23 Kasım 2017 Perşembe

ENERJİ KAYNAKLARI MÜCADELESİNDE DOĞU AKDENİZ HAVZASI BÖLÜM 5

ENERJİ KAYNAKLARI MÜCADELESİNDE DOĞU AKDENİZ HAVZASI VE DENİZ YETKİ ALANLARI UYUŞMAZLIĞI BÖLÜM 5







4. SONUÇ 

 Süveyş Kanalı’nın açılması, Ortadoğu’da petrolün işlenmeye başlanması 
ve sonrasında yaşanan Dünya Savaşları, yakın dönemde Hazar enerji 
kaynaklarının bir kısmının bu coğrafya üzerinden sevki ile Doğu Akdeniz’de 
doğalgaz ve petrol rezervlerinin keşfedilmesinden sonra yaşanan siyasi ve 
hukuki gelişmeler, bölgenin önemini daha da arttırmıştır. 

 Bu öneme paralel olarak Türkiye’nin uluslararası sulara açılması açısından 
ağırlık vermesi ve strateji geliştirmesi gereken alanların başında Doğu 
Akdeniz’in geldiğini ve bu açıdan Doğu Akdeniz’in Türkiye için yaşam alanı 
oluşturan bir alt-havza teşkil ettiğini belirtmek gerekir. Kıbrıs Sorunu 
çözülmedikçe Türkiye’nin başına beklenmedik sorunlar çıkmaya devam 
edecektir (USAK, 2011:10). Bu nedenle, Türkiye’nin Doğu Akdeniz’de yaşanan 
olumsuz gelişmeler ile ilgili olarak kararlılıkla her siyasi platformda rahatsızlığını 
ve haklılığını anlatması hatta siyasi baskı kurması gereklidir. 

 Şu an için Türkiye’nin Doğu Akdeniz’de anlaşmalar ile tespit edilmiş bir 
münhasır ekonomik bölge şeklinde bir deniz yetki alanı bulunmamaktadır. Oysa 
özellikle Rum Yönetimi uluslararası hukuka aykırı da olsa kıyıdaş devletler ile 
anlaşmalar imzalamış hatta bu anlaşmaları uygulamaya geçirmiş durumdadır. 
Bu nedenle, Türkiye’nin reaktif bir dış politika izlemek yerine en kısa sürede 
kıyıdaş devletler ile münhasır ekonomik bölge alanına yönelik anlaşmalar 
imzalaması ve iç hukuk düzenlemeleri yapması kaçınılmazdır. Türkiye’deki 
kamu ve özel sektöre ait tüm kurum ve kuruluşların siyaset üstü bir yaklaşımla 
konunun çözümüne ilişkin ortaklık geliştirmeleri önem taşımaktadır. 

 Doğu Akdeniz’de enerji alanları üzerinde başlayan hâkimiyet mücadelesi, 
önümüzdeki süreçte başta Türkiye, Güney Kıbrıs Rum Yönetimi ve İsrail olmak 
üzere kıyıdaş devletleri karşı karşıya getirecektir. Bu nedenle bölgede sıcak bir 
çatışmayı ve gerginliği istemeyen önemli küresel güçler de arabuluculuk 
mekanizmaları ile kıyıdaş devletler arasında uluslararası hukuk kuralları 
kapsamında hakça bir paylaşımı öngören sınırlandırma antlaşmalarının 
yapılmasında rol oynamalıdır. Zira GKRY’nin Mısır, Lübnan ve İsrail ile 
yapmış olduğu MEB sınırlandırma antlaşmaları gerek kendisinin de tarafı 
olduğu Deniz Hukuku Sözleşmesi hükümlerine gerekse deniz yetki alanlarının 
paylaşımına ilişkin hakça ilkelere aykırılıklar taşımaktadır. Sonuç olarak, Doğu 
Akdeniz’de yaşanan bu süreç, sahanın paydaş devletleri arasında gelecekte bir 
“Enerji İşbirliği Platformunun Kurulması”na yol açabileceği gibi çözülememesi 
halinde sıcak bir çatışmanın da çıkmasının potansiyelini taşımaktadır. 


DİPNOTLAR;

1 Yrd.Doç.Dr., Karabük Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölümü, umutkedikli@karabuk.edu.tr. 

2 Yrd.Doç.Dr., Karabük Üniversitesi, Coğrafya Bölümü, taskindeniz@karabuk.edu.tr. 

3 Diğer Jeopolitik teoriler üzerinden adanın stratejik önemi hakkında detaylı bilgi için bakınız; 
TAMÇELİK, S. (2011), “Jeopolitik Teoriler Açısından Kıbrıs’ın Önemi,” Occasional Paper Series, Vol.3, No.1, ss.1-32. 

4 Konunun ayrıntıları için bakınız, 3. Başlık. 

5 BM Deniz Hukuku Sözleşmesi ilgili Madde 74/1: Sahilleri bitişik veya karşı karşıya bulunan devletler arasında münhasır ekonomik bölgenin sınırlandırılması, hakkaniyete uygun bir çözüme ulaşmak amacıyla, Uluslararası Adalet Divanı Statüsünün 38. maddesinde belirtildiği şekilde uluslararası hukuka uygun olarak anlaşma ile yapılacaktır; Madde 83/1: Sahilleri bitişik veya karşı karşıya bulunan devletler arasında kıta sahanlığı sınırlandırılması, hakkaniyete uygun bir çözüme ulaşmak amacıyla, Uluslararası Adalet Divanı Statüsünün 38. maddesinde belirtildiği şekilde uluslararası hukuka uygun olarak anlaşma ile yapılacaktır; Madde 300: Taraf Devletler işbu Sözleşme hükümleri uyarınca üstlendikleri yükümlülükleri iyi niyetle yerine getirmeli ve işbu Sözleşmede  tanınan hakları, yetkileri ve serbestileri hakkın kötüye kullanılmasını oluşturmayacak biçimde kullanmalıdırlar. (http://denizmevzuat.udhb.gov.tr/dosyam/denizhukuku.pdf

6 Benzer bir analiz için bakınız: Yaycı, 2012:46-49. 



KAYNAKÇA; 

AKTAŞ, S., (2013), “Doğu Akdeniz’de GKRY - İsrail Yakınlaşmasının Türkiye 
Açısından İncelenmesi”, Atılım Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü 
Uluslararası İlişkiler Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi. 

AKSAR, Y., (2012-2013), “Uluslararası Hukukta Deniz Alanlarının 
Sınırlandırılması: Doğu Akdeniz Uyuşmazlığı,” 21. Yüzyılda Sosyal Bilimler, 
Sayı :2, ss. 225-238. 

BAŞEREN, S., H., (2015), “Kıbrıs Hidrokarbon Sorunu: Sondaj Krizi,” Enerji 
ve Diplomasi, C. 1, Sayı: 1, ss. 28-53. 

BAŞEREN, S. H., (2013), “Doğu Akdeniz Yetki Alanları Uyuşmazlığı”, 
İstanbul, TÜDAV Yayınları. 

BAŞEREN, S. H., (2010), “Doğu Akdeniz Yetki Alanları Uyuşmazlığı,” 
Stratejik Araştırmalar, Vol.:8, Sayı:14, ss. 130-184. 

BLANK, S., (2012), “Turkey and Cyprus’ Gas: More Troubles Ahead In 2012, 
Central Asia – Caucasus Institute Silk Road Studies Program”, Turkey Analyst, 
Volume 5, No: 1, USA, 2012 
http://www.turkeyanalyst.org/publications/turkey-analyst-articles/item/289-
turkey-and-cyprus-gas-more-troubles-ahead-in-2012.html,    Erişim tarihi: 28.01.2014. 

COLLINSWORTH, D.,A., (2012), “Doğu Akdeniz Gazı ve Türkiye’nin 
Durumu,” Edit. Gürel, A., Faustmann, H. ve Reichberg G. M., Rapor 2012/1, ss. 23-29. 

GÜREL, A., Mullen, F. and Tzimitras, H., (2013), The Cyprus 
Hydrocarbons Issue: Context, Positions and Future Scenarios, PCC Report 
1/2013, Peace Researc Institute Oslo, (PRIO), 2013. 

HENDERSON, S., (2012), “Energy Discoveries In The Eastern Mediterranean: 
Source Of Cooperation or Fuel Tension? The Case Of Israel”,  Erişim tarihi:05.12.2014. 

ICJ, Case Concerning Maritime Delimitation in the Area Between Greenland 
and Jan Mayen, (Denmark & Norway), Judgment, 14 June 1993. 

KANDİLLİ, A., (2012), “Doğu Akdeniz Doğalgazı ve İsrail’in Tutumu”, 
http://www.yeniturkiye.org/dogu-akdeniz-dogalgazi-ve-israilin-tutumu/yeni-bolge/398,    Erişim Tarihi: 15.02.2014. 

KARAÇİN, B. Buke, (2012), “Doğu Akdeniz’de Siyasi Dengeleri Değiştirecek 
Yeni Bir Denklem mi Oluşuyor?”, Analist, Kasım 2012, ss. 10-11. 

KAYA, Ş., (2007), “Uluslararası Deniz Hukuku Kapsamında Doğu Akdeniz’in 
Hukuki Statüsü ve Türkiye Cumhuriyeti için Stratejik Önemi,” Stratejik 
Araştırmalar Dergisi, Yıl: 5, Sayı:9, ss. 19-55. 

KESER, Ulvi, “Doğu Akdeniz’de Güvenlik ve Kıbrıs Adası’nın Stratejik 
Pozisyonu,” Atılım Sosyal Bilimler Dergisi, C.2, S.1, 2012, ss. 57-80. 

LAKES, G. (2012), “Lübnan: Bir Hidrokarbon Sektörü Oluşturmaya Yönelik 
Çabalar,”, Kıbrıs Deniz Hidrokarbonları. Bölgesel Siyaset ve Servet Dağılımı, 
Edit. Gürel, A., Faustmann, H. ve Reichberg G. M., Rapor 2012/1, ss. 1-96. 

LEVENTIS, Y., (2012), “Sıcak Sularda Kontrolü Tasarlamak: Türkiye’nin Doğu 
Akdeniz’de Hidrokarbon Egemenliği Hedefleyen Tavrı,” Edit. Gürel, A., 
Faustmann, H. ve Reichberg G. M., Rapor 2012/1, ss.7- 16. 

ÖZER, S., (2013), “Doğu Akdeniz’de Enerji Güvenliği ve Savaşları”, Orta Doğu Analiz, 5(60), ss. 68-79. 

ÖZERSAY, K., (2004), “Annan Planı ve Federal Yasaları Çerçevesinde Doğu 
Akdeniz Deniz Yetki Alanları,” AÜ SBF Dergisi, C.: 59, Sayı: 3, ss. 203-230. 

PAZARCI, H., (1998) Uluslararası Hukuk Dersleri II. Kitap, Turhan Kitabevi, Ankara. 

Uluslararası Stratejik Araştırmalar Kurumu (USAK), (2011), “Doğu Akdeniz’de 
Sertleşen Rekabet: Güney Kıbrıs Rum Kesimi - Türkiye Gerginliğinin Analizi”, No: 13. 

UN General Assembly (2007), Question of Cyprus, Doc. A/61/1011-S/2007/456. 

UN Digest of International Cases on the Law of the Sea (2006a), Maritime 
Boundary Delimitation Arbitration, (Guinea/Guinea-Bissau, 1985), pp. 75-79. 

UN Digest of International Cases on the Law of the Sea (2006b), Case 
Concerning the Continental Shelf (Libyan Arab Jamahiriya/Malta, ICJ, 1985), pp. 80-88. 

UN Digest of International Cases on the Law of the Sea (2006c), Delimitation of 
Maritime Areas Arbitration (Canada/France,1992), pp. 89-94. 

TAMÇELİK, S., (2011), “Jeopolitik Teoriler Açısından Kıbrıs’ın Önemi,” 
Occasional Paper Series, Vol.3, No.1, ss.1-32. 

TAŞDEMİR, F., (2012), Kıbrıs Adası Açıklarında Petrol ve Doğalgaz Arama 
Faaliyetleri Kapsamında Ortaya Çıkan Krizin Hukuki, Ekonomik ve Siyasi 
Boyutları, Ankara Strateji Enstitüsü, Ankara. 

YAYCI, C., (2012), “Doğu Akdeniz’de Yetki Alanlarının Paylaşılması Sorunu 
ve Türkiye”. Bilgesam, 4(6), ss. 1-70, 

YILDIZ, D., (2011), “Doğu Akdeniz Neden Önemli?”, Toprak-Su-Enerji, 
http://topraksuenerji.org/?p=1197, Erişim Tarihi: 02.21.2015. 

YILMAZ, S., (2011), “Doğu Akdeniz’de Sular Isınırken”, 
http://usam.aydin.edu.tr/DOGUAKDENIZDESULARISINIRKEN(3a4a).pdf, Erişim Tarihi: 12.01.2015. 



İnternet Kaynakları;


Akdeniz Kalkanı Harekatı, 
http://www.dzkk.tsk.tr/icerik.php?dil=1&icerik_id=28,    Erişim Tarihi: 18.02.2015. 

BM Deniz Hukuku Sözleşmesi, 
http://denizmevzuat.udhb.gov.tr/dosyam/denizhukuku.pdf,     Erişim Tarihi: 05.06.2015. 

GKRY’nin Açtığı İkinci Uluslararası Hidrokarbon İhalesine Dair Basın Açıklaması,

http://www.mfa.gov.tr/no_-43_-15-subat-2012_-gkry_nin-actigi-ikinci-uluslararasi-hidrokarbon-arama-ihalesi.tr.mfa,    Erişim tarihi: 11.08.2015 

http://enerjienstitusu.com/2011/09/20/akdenizde-dogalgaz-rezervinin-parasal-degeri-7-trilyon-dolar/      Erişim tarihi: 18.02.2014. 

http://etkinlik.aydin.edu.tr/dosyalar/34D_dogu_paradigma.pdf ,     Erişim tarihi: 01.02.2015. 

http://www.dunyabulteni.net/?aType=haber&ArticleID=175957,    Erişim tarihi: 09.02.2015. 

www.bilgesam.org/tr/images/stories/sunular/doguakdeniz.pptx,     Erişim tarihi: 13.01.2015. 

World Oil Transit Checkpoints, 
http://www.eia.gov/countries/regions-topics.cfm?fips=WOTC, Erişim tarihi: 03.02.2015. 

Türkiye ile KKTC Arasında İmzalanan Kıta Sahanlığı Sınırlandırma Anlaşması 
İmzalanmasına Dair Basın Açıklaması,
http://www.mfa.gov.tr/no_-216_-21-eylul-2011-turkiye-_-kktc-kita-sahanligi-sinirlandirma-anlasmasi-imzalanmasina-iliskin-disisleri-bakanligi-basin-ac_.tr.mfa,    Erişim tarihi:07.08.2015 



***

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder