendirilmiştir. 


***