TÜRK SAVUNMA SANAYİNİN GELECEĞİ , BÖLÜM 9
EK-5 : (Tedarik Sistem ve Sürecinin Geliştirilmesi İçin Ölçütler)
1. Giriş
Ülkemizde, Milli Savunma Planlama Faaliyetleri, Türkiye’nin Milli Askeri Stratejisi (TÜMAS) ve sıralı konseptler ışığında, hedef alınan kuvvet yapısı ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik olarak Planlama, Programlama ve Bütçeleme Sistemi (PPBS) sürecine uygun olarak icra edilmektedir. Bu sürecin maddi çıktıları sırasıyla; “tedarik”, “idame (işletme, bakım, onarım ve lojistik destek”, “yenileştirme ya da envanterden çıkarma” aşamalarıdır. PPBS sürecinin ana işlevini oluşturan tedarik; takip eden diğer aşamaları önemli ölçüde etkilemektedir. Bu nedenle, tedarike ilişkin bazı tanımlamalarda; tedarikten farklı özelliklere sahip olmalarına, farklı kurum ve vasıtalarca yerine getirilmelerine ve farklı uzmanlık alanlarının konularını teşkil etmelerine karşın, bu işlev/aşamalara tedarik kavramı içinde yer verildiği görülmektedir.
Tedarik, kazanılması öngörülen yeteneğin; nitelik, sürece ilişkin zaman yönetimi, maliyet-etkinlik derecesi başta olmak üzere ana hususlarını da şekillendiren yönüyle önem kazanmaktadır.
2. Tedarik Süreci
Savunma ve güvenlik sektörü kapsamında tedarik; kazanılması öngörülen yeteneği karşılamaya yönelik mal ve/veya hizmetin PPBS içerisinde talep edene teslim edilmesiyle sonuçlanan bir alt süreçtir. Tedarik süreci şu işlevleri kapsamaktadır:
İhtiyacın tanımlanması:
• Muharebe sahası ana fonksiyon alanlarında veya müşterek harekât kapsamında kazanılması öngörülen yeteneğin saptanması.
• Bu yeteneğin kazanılması için ihtiyaç duyulan mal ve/veya hizmetin DELTMA (Doktrin, eğitim, liderlik, teşkilatlanma, [malzeme] mal ve hizmet, askere alma) sistemi içinde elde edilmesi gereken mal ve hizmete ilişkin kavramsal dokümanın (alt/silah/sistem/hizmet konsepti) geliştirilmesi. İhtiyacın karşılanma yöntemine ilişkin kararın verilmesi:
• İhtiyacın karşılanmasına yönelik maddi ve mali kaynakların, maliyet-etkinliğin ve zaman yönetiminin analizi.
• Tedarik yönteminin; üretim (yerli, yabancı siparişi ile, ortak yatırım), satın alma, Ar-Ge, bağış/hibe/ yardım vb. seçenekler arasından, belirlenmesi.
• İhtiyacın ayrıştırma, bütünleştirme, birleştirme usullerinden hangisiyle yapılmasının kararlaştırılması. İhtiyacın karşılanmasına yönelik planlama ve
programlamanın yapılması (satın alıma/üretimi/geliştirme yöntemlerinden hangisine karar verilmiş ise), bu kapsamda:
• Zaman ve kaynak planlamasının yapılması [Stratejik Hedef Planı (SHP) ve On Yıllık Tedarik Programı (OYTEP)].
• Proje Yönetimi:
- Proje sahipliği yapılanmasının oluşturulması:
- Proje doğrudan sorumlusu kuruluşun/makamın saptanması.
- Proje sorumlusu yardımcı kuruluşların saptanması.
- Proje sorumluları ile tedarikçi arasındaki ilişki ve irtibat yöntemleri ile yetki ve sorumlulukların belirlenmesi.
— Teknik ve idari şartnamenin hazırlanması.
— İhale veya doğrudan tedarik yöntemlerinden biriyle tedarikçinin belirlenmesi.
— Üretim, satın alma, Ar-Ge sürecinin takip ve kontrolü:
- Üretim hattı kalifikasyonu.
- Kalite güvencesi ve kontrolünün temini.
- Güvenirlilik ve hata analizlerin yapılması
- Emniyet standartlarının belirlenmesi.
- Deneme ve testlerin icra edilmesi.
- Dokümantasyon faaliyeti.
- Kodifikasyon.
- Konfigürasyon kontrolü ve modifikasyon.
— Muayene, kabul/ özürlü kabul/ geri çevirme (ret) ve teslim/tesellüm faaliyetlerinin tamamlanması.
3. Tedarik Sürecinin Geliştirilmesi İçin Ölçütler
Her tedarik süreci aşağıda yer alan amaçları gerçekleştirmeyi amaçlar. Bu nedenle tedarik sistem/ sürecinin geliştirilmesinde bu amaçların kriter olarak alınabileceği değerlendirilmektedir.
İhtiyaçların doğru bir şekilde tespitine katkı sağlamak.
Maliyet-Etkinlik performansını artırmak.
• En doğru tedarik yöntemine [üretim (yerli, yabancı siparişi ile, ortak yatırım), satın alma, Ar-Ge, bağış/hibe/yardım vb.] ve stratejisine (ayrıştırma,
bütünleştirme, birleştirme) karar vermek.
• Serbest ya da kontrollü rekabet koşularını sağlamak suretiyle maliyeti düşürmek.
• Mali kayıpları önlemek.
• Stok yatırımı ve maliyetlerini azaltmak.
• Yatırım ve idame harcamalarını azaltmak.
• Yüksek kalite ve etkinlikte mal ve hizmetin tedarikinin sağlanması.
• Ulusal ve uluslararası çevre ve kalite standartlarının gereklerini sağlamak.
• Merkezi ve bölgesel ihtiyaçlara cevap vermek.
• Esneklik ve inisiyatif sağlamak.
Tedarikin ön görülen zamanda gerçekleştirilmesini sağlamak.
• Gereksiz tekrar ve ikilemeleri (dublikasyon) önlemek.
• Geliştirilen usul ve standartlar yardımıyla projelerin; hazırlık, gelişim ve tamamlama süreçlerinde, zaman kayıplarının, gereksiz bürokrasinin,
koordinasyonun, kurum içi ve dışı çatışmalar ile faaliyet tuzaklarının önlenmesi.
• Kurumun diğer işlevlerinin PPBS sürecinin uzamasına neden olabilecek yan etkilerinin önüne geçmek.
• PPBS sürecinin hızlandırılmasını sağlamak ve geç kalan geri dönüşler ile geri beslemeleri önlemek.
• Önalıcı (proaktif ) davranış biçimlerini geliştirmek ve reaksiyon süresini kısaltmak.
• Kaynak tahsisindeki gecikmeleri önlemek acil ihtiyaçların kısa sürede karşılanmasını sağlamak.
Savunma sektörünü ve tedarik yapılanmasını geliştirmek
• Konsolidasyon: Sektöre ilişkin talepten daha fazlasını karşılamaya yönelik arz vasıtalarının (şirketler ve kurumlar) önüne geçmek veya arz eksiğini giderecek teşvik ve yapılanmaları oluşturmak.
• Sektörel mimarinin yapılandırılması (konfigürasyon): Ana, alt yükleniciler ile KOBİ, yan sanayii ve teknoloji havuzlarının oluşturulmasına katkı sağlamak.
• En iyi tedarikçiyi bulmak, mevcutların bu yönde gelişmesine katkı sağlamak.
• Proje sorumluluğu yapılanmasını geliştirmek ve bu yapının maliyet-etkin tedarik için etkinliğini ve uyumluluğunu artırmak.
• Şartname, ihale, kabul işlem, usul ve standartlarını geliştirmek.
• Mali, idari ve hukukî denetimi artırmak.
Son Notlar
1. İncelenen Dokümanlar
• Cumhurbaşkanlığı Savunma Raporu (2013)’nun yayımlanan bölümleri
• Cumhurbaşkanlığı Devlet Denetleme Kurulunun “Savunma Sanayii Müsteşarlığının 2010
• 2011 ve 2012 Yıllarına İlişkin Faaliyet ve İşlemlerinin Denetimi Raporu”
• SSM’in Nisan 2009 tarih ve “2009-2016 Savunma Sanayii Sektörel Strateji Dokümanı”
• SSM’in “Performans Programı 2014”
• SSM’in “Faaliyet Raporu 2013”
• SSM’in “Faaliyet Raporu 2012”
• Cumhurbaşkanlığı himayesinde 18-19 Ekim 2012’de Ankara’da gerçekleştirilen Güvenlik Savunma ve Savunma
Sanayii 2023 Kongresi “Stratejik Raporu “
• TOBB’un “Türkiye Savunma Sanayi Sektör Meclisi Raporu 2012”,
• SASAD’ın raporları
• TOBB Savunma Sanayii Meclisi Çalıştay Raporları
• MKEK Ar-Ge Bşk.lığının sektörün durumu hakkındaki sunumu
• Konuyla ilgili ulusal mevzuat
• Konuyla ilgili 20 yüksek lisans, doktora tezi ve akademik raporlar
• ABD, İngiltere, Fransa ve Almanya’da konuyla ilgili olarak hazırlanmış çalışmalar
• Uluslararası veri tabanları (SIPRI, IHS Janes’ 360, The Military Balance IISS, Global Fire Power vb.)
2. Yapılan Görüşmeler
• Gnkur., MSB, SSM’den yetkili birimler
• SASAD
• SSİ
• TAİ
• ASELSAN
• ROKETSAN
• HAVELSAN
• MKEK
• STM
• FNSS
• Yakupoğlu Nominal rakamlar, doların 2011 yılı sabit değeri üzerinde hesaplanmıştır. Kaynak: Stockholm International Peace Support Institution (SIPRI),
Military Expenditure Database (1998-2013), 2014. http://www.sipri.org/research/armaments/milex/milex_da-tabase
3 SIPRI, Military Expenditure http://www.sipri.org/yearbook/2013/03, 2014.
4 SIPRI, Military Expenditure Database (1998-2013), 2014.
5 Age.
6 Age.
7 Age.
8 Age.
9 SIPRI 2001 ve Military Balance 2000/2001’e atfen, Anup Shah, “The Arms Trade is Big Business, World Military Spending Out Does Anything Else”The Global Issues,
http://www.globalissues.org/article/74/the-arms-trade-is-big-business#WorldMilitarySpendingOutDoesAnythingElse, 2013.
10 U.S. Government Publishing Office, Keeping America Informed,
http://www.gpo.gov/fdsys/search/pagedetails.action?granuleId=BUDGET-2015-TAB-5-1&packageId=BUDGET-2015-TAB&fromBrowse=true
11 Bu hesaplamada iki farklı yöntem kullanılmıştır. 1’inci yöntemde, silah ticaretinin genel savunma harcamalarının %20-30’una karşılık geldiği (1702x30/100=510,6), önceki yıllarda gerçekleştirilen anlaşmalar
gereği yıllık savunma sanayii ürünü tesliminin 40-50 milyar dolar olduğu (510,6+50=560,6), yıllık cari satış anlaşmalarının 30-35 milyar dolar olduğu (560,6+35=595,6), son yıllarda yıllık silah satışlarının 50-60 milyar dolar civarında gerçekleştiği (595,6+60=655,6) kabullerine dayanmaktadır
(Kaynak: SIPRI 2001 ve Military Balance 2000/2001’e atfen, Anup Shah, “The Arms Trade is Big Business, World Military Spending Out Does Anything Else” The Global Issues,
http://www.globalissues.org/article/74/
the-arms-trade-is-big-business#WorldMilitarySpendingOutDoesAnythingElse, 2013).
2’nci yöntemde, gelişmekte olan ülkelere yapılan savuma sanayii ürünlerinin bu kapsamdaki ticaret hacminin %80’ini oluşturduğu, bu miktarın 502,45 milyar dolar olduğu tespitinden hareketle, yıllık ticaret hacminin 626 milyar dolar olduğu sonucuna ulaşılmıştır (Kaynak: Richard F. Grimmett, CRS Report
for Congress; Conventional Arms Transfers to Developing Nations, 2004-2011, 2012’ye atfen, Anup Shah, “The Arms Trade is Big Business, Global Arms Sales By Supplier Nations”The Global Issues,
http://www.globalissues.org/article/74/the-arms-trade-is-big-business#WorldMilitarySpendingOutDoesAnythingElse )
12 Aude Fleurant ve Sam Perlo-Freeman, The SIPRI Top 100 Arms-Producıng and Mılıtary Servıces Companıes, 2013. http://books.sipri.org/files/FS/SIPRIFS1405.pdf’ de bu sayı 402 milyar dolar olarak verilmiş olmasına karşın aşağıdaki excel tablosunda yapılan hesaplamada toplam cironun esasında 455 milyar dolar olduğu anlaşılmaktadır.
13 “SIPRI Top 100 and recent trends in the arms industry, SIPRI Top 100 companies data in a time series from 2002–13”
http://www.sipri.org/research/armaments/production/recent-trends-in-arms-industry, 2014.
14 Aude Fleurant ve Sam Perlo-Freeman.
15 A.g.e.
16 “SIPRI Top 100 and recent trends in the arms industry,..
17 Örneğin 2010-2013 yılları arasında ilk 20’sinde yer alan 4 şirket (ABD’li Raytheon, Northrop Grumman ve Textron; Rus, Almaz-Antey; Avrupa konsorsyumu, EADS Cassidian) hariç tamamının silah satışı dışındaki satışlarında artış kaydedilmiştir. Bu eğilim; doğrudan silah sistemlerine odaklanmış olanlar hariç, listede yer alan diğer şirketlerde de gözlenmiştir.
18 Aude Fleurant ve Sam Perlo-Freeman, The SIPRI Top 100 Arms-Producıng and Mılıtary Servıces Companıes, 2013. http://books.sipri.org/files/FS/SIPRIFS1405.pdf’ de bu sayı 402 milyar dolar olarak verilmiş olmasına karşın aşağıdaki excel tablosunda yapılan hesaplamada toplam cironun esasında 455 milyar dolar olduğu anlaşılmaktadır.
19 Richard F. Grimmett, Paul K. Kerr, Conventional Arms Transfers to Developing Nations, 2004-2011, CRS Re-port for Congress, 2012, 2.
20 A.g.e.
21 A.g.e.
22 A.g.e.
23 Anti-Personel Mayınların Kullanımının, Depolanmasının, Üretiminin ve Devredilmesinin Yasaklanması ve Bunların İmhası İle İlgili Sözleşme (1 Mart 1999) için bkz. Kanun No : 4824 Kabul Tarihi : 12.3.2003 Resmi Gazete : 15.3.2003 - 25049; http://www.icbl.org/media/604037/treatyenglish.pdf
24 “Silah Ticareti Antlaşması (24 Aralık 2014)- Arms Trade Agreement/ATT için bkz. UNODA,
http://www.un.org/disarmament/ATT/
25 ISW (Institute for the Study of War), “Afghan National Army”, http://www.understandingwar.org/afghanistan-national-army-ana#Equipping; Progress Towards Security and Stability in Afghanistan, US DOD Report
to Congress, October 2014, http://www.defense.gov/pubs/Oct2014_Report_Final.pdf
26 Avrupalı şirketlerin 2011 yılı itibariyle kara ve deniz harp silah ve araçları kârı %1, 2006’yılından itibaren ise silah satışından elde ettikleri kâr %6 oranında azalmıştır (Munich Security Report 2015, s. 44).
27 Bu konudaki neredeyse tek istisnayı İsrail oluşturmaktadır.
28 “Quadrennial Defense Review 2014”, US Department of Defense’den aktaran, Dr. Oğuz Mayda, Dr. Oktay Bingöl, Merkez Strateji Enstitüsü Bilgi Notu-002, “ABD Savunma Bakanlığı’nın 2014 Yılı Dört Yıllık Savunma Gözden Geçirme Raporu ve Küresel Askerî Konuşlanma Planı”, 19.02.2015, s.2.
29 Örneğin, sektörde birinci sırayı alan ABD’nin Lockheed Martin altı şirketin (General Dynamic Space, GE Astro Space, Martin Marietta, General Dynamics, Lokheed ve Loral) birleşme veya satın alınması yoluyla bir araya gelmesiyle oluşmuş olup 11 ortak üretim alanında 14 şirketle(Khrunichev,RSC Energia,
Finmeccanica-Alenia, EADS, MBDA, Boeing, GE, Rolls-Royce, Rafael Advanced Defense Systems, BAE, Day & Zimmermann, Tata Advanced Systems Limited, Mubadala, Sikorsky) iş birliği yapmaktadır. Benzer şekilde, İngiliz British Aeros, 1994-2000 yılları arasında dört şirketle birleşerek (British Aeros, GEC Marconi,
Dowty, Plessey, Ferranti), BAE Systems adını almıştır.
Sektörde odaklaşma kapsamında ise İngiltere’nin, tüm kuvvetler çapında istihbarat sistemleri ile platform, eğitim, simülasyon ve hizmet alanlarında hava sektörüne yönelmesi dikkat çekmektedir (De-fence Growth Partnership, HM Government, 2014.).
30 Bu kapsamda ilk dikkati çeken ülkelere arasında, platform üretimi olmayan buna karşın, sektörün ilk 100 firması içinde 4 şirketiyle yer alan Japonya, ya da tek bir alanda uzmanlaşmış olsan İsveç, İsviçre, Singapur, Ukrayna gelmektedir.
31 Şekil NATO ağ sayfası, “NATO Facts and Figures, Brussels, NATO Information Service” belgelerinden istifadeyle hazırlanmıştır.
32 SSM, 2013 Yılı Faaliyet Raporu.
33 Devlet Denetleme Kurulu Raporu, “Savunma Sanayii Müsteşarlığının 2010, 2011 ve 2012 Yıllarına İlişkin Faaliyet ve İşlemlerinin Denetimi” hakkında 14/02/2014 tarih ve 2014/4 sayılı Denetleme Raporunun Sonuç Bölümü (yayımlanan bölümü), s. 14. http://www.tccb.gov.tr/faaliyetler/ddkraporlari/
34 SSM Yıllık Raporları; Devlet Denetleme Kurulu Raporu, “Savunma Sanayii Müsteşarlığının 2010, 2011 ve 2012 Yıllarına İlişkin Faaliyet ve İşlemlerinin Denetimi” hakkında 14/02/2014 tarih ve 2014/4 sayılı Denetleme Raporunun Sonuç Bölümü (yayımlanan bölümü), s. 14. http://www.tccb.gov.tr/faaliyetler/ddkraporlari/
35 Devlet Denetleme Kurulu Raporu, s. 14. http://www.tccb.gov.tr/faaliyetler/ddkraporlari/
36 SSM 2013 Faaliyet Raporu, s. 117.
37 SSM Performans Programı 2014, s. 4-16; SSM 2009-2016 Savunma Sanayii Sektörel Strateji Dokümanı, s.3.
38 Devlet Denetleme Kurulu Raporu, s. 14. http://www.tccb.gov.tr/faaliyetler/ddkraporlari/
39 Bkz. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı, Resmi Dış Ticaret İstatistikleri, Fasıllara Göre İhracat; Fasıllara Göre İthalat.
http://risk.gtb.gov.tr/istatistikler/istatistikler/dis-ticaret-istatistikleri/resmi-dis-ticaret-istatistikleri
40 Gümrük ve Ticaret Bakanlığı, Resmi Dış Ticaret İstatistiklerinde, 36’ncı satır “Barut ve patlayıcı maddeler, pirotekni mamulleri, kibritler, piroforik alaşımlar, ateş alıcı maddeler”, 93’üncü satır “Silahlar ve mühimmat, bunların aksam, parça ve aksesuarı”dır.
41 Gümrük ve Ticaret Bakanlığı, Resmi Dış Ticaret İstatistiklerinde, 72’nci satır “Demir ve çelik”, 73’üncü satır
“Demir veya çelikten eşya”dır.
42 Gümrük ve Ticaret Bakanlığı, Resmi Dış Ticaret İstatistiklerinde, 86’ncı satır “Demiryolu vb hatlara ait taşıtlar ve malzemeler, bunların aksam-parçaları, mekanik trafik sinyalizasyon cihazları”, 87’nci satır “Motorlu kara taşıtları, traktörler, bisikletler, motosikletler ve diğer kara taşıtları, bunların aksam, parça, aksesuarı”, 88’inci satır “Hava taşıtları, uzay taşıtları ve bunların aksam ve parçalar”, 89’uncu satır “Gemiler ve suda yüzen taşıt ve araçlar”dır.
43 SSM’nin 2014 yılı Performans Programında yer alan projeler: Modern Tank, Muharip Gemi (MİLGEM), Helikopter (G/M, ATAK, Özgün Hafif G/M), Uçak (Jet Eğitim Uçağı ve Muharip Uçak Konsept Tasarımı, Hürkuş Seri Üretimi), Güdümlü Füze (Uzun Menzilli Tanksavar Fize Sistemi, Orta Menzilli Tanksavar Silah Sistemi, Cirit Füzesi Seri Üretimi, Alçak ve Orta İrtifa Hava Savunma Füze Sistemleri Tasarım), Uydu (Radar Gözlem Uydusu), Radar (Faz Dizinli Radar), Dizel Güç Grubu (Motor ve Transmisyon Kritik Tasarımı, Jet Motoru (Turbo Jet Prototipi).
44 SSM Performans Programı 2014, s. 4-16.
45 Entelektüel sermaye ile insan ve kurumsal/yapısal sermaye; bilgi, bilgi alt yapıları, sistem ve ağları kast edilmiştir.
46 2012 yılı itbariyle, SaSaD’ın 158 üyesi bulunmaktadır. Bunların 118 asil üye (54 Tüzel; 64 Gerçek Kişi ) ve 40 adedi ise aday üye olarak yer almaktadır. (Hüseyin Baysak( Genel Sekreter Savunma ve Havacılık Sanayii
İmalatçılar Derneği), 2012 Sektörel Analiz Raporu TOBB Savunma Sanayii Meclis Toplantısı 25 Haziran 2013.)
47 SSM Performans Programı 2014, s. 4-16.
48 SIPRI, Military Expenditure Database (1998-2013), 2014.
49 SASAD Performans Raporu 2013, s.6.
50 Ayrıntılı bilgi için bkz.: -Conference of National Armaments Directors (CNAD), Nato www.nato.int/cps/en/natohq/topics_49160.htm
- Organisation for Joint Armament Cooperation (Organisation conjointe de coopération en matière d’arme-ment-OCCAR), http://www.occar.int/news
- NATO Support Agency (NSPA) www.nspa.nato.in
- European Defence Agency, https://www.eda.europa.eu/home
51 Willam, Philip Walker, “Nationalism, Intarnationalism and The European Defence Market”, Chaillot Paper 209, The Institute for Security Studies WEU, Paris, 1993, s. 42.
52 Munich Security Report 2015, s. 44
53 Savunma Sanayii Yüksek Koordinasyon Kurulu ilgi kanunla kurulmuş olmasına karşın bu zamana kadar toplanmamıştır.
54 DPT (T.C. Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı), Kalkınma Planı (Birinci Beş Yıl) 1963-1967, Ankara, Ocak 1963, s. 10. http://www.kalkinma.gov.tr/Lists/Kalknma%20Planlar/Attachments/9/plan1.pdf
55 TÜBİTAK, Vizyon 2023 Projesi, Savunma, Havacılık ve Uzay Paneli, Panel Raporu, Ek-4, (Türk Savunma, Havacılık ve Uzay Sektörü Değerlendirmesi), Ankara, Temmuz, 2003, s. 2/37.
56 MKEK (Makina ve Kimya Endüstrisi Kurumu) Ağ Sayfası, “Tarihçe”, http://www.mkek.gov.tr/tr/Icerik.aspx?ID=51
57 A.g.e.
58 Deniz Kuvvetleri Komutanlığı Ağ Sayfası, “ Deniz Kuvvetleri Komutanlığı Tarihçesi”, http://www.dzkk.tsk.tr/icerik.php?dil=1&icerik_id=11
59 THK Ağ Sayfası, “Tarihçe”, http://www.thk.org.tr/web2011/thk_sg2014.html
60 MKEK (Makina ve Kimya Endüstrisi Kurumu) Ağ Sayfası, “Tarihçe”, http://www.mkek.gov.tr/tr/Icerik.aspx?ID=51
61 A.g.e.
62 A.g.e.
63 A.g.e.
64 Tansel Zeynep Akalın ve Nadir Bıyıklıoğlu, Başarıya Giden Yolu Kendi Pusulası ile Bulmuş bir Endüstrinin Gelişimi, Türk Savunma Sanayii Tarihi, Ankara, Milsoft, İmge, ?, s. 120.
65 MKEK (Makina ve Kimya Endüstrisi Kurumu) Ağ Sayfası, “Tarihçe”, http://www.mkek.gov.tr/tr/Icerik.aspx?ID=51
66 A.g.e.
67 A.g.e.
68 Atilla Oral, Şakir Zümre, İstanbul: Demkar Yayınevi, 2012; Tansel Zeynep Akalın ve Nadir Bıyıklıoğlu, Başarıya Giden Yolu Kendi Pusulası ile Bulmuş bir
Endüstrinin Gelişimi, Türk Savunma Sanayii Tarihi, Ankara, Milsoft,İmge, ?, s. 103.
69 Tansel Zeynep Akalın ve Nadir Bıyıklıoğlu, Başarıya Giden Yolu Kendi Pusulası ile Bulmuş bir Endüstrinin Gelişimi,Türk Savunma Sanayii Tarihi, Ankara,
Milsoft, İmge, ?. Türk Ocakları Ağ Sayfası, M. Çağatay ÖZDEMİR, “H. Nadir Bıyıkoğlu ile ‘Türk Savunma Sanayi Tarihi’ Üzerine Söyleşi”, Türk Yurdu Mayıs 2008, Sayı : 249’dan aktarılan 26 Kasım 2014, http://turkocaklari.org.tr/sayfa/3641/h-nadir-biyikoglu-ile-.html
70 SAVUNMA VE HAVACILIK SANAYİİ İMALATÇILAR DERNEĞİ (SASAD) AĞ SAYFASI, “ TÜRK SAVUNMA SANAYİSİ TARİHÇESİ Türk Savunma Sanayiinin Gelişimi” http://www.sasad.org.tr/turk_savunma_sanayisi_tarihcesi.html
71 Tansel Zeynep Akalın ve Nadir Bıyıklıoğlu, Başarıya Giden Yolu Kendi Pusulası ile Bulmuş bir Endüstrinin Gelişimi, Türk Savunma Sanayii Tarihi, Ankara,
Milsoft, İmge, ?, s. 101.
72 A.g.e., s. 130.
73 A.g.e., s. 121.
74 A.g.e., s. 124.
75 A.g.e., s. 133.
76 A.g.e., s. 98.
77 MKEK (Makina ve Kimya Endüstrisi Kurumu) Ağ Sayfası, “Fabrikalar: Barut fabrikası”, http://www.mkek.gov.tr/tr/FabrikaDetay.aspx?ID=11
78 Tansel Zeynep Akalın ve Nadir Bıyıklıoğlu, Başarıya Giden Yolu Kendi Pusulası ile Bulmuş bir Endüstrinin Gelişimi, Türk Savunma Sanayii Tarihi, Ankara, Milsoft, İmge, ?, s. 124.
79 SAVUNMA VE HAVACILIK SANAYİİ İMALATÇILAR DERNEĞİ (SASAD) AĞ SAYFASI, “ TÜRK SAVUNMA SANAYİSİ TARİHÇESİ Türk Savunma Sanayiinin
Gelişimi” http://www.sasad.org.tr/turk_savunma_sanayisi_tarihcesi.html
80 Deniz Kuvvetleri Komutanlığı Ağ Sayfası, “ Deniz Kuvvetleri Komutanlığı Tarihçesi”,
81 MKEK (Makina ve Kimya Endüstrisi Kurumu) Ağ Sayfası, “Tarihçe”, http://www.mkek.gov.tr/tr/Icerik.aspx?ID=51
82 SAVUNMA VE HAVACILIK SANAYİİ İMALATÇILAR DERNEĞİ (SASAD) AĞ SAYFASI, “ TÜRK SAVUNMA SANAYİSİ TARİHÇESİ Türk Savunma Sanayiinin Gelişimi” http://www.sasad.org.tr/turk_savunma_sanayisi_tarcesi.html
83 A.G.E.
84 MKEK (Makina ve Kimya Endüstrisi Kurumu) Ağ Sayfası, “Tarihçe”, http://www.mkek.gov.tr/tr/Icerik.aspx?ID=51
85 A.D.İ.K - Anadolu Tersanesi Ağ Sayfası, http://www.adik.com.tr/default.asp?s=1
86 İbrahim Örs Tarım Alet ve Makinaları San. Tic. A.Ş. Ağ Sayfası, http://www.ibrahimors.com.tr/osr/anasayfa.html
87 DPT (T.C. Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı), Kalkınma Planı (Birinci Beş Yıl) 1963-1967, Ankara, Ocak 1963, 25. http://www.kalkinma.gov.tr/Lists/Kalknma%20Planlar/Attachments/9/plan1.pdf88 A.g.e.., s. 25.
89 NATO Ağ Sayfası, “Financial and Economic Data Relating to NATO Defence” http://www.nato.int/cps/en/natohq/search.htm
-1952-1970 Dönemi: NATO Facts and Figures, Brussels, NATO Information Service, 1971.
-1970-1973 Dönemi: Financial and economic data relating to NATO Defence - Defence expenditures of NATO countries (1970-1991)
90 DPT (T.C. Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı), Kalkınma Planı (İkinci Beş Yıl) 1968-1971, Ankara, Ocak 1963, s. 21.
http://www.kalkinma.gov.tr/Lists/Kalknma%20Planlar/Attachments/8/plan2.pdf 91 Bkz. - DPT (T.C. Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı), Kalkınma Planı (Birinci Beş Yıl) 1963-1967, Ankara, Ocak 1963., s. 25.
http://www.kalkinma.gov.tr/Lists/Kalknma%20Planlar/Attachments/9/plan1.pdf ;
- DPT (T.C. Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı), Kalkınma Planı (İkinci Beş Yıl) 1968-1971, Ankara, Ocak 1963, s. 21.
http://www.kalkinma.gov.tr/Lists/Kalknma%20Planlar/Attachments/8/plan2.pdf 92 TÜBİTAK, Vizyon 2023 Projesi, Savunma, Havacılık ve Uzay Paneli, Panel Raporu, Ek-4, (Türk Savunma, Havacılık ve Uzay Sektörü Değerlendirmesi), Ankara, Temmuz, 2003, s. 2/37.
93 Tansel Zeynep Akalın ve Nadir Bıyıklıoğlu, Başarıya Giden Yolu Kendi Pusulası ile Bulmuş bir Endüstrinin Gelişimi, Türk Savunma Sanayii Tarihi, Ankara, Milsoft, İmge, ?, s. 166.
94 TÜBİTAK SAGE Ağ Sayfası, http://www.sage.tubitak.gov.tr/
95 TÜBİTAK MAM Ağ Sayfası, “Biz Kimiz?”, http://mam.tubitak.gov.tr/tr/kurumsal/biz-kimiz
96 SaSad Ağ Sayfası, “Tarihçe”, http://www.sasad.org.tr/turk_savunma_sanayisi_tarihcesi.html
97 TAİ Ağ Sayfası, “Şirket Profili”, https://www.tai.com.tr/tr/hakkimizda/sirket-profili
98 İbrahim Örs Tarım Alet ve Makinaları San. Tic. A.Ş. Ağ Sayfası, http://www.ibrahimors.com.tr/osr/anasayfa.html
99 OTOKAR Ağ Sayfası, “Hakkımızda”, https://www.otokar.com.tr/tr-tr/kurumsal/otokar-hakkinda/Sayfalar/Hakkimizda.aspx
100 Koluman Otomativ Ağ Sayfası, “Tarihçe”,
http://www.koluman.com.tr/hakkimizda/detay.aspx?SectionI-D=HZzs%2btwGMUPLZFb95GA4vw%3d%3d&ContentId=kHeCRXMmh6xK%2ffC1SjxGNQ%3d%3d
101 MES Makina Ağ Sayfası, “History”, http://www.mesaluminium.com/index77a1.html?id=100000
102 Mercedes-Benz Ağ Sayfası,
http://www.mercedes-benz.com.tr/content/turkey/mpc/mpc_turkey_website/tr/home_mpc/passengercars/home/world/about.html
103 NETAŞ Ağ Sayfası, http://www.netas.com.tr/
104 Savunma Sanayii Müsteşarlığı, “Cumhuriyetten Günümüze Savunma Sanayii Kuruluşlarımız”,
http://www.ssm.gov.tr/anasayfa/kurumsal/Documents/SP/cumhuriyet.html
105 A.g.e. 106 Pi Makina Ağ Sayfası, “Firma Profili”, http://pimakina.com.tr/kurumsal/firma-profili
107 Hema Endüstri Ağ Sayfası, “Tarihçe”, http://www.hemaendustri.com.tr/Content.aspx?ID=76
108 Truman Doktrini kapsamında ABD ile 1947 yılında imzalanan Anlaşmanın 14 üncü maddesi uyarınca askeri yardım kapsamında sağlanan malzemelerin
amaçlarının dışında kullanılamayacağı hükmü mevcuttu. Savunma Sanayii Müsteşarlığı Ağ Sayfası, “Savunma Sanayiimiz, Tarihçe”.
http://www.ssm.gov.tr/anasayfa/savunmaSanayiimiz/Sayfalar/tarihce2.aspx
109 DPT (T.C. Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı), Kalkınma Planı (Üçüncü Beş Yıl) 1973-1977, Ankara, Ocak 1963, s. s.VI, 228, 297, 670, 973, 997, 998.
http://www.kalkinma.gov.tr/Lists/Kalknma%20Planlar/Attachments/7/plan3.pdf-110 SaSad Ağ Sayfası, “Tarihçe”, http://www.sasad.org.tr/turk_savunma_sanayisi_tarihcesi.html
111 MKEK Ağ Sayfası, “Tarihçe”, http://www.mkek.gov.tr/tr/Icerik.aspx?ID=51; Asil Çelik A.Ş. Ağ Sayfası, “Genel Tanıtım”,
http://www.asilcelik.com.tr/2.asp
112 ASELSAN Ağ Sayfası, “Tarihçe”, http://www.aselsan.com.tr/tr-tr/hakkimizda/Sayfalar/Tarihce.aspx
113 Savunma Sanayii Müsteşarlığı, “Cumhuriyetten Günümüze Savunma Sanayii Kuruluşlarımız”,
http://www.ssm.gov.tr/anasayfa/kurumsal/Documents/SP/cumhuriyet.html
114 İŞBİR Ağ Sayfası, “Tarihçe”, http://www.isbirelektrik.com.tr/Tr/Kurumsal/Tarihcemiz/38.aspx
115 HAVELSAN Ağ Sayfası, “Tarihçe”, http://www.havelsan.com.tr/SirketProfili/Tarihce.aspx
116 TAİ Ağ Sayfası, “Şirket Profili”, https://www.tai.com.tr/tr/hakkimizda/sirket-profili
117 TEI Ağ Sayfası, “Tarihçe”, http://www.tei.com.tr/yeni/hakkimizda.asp
118 Coşkunöz Ağ Sayfası, “Tarihçe”, http://www.coskunoz.com.tr/kurucu-tarihce.asp
119 HEMA Ağ Sayfası, “Tarihçe”, http://www.hema.com.tr/TR,6/tarihce.html
120 NUROL Ağ Sayfası, http://www.nurolmakina.com.tr/
121 ASMAŞ Ağ Sayfası, “Tarihçe”, http://www.asmas.com/TR/Tarihce.asp
122 İŞBİR Ağ Sayfası, “Tarihçe”, http://www.isbirelektrik.com.tr/Tr/Kurumsal/Tarihcemiz/38.aspx
123 RMK Marine Ağ Sayfası, “Tarihçe”, http://www.rmkmarine.com/tarihce.html
124 Barış Elektrik Endüstrisi A.Ş. Ağ Sayfası, “Tarihçe”, http://bariselektrik.com.tr/hakkimizda/
125 DEARSAN Ağ Sayfası, “Hakkımızda”, http://www.dearsan.com/hakkimizda.html
126 Savunma Sanayii Müsteşarlığı, “Cumhuriyetten Günümüze Savunma Sanayii Kuruluşlarımız”,
http://www.ssm.gov.tr/anasayfa/kurumsal/Documents/SP/cumhuriyet.html
127 Öztek Tekstil Ağ Sayfası, “Hakkımızda”, http://www.oztektekstil.com.tr/
128 Selah Ağ Sayfası, “Hakkımızda”, http://www.selahshipyard.com/tr/hakkimizda
129 Timsan Ağ Sayfası, “Ana Sayfa”, http://www.timsan-gse.com/home/home.php?lang=tr
130 TAİ Ağ Sayfası, “Şirket Profili”, https://www.tai.com.tr/tr/hakkimizda/sirket-profili
131 AKSA Jeneratör Ağ Sayfası, “Tarihçe”, http://www.aksa.com.tr/tr/kurumsal/tarihce
132 ETA Ağ Sayfası, “Kurumsal”, http://www.etaint.com/tr/company_g_tr.htm
133 TBMM Ağ Sayfası, http://www.tbmm.gov.tr/tutanaklar/KANUNLAR_KARARLAR/kanuntbmmc069/kanuntbmmc069/kanuntbmmc06903238.pdf
134 TSK GV Ağ Sayfası, “Tarihçe”, http://www.tskgv.org.tr/tskgv/?page_id=15
135 Savunma Sanayii Müsteşarlığı Ağ Sayfası, “3238 Nolu Yasa”, http://www.ssm.gov.tr/anasayfa/kurumsal/Sayfalar/mevzuat.aspx
136 TÜBİTAK BİLGEM Ağ Sayfası, “Tarihçe”, http://bilgem.tubitak.gov.tr/tr/kurumsal/tarihce
137 A.g.e.
138 SSİ Ağ Sayfası, “Hakkımızda”, http://www.turksavunmasanayi.gov.tr/tr/hakkimizda/ssi-hakkinda
139 TEİ Ağ Sayfası, “Tarihçe”, http://www.tei.com.tr/yeni/
140 TSK GV, Ağ Sayfası, “Mikes”, http://www.tskgv.org.tr/tskgv/?page_id=40
141 SAGE Ağ Sayfası, http://www.sage.tubitak.gov.tr/
142 ROKETSAN Ağ Sayfası, “Hakkımızda”, www.roketsan.com.tr
143 GATE Ağ Sayfası,”Kuruluş”, www.gateelektronik.com.tr
144 HAVELSAN Teknoloji Radar Ağ Sayfası, “Hakkımızda”, http://www.htr.com.tr/sayfa.aspx?pid=3&Lang=TR&Cid=2&M=A
145 KOSGEP Resmi Web Sitesi, http://www.kosgeb.gov.tr/Pages/UI/Baskanligimiz.aspx?ref=2
146 SaSaD Ağ Sayfası, “Hakkımızda”, http://www.sasad.org.tr/sasad_hakkinda.html
147 ESDAŞ Ağ Sayfası, http://www.esdas.com/tr/
148 STM Ağ Sayfası, “Hakkımızda”, http://www.stm.com.tr/hakkimizda.html#sirket-profili
149 TÜBİTAK BİLGEM Ağ Sayfası, “Tarihçe”, http://bilgem.tubitak.gov.tr/tr/kurumsal/tarihce
150 TSSP Ağ Sayfası, “Hakkımızda”, http://www.tssk.org.tr/?l=tr&p=organization
151 FNSS Ağ Sayfası, “Tarihçemiz”, http://www.fnss.com.tr/kurumsal/hakkimizda/tarihcemiz
152 KAREL Ağ Sayfası, “Şirket Profili”, http://www.karel.com.tr/sirket-profili
153 Med-Marine Ağ Sayfası, “Hakkımızda”, http://tr.medmarine.net/kurumsal
154 Savronik Ağ Sayfası, “Tarihçe”, http://www.savronik.com.tr/?hakkimizda
155 Yonca-Onuk Ağ Sayfası, http://www.yonca-onuk.com/chairman.asp
156 Anadolu Metalurji Ağ Sayfası, “Şirket Profili”, http://www.anadolumetalurji.com/
157 Güvenli Yaşam Ağ Sayfası, “Karalog”, http://www.guvenliyasam.com/download/GuvenliYasam09TRce.pdf
158 TRANSVARO Ağ Sayfası, “Hakkımızda”, http://www.transvaro.com/tr/?cat=2#.VRUVk_msWSo
159 SALEX Ağ Sayfası, “Turkey”, http://www.selex-es.com/international-presence/turkey#
160 MTU Ağ Sayfası, http://www.mtu-online.com/turkey/mtu/mtu-tuerkiye/index.tr.html
161 AKANA Ağ Sayfası, “Tarihçe”, http://www.akana.com.tr/tarihce
162 AYESAŞ Ağ Sayfası, “Hakkımızda”, http://www.ayesas.com/tr/sub.asp?id=186&pId=1
163 FİGES Ağ Sayfası, “Tarihçe”, http://www.figes.com.tr/tarihce.php
164 Zirve Elektromekanik Ağ Sayfası, “Hakkımızda”, http://zirvenet.com.tr/hakkimizda
165 TİSAŞ Ağ Sayfası, “Hakkımızda”, http://www.trabzonsilah.com/tr/index2.php?p=dsayfa&id=1
166 Girsan Ağ Sayfası, “Tarihçe”, http://www.yavuz16.com/tr/tarihce
167 YOLBAK Ağ Sayfası, “Hakkımızda”, http://www.yolbak.com.tr/default.aspx?kat=1
168 AkgünYazılım Ağ Sayfası, “Tarihçe”, http://www.akgunyazilim.com.tr/tarihce/
169 MAKEL Teknoloji Ağ Sayfası, “Şirket Profili”, http://www.makelteknoloji.com/profile_tr.html
170 Alp Havacılık Ağ Sayfası, http://www.alp.com.tr/hakkimizda
171 Milsoft Ağ Sayfası, http://www.milsoft.com.tr/index_tr.php
172 Altay Kollektif Şti. Ağ Sayfası, “Tarihçe”, http://www.altay.com.tr/pages/0/498/497/f/tr-TR/ALTAY_GRUP_Altay_Kollektif_sirketi_(1957).aspx
173 AVS Saraciye Ağ Sayfası, “Hakkımızda”, http://www.avssaraciye.com.tr/alt.php?lang=TR&content=about
174 SYS Ağ Sayfası, “Tarihçe”, http://www.sysavunma.com/our_history.php
175 HABER 7 COM AĞ SAYFASI, “ BANU DURAN’IN RÖPORTAJI:
SARSILMAZ SİLAHLARI’NIN PATRONU BİR KADIN”
HTTP://WWW.HABER7.COM/KADİN/HABER/468408-SARSİLMAZ-SİLAHLARİNİN-PATRONU-BİR-KADİN
176 Bites Savunma Ağ Sayfası, “Tarihimiz”, http://www.bites.com.tr/tr/sirket-profili/
177 YALTES Ağ Sayfası, http://www.yaltes.com/
178 VESTEL Ağ Sayfası, http://www.vestel.com.tr/
179 Global Teknik Ağ Sayfası, “Kurumsal Bilgilerimiz”,
http://www.globalteknik.com.tr/default.asp?dil=tr&kkk=firma_bilgileri&islem=kurumsal
180 SDT Ağ Sayfası, “Şirket Profili”, Ağ Sayfası,
181 C2Tech Ağ Sayfası, “Hakkımızda”,
http://www.ctech.com.tr/company/about-us
182 Heksagon Ağ Sayfası, “Katalog”, http://www.hexagonstudio.com.tr/makaleler/firma_tanitim_sunumu.pdf
183 METEKSAN Ağ Sayfası, http://www.meteksan.com/tr/
184 Simsoft Ağ Sayfası, “Simsoft Hakkında”, http://www.simsoft.com.tr/
185 Koç Bilgi ve Savunma Teknolojileri A.Ş. Ağ Sayfası, “Tarinçe”, http://www.kocsavunma.com.tr/tr/tarihce.aspx
186 Savunma ve Havacılık Sanayii İhracatçılar Birliği Ağ Sayfası, “İhracatçı Bilgi Bankası”,
http://www.turksavun-masanayi.gov.tr/tr/firma-arama/sayfa/7
187 Ekren Kadıoğlu, “Geçmişte ve Gelecekte Türk Savunma Sanayii ve Türk Savunma Sanayii’nin Geliştirilmesi İçin Hedeflenmesi Gereken Politikalar”,
Türk Savunma Sanayii Sempozyumu, Sempozyum-2000: Türk Savunma Sanayii’nin Dünü, Bugünü, Yarını, ss. 8-17, Ankara.
188 Murat Kepir, “Türkiye’de KOBİ’ler ve Savunma Sanayii”, Türk Savunma Sanayii Sempozyumu, Sempozyum-2000: Türk Savunma Sanayii’nin Dünü,
Bugünü, Yarını, ss. 25-33, Ankara.
189 Dr. Nevzat Çağlayan ve M. Serdar Durgun, “Türk Savunma Sanayii”, Türk Savunma Sanayii Sempozyumu, Sempozyum-2000: Türk Savunma Sanayii’nin
Dünü, Bugünü, Yarını, ss. 34-42, Ankara.
190 Osman Akagündüz, “Türk İşadamları ve Snayicileirnin, Türk Savunma Sanayiine Yatırım Yapmalarının Özendirilmesi ve Alınması Gereken Tedbirler”, Türk Savunma Sanayii Sempozyumu, Sempozyum-2000: Türk Savunma
Sanayii’nin Dünü, Bugünü, Yarını, ss. 45-46, Ankara.
191 Martin Auger, Defence Procurement Organizations: A Global Comparison, Library of Parliament/Biblithéquedu Parlement, Canada, 2014, s.1
192 Martin Auger, Defence Procurement Organizations: A Global Comparison, Library of Parliament/Biblithéquedu Parlement, Canada, 2014, s. 2.
193 Martin Auger, Defence Procurement Organizations: A Global Comparison, Library of Parliament/Biblithéquedu Parlement, Canada, 2014, s. 4.
194 Office of the Under Secretary of Defense for Acquisition, Technology and Logistics Ağ Sayfası, “Welcome To AT&L”
http://www.acq.osd.mil/
195 Assistant Secretary of The Navy for Resarch, Development and Acquisition Ağ Sayfası,
http://www.secnav.navy.mil/rda/Pages/default.aspx
196 Assistant Secretary of The Navy for Resarch, Development and Acquisition Ağ Sayfası,
http://www.secnav.navy.mil/rda/Pages/default.aspx
197 Defense Logistics Agency [DLA] Ağ Sayfası, “DLA at a Glance” Defense Logistics Agency
198 Defence Advanced Research Agency [DARPA] Ağ Sayfası, “DLA at a Glance”
http://www.darpa.mil/our_ work/
199 Susan M. Gates et al.,Analyses of the Department of Defense Acquisition Workforce-Update to Methods and Results through FY 2011, RAND, 2013, s.4.
200 United States Government Accountability Office [GAO], Acquisition Workforce: DOD’s Efforts to Rebuild Capacity Have Shown Some Progress,
Statement of John P. Hutton, Director, Acquisition and Sourcing Manage-ment, Washington, D.c., 16 November 2011.
201 Martin Auger, Defence Procurement Organizations: A Global Comparison, Library of Parliament/Biblithéque du Parlement, Canada, 2014, s. 5
202 MOD, Defence Equipment and Support, “About us”, and MOD, “Defence Equipment & Suport Organization Chart”, August 2014.
203 Government of France, Direction générale de I’armement [DGA], “Présentation de la direction générale de I’armement”, 9 September 2014.
204 FMV Ağ Sayfası, “About FMV” http://www.fmv.se/en/
***
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder