DÜNYA TERÖR ÖRGÜTLERİ VE EKONOMİK MALİYETİ, TERÖRİZM ve TERÖRİZM İLE MÜCADELE BÖLÜM 1

DÜNYA TERÖR ÖRGÜTLERİ VE EKONOMİK MALİYETİ, TERÖRİZM ve TERÖRİZM İLE MÜCADELE BÖLÜM 1

Uluslararası Terörizm İle Mücadelede Hukuk İlkelerinin Etkisi, İngiltere Örneği, 


T.C. TRAKYA ÜNİVERRSİTESİ SOSYAL BİLİMLER EENSTİTÜSÜ ULUSLAR ARASI İLİŞKİLKER ANABİLİM DALI YÜKSEK LİSANS TEZİ 
İNGİLTERE ÖRNEĞİ 
FATİH KARADENİZ 
TEZ DANIŞMANI 
YRD. DOÇ. DR. NEZİHAA MUSAOĞLU 
EDİRNE 20011 

Tezin Adı: Uluslararası Terörizm İle Mücadelede Hukuk İlkelerinin Etkisi: İngiltere Örneği 
Hazırlayan: Fatih KARADENİZ 

ÖZET 

Terörizm, özellikle küresel bir boyut kazandığı 11 Eylül saldırıları ardından dünya genelinde ağır ve muhakkak bir tehlike olarak algılanmaya başlamıştır. 
Uluslararası topluma ve onu şekillendiren kurallara ciddi bir tehdit oluşturan terörizm karşısında toplumların güvenlik duygusunu yitirmeye başlaması; devletlerin ve uluslararası örgütlerin bu tehdit ile mücadele etmek için yeni düzenlemeler ve politikalar üretmesi zorunluluğunu da beraberinde getirmiştir. 

Ne yazık ki devletler tarafından oluşturulan yeni ulusal güvenlik sistemleri, uluslararası toplumun büyük acılarla tecrübe ederek oluşturduğu demokratik ve 
hukuki ilkelere zıtlık teşkil eder nitelikte olmuştur. Aslen terör örgütlerinin toplumsal düzene ve devlet – halk ilişkilerine zarar verebilmek için eylemleri ile yıpratmaya çalıştığı insan hakları, hukukun üstünlüğü, demokrasi gibi müşterek değerlerin; devletlerin uygulamaya koyduğu yeni terörle mücadele stratejileri ile bizzat devletler tarafından yıpratıldığı görülmüştür. Oysaki müşterek ilkelerin korunması ve güçlendirilmesi, devletlerin ulusal güvenlik stratejilerinin demokratik hukuk devleti ilkelerine uygun olarak şekillenmesi ve güvenlik politikalarının temeline yine bu ilkelerin yerleştirilmesi, etkin bir şekilde terörle mücadele edebilmek için zorunluluktur. 

Terörizm ile mücadelenin bir propaganda savaşı, bu propagandanın da amacının halk tabanını kazanmak olduğu unutulmamalıdır. Terör tamamen önüne 
geçilemeyen bir fenomen olduğu için, güvenlik stratejileri onu anlamsız kılmaya yönelik olmalıdır. Toplumun şiddete prim vermemesini sağlamak ve böylece bu 
yönde yapılan eylemleri anlamsız kılmak içinse, insanlara özgür, adil ve güvenli bir ortam sağlanması gerekmektedir. Bu ortamı sağlamak ise demokratik hukuk 
ilkelerini güçlendirmek ve bu ilkelerin işlerliğini göstermekle mümkün olmakta dır. Terörle mücadelede başarı sağlayan devletler ise bu önermenin doğruluğunun kanıtı olarak görülmektedir. 

ÖNSÖZ 

Bu çalışmada uluslararası terörizm ile mücadele de demokratik hukuk ilkeleri üzerine kurulu, mücadele stratejilerinin başarısı yansıtılmaya çalışılmıştır. Bu amaçla güçlü bir demokratik yapısı bulunan ve uzun yıllar ayrılıkçı ve küresel terörle mücadele etmiş olan İngiltere temel örneklem olarak kullanılmıştır. Ayrıca Amerika Birleşik Devletleri ve İspanya’nın terörle mücadele anlayışları da ortaya konularak, konuya farklı perspektifler üzerinden bakılmıştır. 

Bu çalışmayı en doğru şekilde hazırlamam konusunda benden hiçbir yardımı esirgemeyen değerli tez danışmanım Sayın Yrd. Doç. Dr. Neziha MUSAOĞLU’na 
ve Bölüm Başkanım Sayın Prof. Dr. Sibel TURAN’a teşekkürü bir borç bilirim. 

İÇİNDEKİLER 

ÖZET ....................................................................................... I 
ABSTRACT .............................................................................. III 
ÖNSÖZ .................................................................................... V 
İÇİNDEKİLER ............................................................................ VI 
KISALTMALAR ............................................................................ X 
GİRİŞ ....................................................................................... 1 

I. BÖLÜM 

TERÖRİZM VE TERÖRİZM İLE MÜCADELE 

1. TERÖR KAVRAMLARI ...................................................... 5 
1.1. Terör Kavramı ............................................................ 6 
1.2. Devlet Terörü Kavramı ................................................ 9 
1.3. Devlet Destekli Terör Kavramı ................................. 10 
1.4. Uluslararası Terörizm Kavramı.................................. 13 
1.5. Küresel Terör Kavramı ............................................ 15 

2. ULUSLARARASI HUKUK’TA TERÖRİZMİ TANIMLAMA ÇABALARI ...... 20 

2.1. Terörizm Tanımı Örnekleri ...................................................... 22 
2.1.1. Akademik Tanımlar ............................................................. 23 
2.1.2. Ulusal Ceza Kanunlarında Yapılan Tanımlar ............................ 25 
2.1.3. Uluslararası Örgütler Tarafından Yapılan Tanımlar ................... 28 
2.2. Terörizmi Tanımlama Sorununun Nedenleri ............................... 32 
2.3. Uluslararası Terörizmle Mücadelede Tanım Sorunun Etkisi ........... 36 

3. TERÖRİZMİN NEDENLERİ ........................................................... 40 

4. KÜRESELLEŞMENİN TERÖRİZM ÜZERİNE ETKİLERİ ......................... 44 

5. TERÖR ÖRGÜTLERİ .................................................................... 50 

5.1. Terörist Örgütlerin Amaçları ..................................................... 56 
5.2. Terörist Örgütlerin Stratejileri .................................................. 57 
5.3. Terörist Örgütlerin Eylem Stratejileri ......................................... 61 
5.4. Terörist Örgütlerin Propaganda Faaliyetleri ................................. 63 
5.5. Terör Örgütlerine Örnek Olarak El – Kaide .................................. 68 

6. TERÖRLE MÜCADELE .................................................................. 72 

6.1. Terörle Mücadelede Demokratik İlkelerin Rolü ............................. 78 
6.2. Terörle Mücadele Stratejileri ..................................................... 82 
6.3. Uluslararası Terörizm İle Mücadele............................................. 86 

II. BÖLÜM,

11 EYLÜL SALDIRILARI VE SONRASINDA TERÖRİZM İLE  MÜCADELE 

1. 11 EYLÜL SALDIRILARI SONRASI ULUSLARARASI ORTAM ........... 89 
1.1. 11 Eylül Saldırıları Ve Etkileri ................................................ 90 
1.2. Afganistan Operasyonu ........................................................ 94 
1.3. Irak Operasyonu Ve Önleyici Vuruş Doktrini ............................ 97 
1.4. İstanbul, Madrid Ve Londra Saldırıları ................................... 101 

2. DEVLETLERİN VE ULUSLARARASI ÖRGÜTLERİN 11 EYLÜL SALDIRILARI ÇERÇEVESİNDE YAPTIĞI DÜZENLEMELER .................................... 104 

2.1. Devletlerin Yaptığı Düzenlemeler .......................................... 104 
2.1.1. Amerika Birleşik Devletleri’nin Yaptığı Düzenlemeler ............. 105 
2.1.1.1. İç Güvenlik Örgütü ........................................................ 105 
2.1.1.2. İstihbarat Reformu Ve Terörizmin Engellenmesi Kanunu ...... 107 
2.1.1.3. PATRIOT Kanunu ........................................................... 108 
2.1.2. İspanya’nın Yaptığı Düzenlemeler ....................................... 114 
2.1.2.1. İspanya’nın Terörle Mücadele Tecrübesi ............................ 114 
2.1.2.1.1. Bask Sorunu ve ETA’nın Kuruluşu .................................. 115 
2.1.2.1.2. İspanya’nın Terörle Mücadele Stratejisi .......................... 117 
2.1.2.1.2.1. Franco Dönemi ........................................................ 118 
2.1.2.1.2.2. Demokrasi Dönemi ................................................... 119 
2.1.2.2. İspanya’nın 11 Eylül Saldırıları Sonrası Küresel Terörizme Karşı Mücadelesi ..... 126 

2.2. Uluslararası Örgütlerin Yaptığı Düzenlemeler ........................... 132 

2.2.1. Birleşmiş Miletlerin Yaptığı Düzenlemeler .............................. 133 
2.2.2. Avrupa Birliği’nin Yaptığı Düzenlemeler ................................. 136 
2.2.3. Avrupa Konseyi’nin Yaptığı Düzenlemeler .............................. 138 

3. 11 EYLÜL SALDIRILARI ÇERÇEVESİNDE YAPILAN DÜZENLEMELERİN  ULUSLARARSI TERÖRİZM İLE MÜCADELEYE ETKİLERİ ............ 141 

III. BÖLÜM 

İNGİLTERE’NİN TERÖRLE MÜCADELE POLİTİKALARI 

1. İNGİLTERE’NİN TERÖRLE MÜCADELE TECRÜBESİ ............... 147 
1.1. Kuzey İrlanda Sorununun Temelleri ve IRA’nın Kuruluşu ... 147 
1.2. 1969 Olayları Sonrası IRA’nın Faaliyetleri ve İngiltere’nin Mücadele Stratejisi ...... 153 
1.3. İngiltere’nin IRA’ya Karşı Yaptığı Mücadele Politikasının Değerlendirilmesi ...... 159 

2. İNGİLTERE’NİN KÜRESEL TERÖRİZM İLE MÜCADELESİ ....... 163 

2.1. 2000 Terör Yasası (Terrorism Act 2000 ) ........................ 165 

2.2. İngiltere’nin 11 Eylül Saldırıları Sonrası Yaptığı Düzenlemeler.. 166 
2.2.1. Anti – Terörizm Suç ve Güvenlik Yasası 2001 (Anti – Terrorism Crime and Security Act 2001)...... 167 
2.2.2. 2005 Terörle Mücadele Yasası (Prevention Of Terrorism Act 2005)... 170 
2.3. 7 Temmuz 2005 Londra Saldırıları Sonrası İngiltere’nin Yaptığı Düzenlemeler ..... 171 
2.3.1. 2006 Terörle Mücadele Yasası (Terrorism Act of 2006) .... 173 

2.4. İngiltere’nin Terörle Mücadele Stratejisi ........................... 175 

2.4.1. İzleme: Terörist Saldırıları Önleme ............................... 177 
2.4.2. Önleme: İnsanların Terörist Olmalarını Ya Da Şiddete Datalı Aşırılığı Desteklemelerini Önleme .. 178 
2.4.3. Koruma: Terörist Saldırılara Karşı Savunmanın Güçlendirilmesi... 179 
2.4.4. Hazırlıklı Olmak: Saldırıların Etkisini Azaltmak ................ 180 

3. İNGİLTERE’İN KÜRESEL TERÖRLE MÜCADELESİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ. ........ 181 

4. İNGİLTERE, ABD ve İSPANYA’NIN TERÖRLE MÜCADELE YÖNTEMLERİNİN GENEL OLARAK KARŞILAŞTIRILMASI ........ 184 

SONUÇ ............................................................................ 187 
KAYNAYÇA ....................................................................... 195 

KISALTMALAR 

AB : Avrupa Birliği 
ABD : Amerika Birleşik Devletleri 
ACLU : Amerikan Sivil Hakları Örgütü (American Civil Liberties 
Union) 
AGİT : Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı 
a.g.e. : Adı Geçen Eser 
a.g.m. : Adı Geçen Makale 
a.g.t. : Adı Geçen Tez 
BM : Birleşmiş Milletler 
Çev. : Çeviren 
Der. : Derleyen 
ETA : Bask Anayurdu ve Özgürlük (Euzkadi Ta Askatasuna) 
FISA : Ulusal İstihbarat Takip Kanunu (Foreign İntelligence 
Surveliance Act) 
GAL : Anti-Terörist Kurtuluş Hareketi () 
Gös. yer : Gösterilen Yer 
HB : Herri Batasuna Partisi 
IRA : İrlanda Cumhuriyetçi Ordusu (Irısh Repuclican Army) 
İKÖ : İslam Konferansı Örgütü 
NATO : Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü (North Atlantic Treaty Organization) 
OIRA : Resmi IRA (Official Irısh Republican Army) 
PIRA : Geçici IRA (Provisional Irish Republican Army) 
PTA : Geçici Terörle Mücadele Yasası (Prevention of Terrorism Act) 
UAD : Uluslararası Adalet Divanı 
UAÖ : Uluslararası Af Örgütü 
vb. : Ve Benzeri 
vs. : Ve Saire 

GİRİŞ 

Terör ve terörizm “korku ve dehşet yaymak suretiyle baskı kurmak” olarak algıladığında tarihi iki bin yıl öncesine kadar götürülebilmekte ise de stratejileri 
bakımından modern çağın bir ürünüdür. Terörizm sanayileşme insanının keşfettiği mücadele tarzının fikri kısmıdır1. Soğuk savaş ve sonrası dönemde farklı stratejik özellikler gösteren terörizm; 11 Eylül saldırıları olarak literatüre geçen olaylar sonrasında bambaşka bir boyut kazanmıştır. Bu saldırılar Dünya üzerinde düşüncenin, ekonominin, kültürün, politikanın olduğu kadar; suçun ve şiddetin de hareket kabiliyetinin arttığını somut bir şekilde gözler önüne sermiştir. 

Özellikle saldırılara maruz kalan Amerika Birleşik Devletleri(ABD), saldırılar sonrası adeta bir güvenlik bunalımına girmiştir ve bu güvensizlik algısı 
ABD’den tüm dünyaya yayılmıştır. Bu saldırılar başta ABD olmak üzere tüm devletlerde bir şok etkisi yaratmış, bu etkiye verilen tepki ise gecikmemiştir. 
Terörizmle mücadele etmek amacı ile ABD; Birleşmiş Milletler (BM), Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü (NATO) gibi uluslararası örgütlerin ve tüm dünya 
kamuoyunun desteğini alarak, Afganistan İslam Cumhuriyeti’nde, olayın sorumlusu ilan edilen El Kaide terör örgütüne ağır bir darbe vurabilmek için sınır ötesi operasyonlar başlatmıştır. Bu müdahaleden henüz tam manasıyla sonuç alınamamışken Irak Cumhuriyeti de - Afganistan işgalinde olduğu gibi kamuoyu 
desteği alınamasa da - teröre yataklık ettiği ve tüm dünyanın güvenliğini tehdit edebilecek düzeyde kitle imha silahlarına sahip olduğu gerekçesi ile ABD ve 
İngiltere’nin başını çektiği müttefikler tarafından işgal edilmiştir. Fakat bu saldırılar iddia edildiği gibi terörü engellemeye yetmemiş, yine dünyada soğuk bir duş etkisi yaratan İstanbul, Madrid ve Londra saldırıları meydana gelmiştir. 

11 Eylül saldırıları; hem terörizm algısının tüm aktörler açısından değişmesi, hem de terörist eylemlerin ve bu eylemlere karşı uygulanan mücadele 
yöntemlerinin değişmesi açısından bir kilometre taşıdır. Terörizm günümüzde bilinen sınırlarını aşarak, tüm küreyi etkisi altına almıştır. 

Uluslararası terör, dünya barışına, uluslararası güvenliğe ve özellikle de demokratik hukuk devleti ilkelerine yönelik, ağır ve muhakkak bir tehlike haline gelmiştir. 

Bu ağır tehlike karşısında devletler mevcut politikaları ile güvenlik duygusunu tesis edemedikleri için hem ulusal hem de uluslararası düzeyde yeni önleme stratejileri ve politikalar üretmek zorunda kalmışlardır. Bu yönleri ile bir tehdit olan terörizm ile mücadele etmek her devletin hakkı değil, ödevi konumundadır. 

Fakat terörizmin bu yeni yüzü ile mücadele konusunda devletlerin geliştirdiği politikalar, bu tehdidin ciddiyeti, büyüklüğü ve toplumlarında yarattığı 
etki sebebiyle demokratik hukuk devleti ilkelerini askıya alacak nitelikte tepkisel bir boyutta olmuştur. Bu duruma korku hipnozu içerisinde bulunan halk da tepki 
vermemiş, hatta terörizmin durdurulabilmesi adına bu değişikleri desteklemiştir. 

Halkın bu durumunu kullanan siyasi otoriteler ise toplum üzerinde genel baskı uygulayıcı düzenlemeleri hızla yürürlüğe sokabilmiştir. Fakat bu durum devletlerin kriz şartlarını kendi siyasi gücünü arttırmak amacıyla istismar ettiği şeklinde şüphelere yol açmıştır. 

Terörizm ile mücadelede gözlenen bu baskıcı eğilim, büyük acılar ve kayıplar sonrası şekillen demokratik hukuk devleti ilkeleri kazanımlarından geri 
adım atma sonucuna doğru gitmektedir. Terörizm ile mücadelede uygulanan politikalar, demokratik “biz”i tanımlayan ve düşmanlarımızdan ayırt eden hukukun üstünlüğü ilkelerinin terk edilmesi olmamalıdır2. Terörizme verilecek cevap başta hukukun üstünlüğü ve demokrasi olmak üzere uluslararası toplumun müşterek değerleri ile çelişirse bu, devletin ve toplumun birbirlerinden kopmasına ve yabancılaşmasına neden olacaktır. Kısa vadede bu tip uygulamalar teröristleri zarara uğratıp bizim yüreğimize su serpse de, uzun vadede müşterek değerlerin hiçe sayılması bizi değil, teröristleri zafere götürecektir. 

Terörist örgütlerin asıl amacı demokratik hukuk ilkelerine ağır zararlar verip böylece toplumsal, hukuki meşruiyet kaynaklarını tahribata uğratarak, hedeflerine ulaşmaktır. Bu hedefe ulaşmanın aracı ise siyasal şiddet kullanarak devletlerin tepkisel sürece girmesini sağlamak ve daha sonra kendileri için hayati öneme sahip olan propaganda kanalı ile kendisini aktif ve pasif olarak destekleyecek bir taban oluşturmaktır. Bu çalışmanın seçilme amacı da, temel ilkeleri tahribata uğratarak siyasi bazı çıkarlar elde etmeye çalışan terörizm ile yapılacak mücadelede başarı elde edebilmek için; devletlerin zaten teröristlerin hedefinde olan bu ilkeleri rafa kaldırarak değil aksine güçlendirmesi, terörizme karşı mücadelede bu ilkeleri temel alan düzenlemeleri hayata geçirmesi gerekliliği ve ne tür mücadele politikalarını izlemesi gerektiğini gözlemlemektir. Bunun için terör ve terörizmin ne olduğu, neleri amaçladığı çok iyi irdelenmeli ve stratejisi analiz edilmelidir. Daha sonra toplumların ve devletlerin içerisinde bulundukları durum değerlendirilerek, özellikle terörle mücadele tecrübelerinin ne olduğu ve bu tecrübeler ışığında elde ettikleri sonuçlar, hangi mücadele tarzının daha doğru olduğunu bulmamızda bize yardım edecektir. 

Ayrıca uluslararası örgütlerin yaptığı düzenlemeler de yol gösterici özelliği ile çalışmamıza katkı sağlayacaktır. 

ABD ve İspanya’nın yanında asıl örneklem olarak İngiltere seçilmiştir. 
İngiltere, dünyada uzun yıllar teröre karşı mücadele eden bir ülke olarak; terörle mücadele konusunda tam bir laboratuar konumundadır. 19. Yüzyılın son çeyreğinden itibaren İrlanda sorunu ile başlayan tarihsel süreçte İngiltere’nin terör sorununu daha çok ayrılıkçı terör üzerine yoğunlaşmış olsa da; İngiltere ABD’nin yakın müttefiki olarak 11 Eylül saldırırları sonrasında küresel terörün de başlıca hedefi haline gelmiş ve El – Kaide örgütü tarafından başkentinde saldırılara maruz kalmıştır. İngiltere’de hem terörle mücadele konusunda düzenlemelerin yapıldığı kurumlar, hem de demokrasi güçlü ve köklü bir geçmişe sahiptir. Bu çerçevede tüm dünyadaki terörle mücadele politikalarını anlamak adına İngiltere örneği önem arz etmektedir. İngiltere, ABD ve İspanya’nın tecrübeleri ve küresel terörle mücadele konusunda yaptığı düzenlemeler ışığında, en etkili ve verimli yol bulunmaya çalışılacaktır. 

Bu çalışma yukarıda belirtilen amaç doğrultusunda üç bölümden ve sonuç bölümünden oluşmaktadır. 

İlk bölümde terörizmin çok iyi bir şekilde analiz edilerek, mücadele stratejisinin bu analize göre şekillenmesi amaç edinilmiştir. Bu sebeple bu bölümde terör olgusu kavramsal olarak açıklanarak, özellikle uluslararası arenada bu olgu üzerine tanım yapmanın zorluklarından ve terörle mücadelede tanım 
oluşturulmasının öneminden bahsedilecektir. Daha sonra terörizmin nedenleri ve küreselleşmenin terörizm üzerinde yaptığı etki irdelenecektir. Terör örgütlerinin 
yapısı, motivasyonları, eylem ve stratejileri üzerinde durularak asıl amaçları anlaşılmaya çalışılacaktır. Daha sonra da bu bilgiler ışığında terörle mücadelenin 
nasıl olması gerektiği ve hangi ilkeler ışığında yürütülmesi gerektiği aktarılmaya çalışılacaktır. 

İkinci bölümde ise 11 Eylül saldırıları ve bu eylemin etkisi ile oluşan uluslararası durum hakkında bilgi aktarılmaya çalışılacak ve Afganistan, Irak operasyonları ve İstanbul, Madrid ve İngiltere saldırılarına değinilecektir. Daha sonra bu saldırılara karşı uluslararası kuruluşların ve ABD, İspanya’nın ne şekilde  düzenlemeler yaptıkları açıklanacak ve bu düzenlemelerin sonuçlarından bahsedilecektir. 

Üçüncü bölümde ise, İngiltere’nin terörle mücadele tecrübesi aktarıldıktan sonra 11 Eylül saldırırları ve Londra saldırıları sonrası yaptığı düzenlemeler ayrıntılı 
bir şekilde irdelenerek, İngiltere’nin durumu ve pozisyonu hakkında bilgi verilecek, ABD ve İspanya örnekleri ile karşılaştırılacaktır. 

Sonuç bölümünde ise toplanan bütün veriler değerlendirilecek ve terörle mücadelede demokratik hukuk ilkelerinin ne öneme geldiği aktarılmaya 
çalışılacaktır. 

2. Cİ BÖLÜM İLE DEVAM EDECEKTİR.,

***