11 EYLÜL SONRASI A.B.D SAVUNMA PLANLAMA VE STRATEJİLERİNDE YAŞANAN DEĞİŞİMLER BÖLÜM 5

 11 EYLÜL SONRASI A.B.D SAVUNMA PLANLAMA  VE STRATEJİLERİNDE YAŞANAN DEĞİŞİMLER BÖLÜM 5

4. PLANLAMA ESASLARI VE GÜVENLİK POLİTİKALARI 

11 Eylül sonrası ABD güvenlik politikalarında, planlama esaslarına doğrudan etki edecek ve stratejileri şekillendirecek önemli değişimler yaşanmıştır. 
Bunların en önde gelen bazıları şunlardır (Conetta, 2002a): 

• Terörizmi destekleyen ülkelerin rolleri üzerine yeniden odaklanma 
• Önemlilikte, istikrar operasyonlarından geleneksel muharebe görevlerine doğru kayan bir değişim ve “hilekar” tavırlara panzehir olmak üzere “ Rejimlere 
müdahale” üzerine yeni bir önem. 
• Coğrafi önemlilikte, genel olarak Asya’ya doğru kayan bir değişim; ve buna dahil olarak, merkezi ve güney Asya’da askeri varlıkta önemli ölçüde artış. 
• Avrupa’daki ABD varlığını yeniden yönlendirme: Avrupa’da fazla sayıda ABD askeri kalacak olmasına rağmen, buradaki fonksiyon esas olarak politiktir 
(NATO’da ABD liderliğini kanıtlamak). 
• İttifak politikaları ile ilgili olarak, tek taraflı askeri operasyonlar icra etmede artan bir istek ve kısa vadeli, belirli bir amaca yönelik veya taktik koalisyonlar 
ve ortaklıklara bel bağlamada artış. 
• Diğer ülkelere daha geniş boyutta ve daha esnek askeri yardım. 
• ABD askeri modernizasyon temposunda önemli hızlanma. 


Bu maddelerden en önemlisinin “terörizmle mücadele” olduğu açıktır. Küresel terörizme karşı mücadele, ABD savunma politikasının merkezine oturmuştur; 
diğer uluslar arası hedeflerin, bu geniş kapsamlı amacın aşağısında kalması beklenmelidir (Walt, 2001:64). Sözkonusu “belirsiz” tehditle mücadeleye verilen 
önem, kuşkusuz, planlamalara da yansımıştır. Savunma planlamalarının daha esnek bir yapıya kavuşturulmasına yönelik çalışmalar, “tehdit temelli”den “yetenek temelli” bir yapıya geçişi de beraberinde getirmiştir. Rumsfeld (2004), bu sayede, sadece kimin, nerede ve ne zaman tehdit edebileceği üzerine 
yoğunlaşmaktan vazgeçtiklerini, daha çok, tehdidin ne şekilde olabileceği ve bu yeni tehditlerle baş edebilmek için ne gibi yeteneklere ihtiyaç duyulacağı üzerinde düşünmeye başladıklarını belirtmektedir. 

Kuşkusuz, potansiyel ihtimaller üzerinde düşünen savunma planlamacılarını “kim”, “nerede” gibi sorulardan kurtarmak, onlara, gerekli kuvvet karışımı, 
miktarı ve niteliği konularında verecekleri kararlarda serbest bir alan yaratacaktır (Conetta, 2002a). 

Planlamacıların en büyük açmazlarından biri de, belirsizliğin hem sebepleri hem de sonuçları arasında gösterilen ”asimetrik tehdit” kavramıdır. Dünya 
kamuoyunun 11 Eylül sonrasında tanıştığı bu kavram, klasik muharebe anlayışının dışında anlamlar taşımakta, dolayısıyla klasik mücadele şekilleri ile 
karşılanamamaktadır. McKenzie (2001:78), ABD’nin yüzyüze gelebileceği en kötü asimetrik tehditleri 10 kategoride toplamaktadır: 

• ABD topraklarına yönelik nükleer veya biyolojik saldırı, 
• Bilgi sistemlerine yönelik bilişim saldırısı, 
• Biyolojik ve kimyasak saldırılar, 
• Muharebe sistemlerine yönelik kitle imha silahı (WMD) saldırıları, 
• Bilişim savaşı, 
• Muharebe alanı seçimi, 
• WMD kullanmaksızın harekatı önleme tedbirleri, 
• Savaş taktikleri, 
• Kıta Amerikası’ na (CONUS) yönelik kimyasal saldırılar, 
• Henüz adı konulmamış ve hayal edilemeyen tehditler (wildcards). 

Asimetrik tehditler başta olmak üzere değişen tehdit ve tehlike algılamaları, doğal olarak, harp planlarının hazırlanma süreç ve şekline de yansımıştır. 
Harp planı geliştirme süresi kısaltılmış, güncellenme sıklığı artmış ve plan yapıları, güvenlik çevresindeki gelişmelere uyumlu ve esnek hale getirilmiştir. 
“Kontrol ve tahmin edilemeyen bir gelecek ile yüzleşmek için sloganlardan vazgeçilmeli” diyen Cordesman (2003:3) ise, yetenek temelli yaklaşımı anlamlı 
bulmamakta ve teoriden ziyade, gerçeklerle başa çıkabilecek strateji ve kuvvet planlarına ihtiyaç duyulduğunu belirtmektedir. 

11 Eylül saldırılarının özelde ABD, genelde ise pekçok ülkenin savunma planlaması lügatına soktuğu kelimelerden biri de “önleyici savaş”tır. Wirtz ve Russell (2003:116), “önleyicilik” kavramının, “çabuk silah çekme”den farklı birşey olmadığını, savaş kaçınılmaz olduğunda, maliyetin yüksek olacağı ileriki bir zamanı beklemektense, maliyetlerin düşük olduğu ilk anlarda savaşa girişmek anlamına geldiğini vurgulamaktadır. Afganistan ve Irak operasyonlarına temel oluşturan bu ilkenin, bölgesel ve hatta kıtalar arası “hareket kabiliyetine” sahip teröristlere karşı kullanıldığında ne ölçüde başarılı olacağı ise kuşkuludur. 

Terörizmle mücadelenin geçmişinin çok eski olmadığı bilinmektedir; yine de bu durum, 11 Eylül saldırılarının, ABD savunma stratejilerindeki büyük açıkların 
ortaya çıkmasını ve Savunma Bakanlığı’nın ülke savunmasındaki rolünü yeniden gözden geçirmek zorunda kalmasını engelleyememiştir. QDR 2001 ile ortaya 
konulan yeni stratejik yapının, kuvvet planlaması, kaynak tahsisi, insan kaynakları yönetimi ve dönüşüm çalışmaları gibi pekçok alanı etkileyeceği belirgindir. Nitekim bunun ilk işaretleri saldırılardan dört gün sonra, 14 Eylül’de başlatılan “Soylu Kartal Operasyonu” ile verilmiştir. “Soylu Kartal”, ülke savunmasını doğrudan ilgilendiren, kara, hava, deniz savunması ile sivil destek alanlarındaki kritik görevleri / faaliyetleri yeniden tanımlamıştır (Tomisek, 2002). Bu dağılımda, Savunma Bakanlığı’nın devamlı sorumluluğunda bulunan görevler ile sadece köprü vazifesi göreceği görevler açıkça belli edilmiştir (Tablo-9). 

Tablo-9: ABD Ülke Güvenliği Görevleri (Tomisek, 2002:7) 

11 Eylül sonrası üzerinde en fazla konuşulan güvenlik politikalarından biri de, hiç şüphe yok ki, Füze Savunma Sistemi (BMD) projesidir. Bu konuda 2004 yılında 
atılan adımlar ile 2005 yılına dönük planlamalar, “entegre ve küresel bir füze savunması”na doğru giden ilk adımlar olarak değerlendirilmektedir. Programın hedefi olarak, K.Kore ve İran gibi ülkelerden gelebilecek füze saldırıları ile kitle imha silahlarının çoğalmasını önlemek gösterilmektedir; ancak esas olarak belirli ülke veya tehditlere bağımlı değildir. Füze Savunma Sistemi için, yetenek temelli bir yaklaşım benimsenmiştir; yani düşmanın kim olabileceği ve savaşın nerede olabileceğinden 
ziyade, düşmanın nasıl savaşabileceği üzerine yoğunlaşılmıştır (Bunn, 2004). 

Planlama faaliyetleri arasında önde gelen aşamalardan biri de kuvvet planlamasıdır. ABD savunma stratejisini destekleyecek şekilde tasarlanan kuvvet planlamasına yönelik değişimler, 30 Eylül 2001 tarihini taşıyan QDR 2001’de önemli bir yer tutmaktadır (QDR Report, 2001:17). Oluşturulmaya çalışılan yeni yapının temelini oluşturan dört unsur, raporda şu şekilde sıralanmaktadır: 

• Yeni yapı, ABD’nin savunması ile ilgili benzersiz nitelikteki operasyonel taleplere vurgu yapmaktadır. 
• Yeni yaklaşım, ABD kuvvet planlamasının odak noktasını; iki özel bölgedeki –Kuzeydoğu ve Güneybatı Asya-çatışmaların en iyi şekilde 
kullanılmasından, hem işlevsel hem de coğrafi muhtemel kuvvet gereklilikleri spektrumuna sahip bir yetenek portföyü oluşturmaya kaydırmaktadır. 
• Yeni yapı; bugünün, tehdit temeli etrafında geliştirilmiş, iki “geniş harekat alanı savaşı” (MTW) yapısına sahip kuvvetleri ile geleceğin, dönüşümü 
gerçekleştirmiş kuvvetleri arasında bir köprü görevi görmektedir. 
• Yeni yaklaşım, ilk kez, Silahlı Kuvvetler’e verilen görevlerin doğasını ve sayısını dikkate almaktadır. Öncekilerden farklı olarak, yeni yapı, ülkeyi savunmak, 
caydırıcılık, harp görevleri ve küçük ölçekli operasyonlar için gerekli kuvvet büyüklüğünü açıkça talep etmektedir. 


SONUÇ 

ABD ordusunda değişim ve dönüşüm çabalarının entelektüel altyapısının hazırlandığı tarih, 1990’lı yılların başıdır. 1995 yılında Kara Kuvvetleri tarafından 
yayınlanan Force XXI, 1996’da dönemin Genelkurmay Başkanı Shalikashvili’nin hazırladığı Joint Force 2010, 1997 yılında başlayan QDR çalışmaları, gelecek 
yıllar içinde ordunun ve Pentagon’un yaşayacağı evrimin hazırlık safhasını oluşturmaktaydı (Joxe, 2003:185). Dolayısıyla, ABD savunma planlama ve 
stratejilerinde yaşanan değişimin miladının, 11 Eylül tarihi olduğunu söylemek haksızlık olacaktır. Bunun yerine, saldırıların, yaşanan süreci hızlandırıcı bir 
etki yaptığını kabul etmek, daha gerçekçi olacaktır. 

Tarihin en büyük terör eylemlerinden biri olan 11 Eylül saldırıları sonrası, dünya önemli gelişmelere sahne olmuş ve olmaktadır. Soğuk Savaş’ın ardından çok kutuplu bir hale bürünen küresel sistem, güçlerin üstünlük mücadelesinin yeniden kızışmaya başlamasının yanısıra, kartların yeniden dağıtılıp rollerin yeniden belirlendiği bir döneme girmiştir. 

11 Eylül'deki sıradışı saldırıdan sonra gelinen noktayı 'yeni dünya kaosu' sözleriyle özetlemek mümkündür. İktidardaki George W. Bush'un babası George 
Bush'un ortaya attığı 'yeni dünya düzeni' kavramından sonra bir düzenin yıkıldığı ve global belirsizliğin bir başka anlam kazandığı dönem için 'yeni dünya kaosu' terimi kullanılabilir. Soğuk Savaş'ın sona ermesinden sonra 1990'ların ortalarına doğru ABD’nin Avrupa Birliği ülkeleri ve Uzakdoğu'da Çin gibi ülkelerle olan ilişkilerinin net bir şekilde düzenlenemeyişinden doğan 'yeni dünya belirsizliği' yerini 11 Eylül saldırısı ile 'yeni dünya kaosu'na bırakmıştır. 

Soğuk Savaş'tan bu yana gelişen olaylar en küçük düşmanın bile öldürücü darbeler vurabileceğini göstermektedir. Bu durum, savunma alanında bir reformu / dönüşümü kaçınılmaz kılmaktadır. Ne pahasına olursa olsun reformu gerçekleştireceğini defalarca açıklamış olan Başkan Bush’un, gereken kaynağın aşırı yüksekliği, dolayısıyla bu sürecin politize edilmeye müsait olması dolayısıyla, sonuç almakta oldukça zorlanacağını tahmin etmek zor değildir. 

Sonuç olarak, kamuoyunda fazla yer bulmayan küçük çaplı hazırlıklar hariç tutulursa, saldırılara bütünüyle hazırlıksız yakalandığı kabul edilen ABD savunması, her şeye rağmen, kendini en yoğun özeleştiriye tabi tutan kurumların başında gelmektedir. Kuvvet yapılarından planlama esaslarına, personel politikalarından bütçeye geniş bir yelpazede yaşanan değişimin etkilerini orta ve uzun vadede görmek mümkün olabilecektir. 


KAYNAKÇA 

ASCH, B. ve J.R.HOSEK. Looking to the Future: What Does Transformation Mean for Military Manpower and Personnel Policy, RAND Corporation, 2004. 
AYDOĞAN, Metin. Bitmeyen Oyun, Türkiye’yi Bekleyen Tehlikeler, İzmir, Umay Yayınları, 2004. 
BARRY, Charles. “Coordinating with NATO”, H.BINNENDIJK (Ed.), Transforming America’s Military, Washington, National Defense University Press, 2002. 
BINNENDIJK, H. ve R. KUGLER, “Adapting Forces to a New Era: Ten Transforming Concepts”, Defense Horizons, No.5, Kasım 2001. 
BUNN, E. ve R. SOKOLSKY. “Strategic Posture Review”, Strategic Challenges for the Bush Administration, Perspectives from the Institute for National Strategic 
Studies, Washington, National Defense University Press, 2001, 65-71. 
BUNN, M.Elaine. “Deploying Missile Defense: Major Operatinal Challenges”, Strategic Forum, No.209, Ağustos 2004. 
CONETTA, Carl. Toward a Smaller, More Efficient and More Relevant U.S Military, Project on Defense Alternatives Briefing Memo, Cambridge MA: 
Commonwealth Institute, Ekim 2000. 
CONETTA, C. ve C. KNIGHT. Bigger Budgets Will Not Cure the Pentagon’s Ills, Project on Defense Alternatives Commentary, Cambridge MA: Commonwealth 
Institute, 2000. 
CONETTA, Carl. “The Pentagon’s Nwe Budget, New Strategy and New War”, Project on Defense Alternatives Briefing Report, 2002a. 
CONETTA, Carl. “Terrorism, World Order and Cooperative Security: A Research and Policy Development Agenda”, Project on Defense Alternative Briefing Memo.24, 
2002b. 
CONETTA, Carl. “9-11 and the Meanings of Military Transformation”, Security After 9 / 11, Strategy Choices and Budget Tradeoffs, Washington, Center for Defense 
Information, 2003. 
CORBIN, M. ve O. LEVITSKY. “Vital Statistics: The U.S Military”, The Defense Monitor, Vol.XXXII, No.5, Kasım/Aralık 2003. 
CORDESMAN, Anthony. Four Wars and Counting... The Need for a New Approach to Strategy and Force Planning, Wahington, Center for Strategic and 
International Studies, 2003. 
DANZIG, Richard. The Big Three, Our Greatest Security Risks and How to Address Them, Washington, National Defense University Press, 1999. 
Defense Manpower Requirements Report, Fiscal Year 2005. Office of Under Secretary of Defense for Personel and Readiness, 2004. 
“Escaping the Box: Flexibility in Defense Planning”, A. SHOBEN (Ed.), RAND Research Review, Vol.XXI, No.2, Sonbahar 1997. 
FLANAGAN, S. ve diğerleri. Challenges of the Global Century, Report of the Project on Globalization and National Security, Washington, National Defense 
University Press, 2001. 
GABELNICK, Tamar. “Security Assistance After September 11”, Foreign Policy in Focus, Vol.7, No.4, Mayıs 2002. 
GOMPERT, D. ve diğerleri. Clean, Lean and Able: A Strategy for Defense Development, RAND Corporation, 2004. 
HELLMAN, Cristopher. Fiscal Year 2002 Military Budget at a Glance. Center for Arms Control and Non-Proliferation. 7 Haziran 2001. 

HOBKIRK, Michael. The Politics of Organization and Resource Allocation in the United Kingdom and the United States, Washington, National Defense University 
Press, 1983. 
HOFFMAN, Bruce. Lessons of 9 / 11, RAND Corporation, 2002. 
İngilizce-Türkçe Askeri Terimler Sözlüğü (KKS 76-1A), Ankara, K.K.Basımevi ve Basılı Evrak Depo Müdürlüğü, 2003. 
JOHNSEN, William. Force Planning Considerations for Army XXI, Strategic Studies Institute, 1998. 
JOHNSON, S. ve J. BLAKER. “The FY 1997-2001 Defense Budget”, Strategic Forum, No.80, Temmuz 1996. 
JOXE, Alain. Kaos İmparatorluğu, (Çev. I. ERGÜDEN), İstanbul, İletişim Yayınları, 2003. 
KAYNAK, Mahir. Sonuçlardan Sebeplere, Sebeplerden Faillere, İstanbul, TİMAŞ Yayınları, 2004. 
KOSIAK, Steven. “Funding for Defense, Homeland Security and Combating Terrorism Since 9 / 11”, Security After 9 / 11, Strategy Choices and Budget 
Tradeoffs, Washington, Center for Defense Information, 2003. 
KUGLER, Richard. “The Defense Budget: Meeting Growing Requirements with Constrained Resources”, QDR 2001: Strategy-Driven Choices for America’s 
Security, Washington, National Defense University Press, 2001. 
KUGLER R. ve H. BINNENDIJK. “Choosing a Strategy”, H.BINNENDIJK (Ed.), Transforming America’s Military, Washington, National Defense University Press, 
2002. 
LEIBSTONE, Marvin. “The U.S Defense Establishment’s Struggle to Transform & Modernize”, NATO’s Nations and Partners for Peace, Vol.49, No.IV / 2004, 10-14. 
LOVELACE, D. ve T. YOUNG. U.S Department of Defense Strategic Planning, The Missing Nexus, U.S Army War College, 1995. 
MAZARR, Michael. The Revolution in Military Affairs: A Framework for Defense Planning, U.S Army War College, 10 Haziran 1994. 
MCINERNEY, Thomas. “Defense Reform: More Smoke Than Fire?”, Strategic Review, Sonbahar 1998. 
MCKENZIE, Kenneth. “The Rise of Asymmetric Threats: Priorities for Defense Planning”, QDR 2001: Strategy-Driven Choices for America’s Security, 
Washington, National Defense University Press, 2001. 
MYERS, Richard. “Transforming for the War on Terrorism”, NATO’s Nations and Partners for Peace, Vol.49, No.IV / 2004, 64-68. 
OSHMANEK, D. , S. HOSMER ve diğerleri. Strategic Appraisal 1997: Strategy and Defense Planning for the 21st Century, RAND Corporation, 1997. 
PARACHINI, John. Combating Terrorism: The 9 / 11 Commission Recommendations and the National Strategies, RAND Corporation, 2004. 
Quadrennial Defense Review (QDR) Report, Washington, Department of Defense, 30 Eylül 3001, . 
RUMSFELD, Donald. FY 2005 Defense Budget Testimony for the Senate and House Armed Services Committees,4 Şubat 2004a, 



RUMSFELD, Donald. Testimony of U.S Secretary of Defense Donald H. Rumsfeld Prepared for Delivery to the National Commission on Terrorist 
Attacks upon the United States, 23 Mart 2004b, 

SCHRADER, J., L. LEWIS ve R.A.BROWN. Quadrennial Defense Review 2001, Lessons on Managing Change in the Department of Defense, RAND Corporation, 2003. 
SMITH, P., J. ALLEN ve diğerleri. Creating Strategic Vision, Long-Range Planning for National Security, Washington, National Defense University Press, 1987. 
Statistical Abstract of the United States: 2001, U.S Census Bureau,  
TANGREDI, Sam. All Possible Wars? Toward a Consensus View of the Future Security Environment, 2001-2025, Washington, National Defense University Press, 2000. 
Task Force on a Unified Security Budget for the United States. Foreign Policy in Focus, Center for Defense Information, Mart 2004. 
The Military Balance 2000-2001. International Institute for Strategic Studies, Oxford University Press, Kasım 2000. 
The National Security Strategy of the United States of America. White House, Eylül 2002. 
TOMISEK, Steven. “Homeland Security: The New Role for Defense”, Strategic Forum, No.189, Şubat 2002. 
ULLMAN, Harlan. In Irons: U.S Military Might in the New Century, Washington, National Defense University Press, 1995. 
“Uncertainty, But No Mystery, in Defense Planning”, A. SHOBEN (Ed.), RAND Research Review, Vol.XXI, No.2, Sonbahar 1997. 
WALT, Stephen. “Beyond Bin Laden: Reshaping U.S Foreign Policy”, International Security, Vol.26, No.3, Kış 2001/02, 56-78. 
WIRTZ, J. ve J. RUSSELL. “U.S Policy on Preventive War and Preemption”, The Nonproliferation Review, İlkbahar 2003,113-123. 
ZINNI, Anthony. “A Military for the 21st Century: Lessons from the Recent Past”, Strategic Forum, No.181, Temmuz 2001. 

EKLER 

EK-A : ABD SAVUNMA BAKANLIĞI TEŞKİLATI 

EK-B : ABD SAVUNMA BAKANLIĞI İNSANGÜCÜ DEĞİŞİMİ (1950-2000) 

EK-A 

EK B

* Sayılar x1000 olarak okunmalıdır (Örn: 593 = 593.000) . EK-B 
ABD Savunma Bakanlığı İnsangücü Değişimi, 1950-2000 (Statistical Abstract of the U.S: 2001) 



***