SAVAŞ OLGUSUNUN DÖNÜŞÜMÜ, YENİ SAVAŞLAR VE SURİYE KRİZİ, BÖLÜM 3

SAVAŞ OLGUSUNUN DÖNÜŞÜMÜ, YENİ SAVAŞLAR VE SURİYE KRİZİ, 

BÖLÜM 3

İnternet ve Sosyal Medya 

Yeni savaşlarda kullanılan taktik ve stratejilerden tartışmasız en yeni ve çarpıcı olanı teknolojik gelişmelere bağlı olarak yaygınlaşan internet sayesinde 
facebook, twitter ve youtube gibi sosyal medya araçlarının etkin biçimde kullanılmasıdır. Bilgisayar, cep telefonu ve çeşitli cihazlar sayesinde 
dünyanın neredeyse her köşesinden bireyin kolaylıkla kullanabileceği internet ve sosyal ağ sayfaları, savaşı tüm çıplaklığıyla gözler önüne seren 
yayın organlarına dönüşmüştür. Buna bağlı olarak sanal ortamda milyonlarca insana anında erişebilme imkanı sunan paylaşım siteleri, bu rolünün ötesinde 
yeni savaşlarda savaş gruplarının mühim bir propaganda aracı haline gelmiştir. 

Geçmişte medyanın, internetin veya amatör kameraların mevcut olmadığı savaş alanlarında bazı hadiseler hiç yaşanmamışçasına gizlenebilmişken 
günümüzde insanların ucuz ve kolay biçimde elde ettikleri kamera, fotoğraf makinesi ve ses kayıt cihazları sayesinde bu durum imkansız hale 
gelmiştir.72 Dolayısıyla haber sayfaları, fotoğraflar ve videolarla internet üzerinden takip edilebilen savaş ortamı, aynı zamanda savaş lordlarının 
çoğu kez çarpıtarak veya propaganda niyetiyle kullandığı birer enstrüman haline gelmiştir. Bu sebeple internet ve sosyal medyanın sağladığı imkanlardan 
ziyade bu imkanların nasıl araçsallaştırıldığı ve yeni savaşların bir parçası durumuna geldiği önem kazanmıştır. 

Savaşçılar, oluşturdukları hesaplar aracılığıyla mesaj ve propagandalarını hiçbir sınır olmaksızın tüm dünyaya iletebilmektedirler. Çünkü sosyal 
ağ şirketleri, savaş gruplarınca kullanıldığı tespit edilen hesapları bloke etse bile yenilerinin hızlı ve kolay biçimde aktif hale getirilmesi mümkündür. 
Üstelik savaş lordlarının bu hesapları kullanarak yaptığı açıklamalara ve yayınladığı görüntülere haber ajanslarında veya resmi yayın organlarında 
yer verilmesiyle bunların politikacılar, aktivistler tarafından dikkate alınması ister istemez onların propaganda faaliyetlerine yardımcı olarak yaygınlaşmasını 
sağlamaktadır. Öyle ki, belli bir yayılma sağladıktan sonra sosyal medyadaki bu ağı engellemek, savaşçıları askeri veya ekonomik 
yönden köşeye sıkıştırıp zarara uğratmaktan çok daha zor hale gelmektedir. 

Bu açıdan bakıldığında, savaş grupları, mücadelelerindeki taktik ve stratejilere iki şekilde katkı sağlamaktadırlar. İlk olarak, rakip ve düşman 
gruplara uygulanan şiddetin korku ve caydırıcılık düzeyini arttırarak savaşı “psikolojik harp” yöntemleriyle desteklemekte, ikinci olarak ise savaş 
sempatizanlarının desteğini alıp yeni savaşçılar devşirebilmek için bir tür “kamu diplomasisi” yürütmektedirler. Savaş esnasında katledilen, çeşitli 
organları kesilen veya işkenceye maruz bırakılan sivillerin görüntüleriyle somutlaştırılan birinci yöntem, en az uygulanan şiddetin kendisi kadar etki 
uyandırmaktadır. Böylece siviller topluca kaçmaya sevk edilirken rakip grupların cesareti kırılmakta ve savaş ortamında faaliyet gösteren resmi görevlilere, 
gazetecilere, aktivistlere veya yardım gönüllülerine gözdağı verilmektedir. Özellikle bağımsız gazeteciler, savaş ortamındaki varlıklarıyla 
lordların propaganda faaliyetlerini akamete uğratabileceğinden73 öncelikli hedeflerden birine dönüşmektedirler. 

Planladıkları eylemleri paylaşım siteleri üzerinden önceden duyurarak çeşitli talep ve şartlarını dile getiren savaş grupları, kullandıkları tehdit sayesinde 
kimi kez çatışmaya bile girmeden düşmanlarına boyun eğdirmektedirler. Diğer taraftan, savaşmak için “haklı gerekçeler” sunarak sempati 
toplamaya çalışan lordlar, hazırladıkları görsel materyal, metin ve videolarla kontrolleri altındaki grupların bağlılığını pekiştirmeyi ve potansiyel 
savaşçıları kendi davalarına kazandırmayı amaçlamaktadırlar. Bu noktada kazanılan zaferler, sahip olunan güç ve kaynaklar ile ele geçirilen ganimetler 
bir reklam aracı olarak yayınlanmaktadır. 

Suriye iç savaşı, anlatılan bu genel çerçeve içinde internet ve sosyal medyanın yoğun şekilde kullanıldığı bir örnektir. IŞİD, Nusra Cephesi ve 
ÖSO gibi örgütler hem propaganda amaçlı hem de sempatizan toplamaya yönelik yüzlerce hesap kullanmaktadırlar. Örgütsel ya da hiyerarşik bir düzenle 
değil, militan ve sempatizanlarca kullanılan bireysel hesaplar üzerinden yeniden paylaşılıp çoğaltılan haber ve mesajlar, hızlıca dünyanın her 
noktasına gönderilmektedir. Böylece yakın çevre veya bölgenin ötesinde dünyanın her yerinden gönüllü savaşçılara ulaşılmaktadır. 

ABD, Kanada, Avustralya, Rusya, Almanya, İngiltere ve diğer Avrupa ülkelerinden binlerce gencin internet yoluyla bağlantı kurup sempati duyduğu 
savaş gruplarına katıldığı bilinmektedir. BM Güvenlik Konseyi’nin bir raporuna göre, 80 farklı ülkeden 15.000 kişinin IŞİD ve diğer radikal 
grupların yanında savaşmak üzere Suriye ve Irak’a gittiği belirtilmiştir.74 

Her bir savaş grubu, youtube ve facebook gibi sitelere yüklenen video ve fotoğraflarla birbirileri üzerinden propaganda yapmaktadır. Sivillere yönelik 
işkence ve katliam görüntüleri, düşman tarafın eylemi olarak gösterilip hem intikam duygusu körüklenmekte hem de mağduriyet psikolojisi oluşturulmaktadır. 
Rejim tarafından vurulan yerleşim yerleri, militanların katliamları, ortaya çıkarılan toplu mezarlar ve işkence görüntülerinin her biri 
internet ve sosyal medya aracılığıyla gözler önüne serilmektedir. Uluslararası haber ajanslarında yer bulan bu görüntülerin yanında savaş gruplarının 
tehditlerine, açıklama ve propaganda içerikli mesajlarına yer verilmektedir. IŞİD ve Nusra Cephesi tarafından ele geçirilen Batılı gazetecilerin boğazlarının 
kesilerek öldürüldüğü görüntüler, gerek bunların kimlikleri ve faaliyetleri üzerinden gerekse de bu örgütlerin sınır tanımayan şiddet eylemleri 
üzerinden ciddi bir güç gösterisine dönüşmektedir. 

Yeni savaşlarda internet ve sosyal medyanın militanlar tarafından etkin biçimde kullanılışının belki de en kapsamlı örneği, Suriye ve Irak 
topraklarında halifelik ilan eden IŞİD’in Temmuz 2014’te çıkardığı Dabiq adlı online dergidir. Şu ana kadar 6.sayıya ulaşan Dabiq, fotojurnalizm, 
mizanpaj, propaganda yöntemleri ve içerik bakımından etkili bir araç haline geldiği gibi uluslararası medya organları ve entelektüeller tarafından da 
dikkatle takip edilip adından söz ettiren bir kaynağa dönüşmüştür. Dergide yer alan metin ve fotoğraflar binlerce sosyal hesapta kimi zaman haber kimi 
zamansa propaganda amaçlı bir paylaşım olarak kullanılmaktadır.75 
Kısaca internet ve sosyal medya üzerinden düşman gruplara savaşın kirli ve dehşet verici yüzü gösterilirken lordların yeni sermayesi olan savaşçılara 
hem yüce bir görev hem kârlı bir girişim hem de onurlu bir kahramanlık vaat edilmektedir. 

Sonuç 

Bu çalışmadaki kuramsal hareket noktası, yeni savaşlar kavramının savaş olgusunun dönüşümünün bir parçası olarak Soğuk Savaş sonrası dönemden 
bu yana giderek etkin bir konuma geldiği ve günümüz savaşlarının bu dönüşümün getirdiği perspektifle değerlendirilmesi gerektiği üzerinedir. Yeni 
savaşlar, 21.yüzyıla girilirken uluslararası sistemde yaşanan kırılmaların küreselleşme süreciyle birlikte ulus-devlet sisteminde meydana getirdiği 
köklü değişimlerin savaş olgusuna yansımasını ele alan bir kavramdır. Buna göre yeni savaşlar, devletler arasında olmaktan ve devletlerce yürütülmekten 
çıkarak devlet içinde görülen ve devlet-dışı aktörler tarafından icra edilen bir hâl almıştır. 

Buradaki temel varsayım, küreselleşme nedeniyle başta ekonomik olmak üzere siyasi, askeri, kurumsal ve sosyo-kültürel açılardan devletin 
geçirdiği dönüşümün güç kullanma tekelinin ortadan kalkmasına ve buna bağlı olarak küresel iktisadi yapının getirdiği şartlardan faydalanan devlet-
dışı aktörlerin türemesine sebebiyet vermesidir. Yeni savaşlarda eski savaşlardaki gibi belli zaferler, siyasi veya jeopolitik hedefler yoktur. Yıpranan 
devlet içinde yerel düzeyde etkinliğe sahip olan savaş gruplarının otorite boşluğundan faydalanarak belli bölgelerde hakimiyet kurup kaos ve 
şiddet ortamı yaratması ve savaşın bu şekilde sürmesinden faydalanması durumu vardır. Klasik savaşlardan kopuşu açıkça ortaya koyan bu dinamikler 
gerek Yugoslavya’nın parçalanma sürecinde, Afrika ve güneydoğu Asya’daki iç savaş ve çatışmalarda gerekse de çalışmada ayrıntılı olarak 
ele alınan Suriye krizinde somut olarak görülmüştür. Suriye’de yaşanan iç savaş, ülkenin farklı bölgelerinde nüfuz alanları oluşturan savaş grupları ve 
bu grupların çok yönlü faaliyetleri yeni savaşların ortaya çıktığı devletlerin karakteristik özelliklerini doğrulamıştır. Ülkedeki genel görünüm, ordu ve 
devlet mekanizmalarının işlemez hale geldiği, savaş lordlarının, suç örgütlerinin ve çetelerin farklı alanlarda devletin yerine geçen yerel birimlere dönüştüğü bir yapıdadır. 

Yeni savaşları yeni yapan en güçlü varsayım, küresel ekonomik ilişkilerin etkisiyle daha önce görülmemiş biçimde bir savaş ekonomisinin oluştuğu 
ve bu ekonominin merkezinde savaş lordlarının uluslararası bağlantılara sahip yasa-dışı girişimlerinin yer aldığıdır. Nitekim şiddetin araçsallaştırılıp 
kimlikler üzerinden derinleştirilerek çatışmalara süreklilik kazandırılması, düşman gruplarla çatışmaktan ziyade sivillerin öncelikli hedef haline getirilmesi 
ve savaş alanında uygulanan taktik ve stratejiler son tahlilde ekonomik saiklerin savaşçıların ana motivasyonu olduğunu göstermektedir. 
Lordların savaşı finanse etme zaruretini fazlasıyla aşan boyuttaki kaçakçılık faaliyetleri ve her küçük fırsatın kârlı girişimlere dönüştürülmesi, yeni savaşların 
ekonomi politiği üzerine öne sürülen tezleri güçlendirmiştir. Örnek olay olarak seçilen Suriye krizi de göstermiştir ki, başta IŞİD olmak üzere 
savaş gruplarının soygun, fidye ve haraç gibi yerel faaliyetlerden tarihi eser kaçakçılığına, karaborsada işletilen mallar ile petrol satışından silah ve 
cephane alımına kadar geniş bir yelpazeye uzanan girişimleri, savaşı siyasi ve askeri mücadelelerin ötesinde iktisadi bir rekabete çevirmiştir. Nihayetinde 
yeni savaşlardaki karmaşık aktör, araç ve strateji dizisine bakıldığında ve 1990’lardan günümüze bu tür savaşlara örnek oluşturabilecek vakalar incelendiğinde, 
Suriye iç savaşının en kapsamlı örnek olarak sivrildiği ortadadır. 

Yeni savaşlar kavramı, içinde bulunduğumuz zaman diliminin bir parçası olmayı sürdürdüğünden yakın ve orta vadeli gelecekte dünya konjonktürüne 
bağlı olarak kendisine yönelebilecek köklü eleştiri yahut katkılara açıktır. Esasen, Suriye örneği ile bu çalışmada yeni savaşlara kavramın ilk 
dönemlerinde ele alınmayan “internet ve sosyal medyanın” savaş lordlarınca nasıl propaganda aracı haline getirildiği ilave edilmiştir. Dolayısıyla bu 
ve buna benzer unsurlar yeni savaşların kuramsal temellerini sağlamlaştıracak birer zemin olarak görülmektedir. 

Arap Baharı’yla değişen Ortadoğu denkleminin bir uzantısı olarak Suriye’nin dışında Libya, Mısır, Irak ve Lübnan gibi ülkelerde yeni savaşlar 
bağlamında değerlendirilebilecek gelişmelere giderek daha sık biçimde rastlanmaktadır. Bu durum yeni savaşların önümüzdeki süreçte daha çok 
vaka üzerinden analiz edilebilmesine imkan sağlayacaktır. Bugün yeni savaşlara, savaş olgusunun tarihsel evrimi içinde yapısal dönüşüme uğramış 
bir safhanın başlangıcı olarak bakılırsa, bu dönüşümün uzun vadeli sonuçları mevut vakaların sağlıklı bir değerlendirmeye tabi tutulmasıyla mümkün olacaktır. 


DİPNOTLAR ;

1 Haldun Yalçınkaya, Savaş: Uluslararası İlişkilerde Güç Kullanımı, Ankara: İmge Kitabevi, 2008, s.156. 
2 Michael Sheehan, “The Evolution of Modern Warfare”, Strategy in the Contemporary World, John Baylis ve diğerleri (eds.), Fourth Edition, Hampshire: 
Oxford University Press, 2013, s.41. 
3 Yalçınkaya, Savaş: Uluslararası İlişkilerde Güç Kullanımı, s.165. 
4 Yalçınkaya, Savaş: Uluslararası İlişkilerde Güç Kullanımı, s.167. 
5 Metin Gurcan, “Savaşın Evrimi ve Teorik Yaklaşımlar”, BİLGESAM, 
http://www.bilgesam.org/Images..., s.88 
6 Sheehan, “The Evolution of Modern Warfare”, s.41. 
7 Örneğin 1750’lerde bir ordunun maksimum 50.000 kişiden oluştuğu söylenirken, 1812’ye gelindiğinde Napolyon, 600.000 askerle Rusya’ya sefer düzenlemiş, daha 
sonraları ise Fransız ordusu 3 milyonu aşkın bir sayıya ulaşmıştır. Sheehan, “The Evolution of Modern Warfare”, s.42. 
8 Gurcan, “Savaşın Evrimi ve Teorik Yaklaşımlar”, s.88-89. 
9 Yalçınkaya, “Savaş”, Uluslararası İlişkilere Giriş, Şaban Kardaş ve Ali Balcı (eds.), İstanbul: Küre Yayınları, 2014, s.276. 
10 Sheehan, “Military Security”, Contemporary Security Studies, Alan Collins (ed.), Third Edition, Hampshire: Oxford University Press, 2013, s.152. 
11 Bu konuda bkz. Yalçınkaya, Savaş: Uluslararası İlişkilerde Güç Kullanımı, s.181-186. 
12 Gurcan, “Savaşın Evrimi ve Teorik Yaklaşımlar”, s.89. 
13 Yalçınkaya, Savaş: Uluslararası İlişkilerde Güç Kullanımı, s.178-179. 
14 Gurcan, “Savaşın Evrimi ve Teorik Yaklaşımlar”, s.89. 
15 Gurcan, “Savaşın Evrimi ve Teorik Yaklaşımlar”, s.89. 
16 Gurcan, “Savaşın Evrimi ve Teorik Yaklaşımlar”, s.91-92. 
17 Savaşın hem geleneksel siyasi yapıda hem de uluslararası hukukta yalnızca devletler arasında yaşanan silahlı çatışmalar olarak görülmesi bu dönemden itibaren 
gerilla savaşlarını, terör eylemlerini ve iç savaşları kavramsal bir tartışmaya açmıştır. 
18 Herfried Münkler, “Old and News Wars”, The Routledge Handbook of Security Studies, Myriam Dunn Cavelty ve Victor Maver (eds.), London: Routledge, 2010, s.190. 
19 Bunlardan öne çıkanlar, “post-modern savaşlar”, “halkların savaşları”, “hibrit savaşlar” ve “dördüncü nesil savaşlar”dır. Özelikle Lind’in 1989’da ortaya attığı 
Dördüncü Nesil Savaşlar kavramı, savaş çalışmalarında kullanılan tarihsel kategorizasyonlarda önemli bir referans noktasıdır. William S. Lind ve diğerleri, 
“The Changing Face of War: Into the Fourth Generation”, Marine Corps Gazette, October 1989, s.22-26. Doğrudan “yeni savaşlar” kavramını kullanmamakla birlikte 
Martin Van Creveld’in savaşın dönüşümü ve gelecekteki durumuna ilişkin değerlendirmeleriyle yeni savaşlar kavramına kılavuzluk ettiği savunulabilir. 
Bu konuda bkz. Martin Van Creveld, The Transformation of War, New York: The Free Press, 1991. 
20 Mary Kaldor, News & Old Wars, Second Edition, California: Stanford University Press, 2007. 
21 Herfried Münkler, Yeni Savaşlar, çev. Zehra Aksu Yılmazer, İstanbul: İletişim Yayınları, 2010, s.125-162. 
22 Patrick A. Mello, “In Search of New Wars: The Debate about a Transformation of War”, European Journal of International Relations, 2010, c. 20, sy. 10, s.1-13. 
23 Münkler, Yeni Savaşlar, s.127. 
24 Richard H. Shultz ve Andrea J. Dew (haz.), Insurgents, Terrorists and Militias: The Warriors of a Contemporary Combat, New York: 
Columbia University Press, 2006, s.28. 
25 Andrew Heywood, Küresel Siyaset, çev. Haluk Özdemir ve Nasuh Uslu, İstanbul: Adres Yayınları, 2013, s.301. 
26 Mary Kaldor, “In Defence of New Wars”, Stability Journal, 2013, c. 2, sy. 1, s.4. 
27 Mary Kaldor, “Inconclusive Wars: Is Clausewitz Still Relevant in these Global Times?”, Global Policy, 2010, c. 1, sy. 3, s.274. 
28 Kaldor, “In Defence of New Wars”, s.2. 
29 Kaldor, New & Old Wars, s.5-6. 
30 Kaldor, New & Old Wars, s.97-98. 
31 Heywood, Küresel Siyaset, s.292. 
32 IŞİD’in tarihsel oluşumu, Irak ve Suriye’deki faaliyetleri ve günümüze dek kat ettiği aşamaların kapsamlı bir değerlendirmesi için bkz. Recep Tayyip Gürler ve Ömer 
Berham Özdemir, “El Kaide’den post-Kaide’ye Dönüşüm: IŞİD”, Türkiye Ortadoğu Çalışmaları Dergisi, 2014, c. 1, sy. 1, s.113-154. 
33 Rejime bağlı Şebbiha milisleri ile ilgili ayrıntılı bilgi için bkz., “Syria Unrest: Who are the Shabiha?”, BBC, 24.12.2014. 
34 Artur Malantowicz, “Civil War in Syria and the New Wars Debate”, Amsterdam Law Forum, 2013, c. 5, sy. 3, s.58. 
35 Münkler, Yeni Savaşlar, s.57. 
36 Mats Berdal ve David Keen, “Violence and Economic Agendas in Civil Wars: Some Policy Implications”, Millennium: Journal of International Studies, 
1997, c. 26, sy.3, s.797. 
37 Mello, “In Search of New Wars: The Debate about a Transformation of War”, s.4. 
38 Christian Wlaschütz, “New Wars and their Consequences for Human Security Case Study: Colombia”, Human Security Perspectives, 2004, c. 1, sy. 2, s.19. 
39 Wlaschütz, “New Wars and their Consequences for Human Security Case Study: Colombia”, s.20. 
40 Münkler, Yeni Savaşlar, s.153. 
41 “İnteraktif: IŞİD’in Petrol Sahaları”, Al Jazeera Turk, 24 Aralık 2014. 
42 “IŞİD Petrolden Günde 1 Milyon Dolar Kazanıyor”, Al Jazeera Turk, 23 Ekim 2014. 
43 “Syrian Rebels Loot Artifacts to Raise Money for Fight Against Assad”, Washington Post, 12 Şubat 2013. 
44 Besime Yücel, “Suriye’nin Kültürel Mirası Yok Olurken”, Ortadoğu Analiz, 2014, c. 6, sy. 64, s.85. 
45 “Syrian Rebels Sidetracked by Scramble for Spoils of War”, Guardian, 27 Aralık 2012. 
46 US: Department of the Treasury Press Center, 25.12.2014, www.treasury.gov/press... 
47 “Islamic State and Jabhat al-Nusra Seize Wheat Farms Developed with Aussie Aid”, Sydney Morning Herald, 06 Kasım 2014. 
48 Scott Stewart, “Global Arms Markets as Seen Through the Syrian Lens”, Stratfor Global Intelligence, 25.07.2013. 
49 Martin van Creveld, The Transformation of War, New York: The Free Press, 1991, s.159. 
50 Münkler, Yeni Savaşlar, s.31. 
51 Stathis N. Kalyvas, “New and Old Civil Wars: A Valid Distinction?”, Word Politics, 2011, c. 54, sy. 1, s.114. 
52 Kalyvas, “New and Old Civil Wars: A Valid Distinction?”, s.167. 
53 Savaşlardaki sivil ölümlerin artışı konusunda bkz. Mello, “In Search of New Wars”, s.2. 
54 Kaldor, “In Defence of New Wars”, s.2. 
55 Creveld, The Transformation of War, s.48. 
56 Kaldor, New & Old Wars, s.59. 
57 Münkler, Yeni Savaşlar, s.139. 
58 Bu konuda geniş bir anlatım için bkz. Münkler, Yeni Savaşlar, s.135-145. 
59 Kaldor, New & Old Wars, s.55. 
60 Bu konuda bkz. “Rampant Torture of Protesters”, Human Rights Watch, 16.04.2011; 
“UN Report: ISIS Uses Women as Sex Slaves”, Al Arabiya, 02 Ekim 2014; Amnesty International, Annual Report 2012, 27.12.2014. 
61 “Al Nusra Kills Dozens of Hezbollah Militants in Syria’s Qalamoun”, ARA News, 23 Kasım 2014. 
62 “Qatar Paid Ransom for Release of Fijian Peacekeepers”, Ynet News, 27 Aralık 2014. 
63 Bu konuda bkz. “Heritage Sites Ravaged by Syria’s War”, Al Jazeera, 24 Aralık 2014; “UN Rights Office Condemns Destruction of Syrian Holy Sites as ISIL Terror 
Continues”, UN News Center, 13.10.2014. 
64 Münkler, Yeni Savaşlar, s.38. 
65 Münkler, Yeni Savaşlar, s.38. 
66 “Syria Regional Refugee Response”, UNHCR Data, 28.12.2014, http://data.unhcr.org/ syrian... 
67 “Lebanon Army Captures Hundreds of Suspected ISIL Fighters in Bekaa Valley Refugee Camp”, World Tribune, 30 Eylül 2014. 
68 “IŞİD Militanları Mülteci Kılığında Kürdistan’a Sızacaktı”, Haberler.com, 28 Aralık 2014. 
69 Bu konuda bkz. “Exclusive: Israel is Tending to Wounded Syrian Rebels”, Foreign Policy, 11.06.2014; “Some Wounded Syrians Seek Treatment from 
Israeli Hospitals”, Al Jazeera America, 18 Mart 2014. 
70 Jamie Dettmer, “US Humanitarian Aid Going to ISIS”, Daily Beast, 19 Ekim 2014; “Western Aid is Funding ISIS Fighters Because Jihadists are Demanding Huge 
Bribes to Let Trucks Carrying Supplies Reach Desperate Families, Official Claims”, Daily Mail, 20 Ekim 2014. 
71 Ferhat Pirinççi, “The Impact of the Syrian Crisis on Lebanon: An Evaluation on the Case of Syrians in Lebanon”, Akademik Ortadoğu, 2014, c. 8, sy. 2, s.25-26. 
72 Zeina Karam, “Syria’s Civil War Plays Out on Social Media”, Associated Press, 16 Kasım 2014. 
73 Karam, “Syria’s Civil War Plays Out on Social Media”, Associated Press, 16 Kasım 2014. 
74 “Foreign Jihadists Flocking to Iraq and Syria on Unprecedented Scale-UN”, Guardian, 30 Ekim 2014. 
75 Bu konuda kapsamlı örnekler içeren Dabiq dergisinin 4.sayısına erişmek için bkz.
www.media.clarionproject.org/files/islamic-state/islamic-state-isis-magazine-Issue-4-thefailed-crusade.pdf 


Kaynakça 


Kitaplar ve Makaleler 

Andrew Heywood, Küresel Siyaset, çev. Haluk Özdemir ve Nasuh Uslu, İstanbul: Adres Yayınları, 2013. 

“ Annual Report 2012 ”, Amnesty International, 27.12.2014. 

Artur Malantowicz, “Civil War in Syria and the New Wars Debate”, Amsterdam Law Forum, 2013, c. 5, sy. 3, ss.52-60. 

Besime Yücel, “Suriye’nin Kültürel Mirası Yok Olurken”, Ortadoğu Analiz, 2014, c. 6, sy. 64, ss.82-85. 

Christian Wlaschütz, “New Wars and their Consequences for Human Security Case Study: Colombia”, Human Security Perspectives, 2004, c. 1, sy. 2, ss.15-23. 

Ferhat Pirinççi, “The Impact of the Syrian Crisis on Lebanon: An Evaluation on the Case of Syirans in Lebanon”, Akademik Ortadoğu, 2014, c. 8, sy. 2, ss.17-40. 

Haldun Yalçınkaya, “Savaş”, Uluslararası İlişkilere Giriş, Şaban Kardaş ve Ali Balcı (eds.), İstanbul: Küre Yayınları, 2014, ss.272-278. 

Haldun Yalçınkaya, Savaş: Uluslararası İlişkilerde Güç Kullanımı, Ankara: İmge Kitabevi, 2008. 

Herfried Münkler, “Old and New Wars”, The Routledge Handbook of Security Studies, Myriam, Dunn Cavelty ve Victor Mauer (eds.), London: Routledge, 2010, ss.190-199. 

Herfried Münkler, Yeni Savaşlar, çev. Zehra Aksu Yılmazer, İstanbul: İletişim, 2010. 

Martin van Creveld, The Transformation of War, New York: The Free Press, 1991. 

Mary Kaldor, “In Defence of New Wars”, Stability Journal, 2013, c. 2, sy. 1, ss.1-16. 

Mary Kaldor, “Inconclusive Wars: Is Clausewitz Still Relevant in These Global Times?”, Global Policy, 2010, c. 1, sy. 3, ss.271-281. 

Mary Kaldor, New & Old Wars, Second Edition, California: Stanford University Press, 2007. 

Mats Berdal ve David Keen, “Violence and Economic Agendas in Civil Wars: Some Policy Implications”, Millennium: Journal of International Studies, 1997, c. 26, sy. 3, ss.795-818. 

Michael Sheehan, “Military Security”, Contemporary Security Studies, Alan Collins (ed.), Third Edition, Hampshire: Oxford University Press, 2013, ss.147-160. 

Michael Sheehan, “The Evolution of Modern Warfare”, Strategy in the Contemporary World, John Baylis ve diğerleri (eds.), Fourth Edition, 
Hampshire: Oxford University Press, 2013, ss.39-59. 

Patrick A. Mello, “In Search of New Wars: The Debate about a Transformation of War”, European Journal of International Relations, 2010, c. 20, sy. 10, ss.1-13. 

Recep Tayyip Gürler ve Ömer Berham Özdemir, “El Kaide’den post-Kaide’ye Dönüşüm: IŞİD”, Türkiye Ortadoğu Çalışmalar Dergisi, 2014, c. 1, s. 1, ss.113-154. 

Richard H. Shultz ve Andrea J. Dew, Insurgents, Terrorists and Militias: The Warriors of a Contemporary Combat, New York: Columbia University Press, 2006. 

Stathis N. Kalyvas, “New and Old Civil Wars: A Valid Distinction?”, World Politics, 2001, c. 54, sy. 1, ss.99-118. 

William S. Lind ve diğerleri, “The Changing Face of War: Into the Fourth Generation”, Marine Corps Gazette, October 1989, ss.22-26. 



İnternet Kaynakları ;


“Some Wounded Syrians Seek Treatment from Israeli Hospitals”, Al Jazeera America, 18 Mart 2014. 

“IŞİD Petrolden Günde 1 Milyon Dolar Kazanıyor”, Al Jazeera Turk, 23 Ekim 2014. 

“Al Nusra Kills Dozens of Hezbollah Militants in Syria’s Qalamoun”, ARA News, 23 Kasım 2014. 

“Western Aid is Funding ISIS Fighters Because Jihadists are Demanding Huge Bribes to Let Trucks Carrying Supplies Reach Desperate Families, 
Official Claims”, Daily Mail, 20 Ekim 2014. 

Jamie Dettmer, “US Humanitarian Aid Going to ISIS”, Daily Beast, 19 Ekim 2014. 

“ Exclusive: Israel is Tending to Wounded Syrian Rebels”, Foreign Policy, 11.06.2014. 

Metin Gurcan, “Savaşın Evrimi ve Teorik Yaklaşımlar”, BİLGESAM, 
http://www.bilgesam.org/Images/Dokumanlar/0-163-201404072m_gurcan.pdf, ss.71-129. 

Scott Stewart, “Global Arms Markets as Seen Through the Syrian Lens”, Stratfor Global Intelligence, 25.12.2014. 

“ Foreign Jihadists Flocking to Iraq and Syria on Unprecedented Scale-UN”, Guardian, 30 Ekim 2014. 

“ Syrian Rebels Sidetracked by Scramble for Spoils of War”, Guardian, 27 Aralık 2012. 

“ Islamic State and Jabhat al-Nusra Seize Wheat Farms Developed with Aussie Aid”, Sydney Morning Herald, 06 Kasım 2014. 

“ Syrian Rebels Loot Artifacts to Raise Money for Fight Against Assad”, Washington Post, 12 Şubat 2013. 

“ UN Rights Office Condemns Destruction of Syrian Holy Sites as ISIL Terror Continues”, UN News Center, 13.10.2014. 
  US: Department of the Treasury Press Center, 25.12.2014, www.treasury. gov/press.... 

“ Lebanon Army Captures Hundreds of Suspected ISIL Fighters in Bekaa Valley Refugee Camp”, World Tribune, 30 Eylül 2014. 

“ Qatar Paid Ransom for Release of Fijian Peacekeepers”, Ynet News, 27 Aralık 2014. 

“ IŞİD Militanları Mülteci Kılığında Kürdistan’a Sızacaktı”, Haberler.com, 28.12.2014. 

http://media.clarionproject.org/files/islamic-state/islamic-state-isis-magazine-Issue-4-the-failed-crusade.pdf 

“ UN Report: ISIS Uses Women as Sex Slaves”, Al Arabiya, 02 Ekim 2014. 

“ İnteraktif: IŞİD’in Petrol Sahaları ”, Al Jazeera Turk, 24 Aralık 2014. 

“ Rampant Torture of Protesters ”, Human Rights Watch, 16.04.2011. 

“ Heritage Sites Ravaged by Syria’s War ”, Al Jazeera, 24 Aralık 2014. 

“ Syria Unrest: Who are the Shabiha? ”, BBC, 24.12.2014. 

“ Syria Regional Refugee Response”, UNHCR Data, 28.12.2014, http://data.unhcr.org/syrian... 

Zeina Karam, “ Syria’s Civil War Plays Out on Social Media ”, Associated Press, 16 Kasım 2014. 


Sami Eker* 
TÜRKİYE ORTADOĞU ÇALIŞMALARI DERGİSİ 
Turkish Journal of Middle Eastern Studies 
Cilt: 2, Sayı: 1, 2015, ss.31-66 
Savaş Olgusunun Dönüşümü: Yeni Savaşlar ve Suriye Krizi Örneği 
The Transformation of War: 
New Wars and The Case of 
Syrian Crisis 
Sami Eker* 
* Arş. Gör., Ankara Üniversitesi, Siyasal Bilgiler Fakültesi, Uluslararası İlişkiler Bölümü, 
samieker33@gmail.com 
Türkiye Ortadoğu Çalışmaları Dergisi 

****