İSRAİL’İN KUZEY IRAK POLİTİKALARI VE TÜRKİYE-İSRAİL İLİŞKİLERİ’NE KISA BİR BAKIŞ BÖLÜM 2
7. Yahudi Kürtler ;
Yinon’un yukarıdaki sözlerinden de anlasılacağı üzere Irak’ın parçalanması İsrail’in beka stratejisinin en önemli ayağıdır. Peki İsrail açısından Irak’ı bu kadar önemli kılan yalnızca güçlü olması mıdır? Elbette hayır. İsrail için Irak’ın gücü ve çok uluslu bölünmeye hazır yapısı dısında tarihten gelen bir çekiciliği de söz konusudur.
Hz. Davut zamanında baskenti Kudüs olan ilk Yahudi devleti kurulmustur. Hz. Süleyman’dan sonra iç çekismeler yüzünden devlet, Kudüs’te Yahuda ve İran’da İsrail Krallığı olarak ikiye ayrılmıstır. İkiye ayrılan devletin İran kolunu Asur kralı III.Tiglat Pileser ortadan kaldırmıstır. Bu olayın sonucundan değisik bölgelere dağılan Yahudi kabileleri asimile olarak yitip gitmislerdir. Buna karsı, kendilerini bugün İsrailoğulları’nın gerçek torunları olarak gören Samariler Nablus’a gelip orda kalmıslardır. Yahuda Krallığı’nın akıbetine gelince, bir Irak krallığı olan Babiller tarafından bu krallığa da son verilmis ve Kudüs’te yasayan Yahudi halkın büyük kısmı Babil’e (bugünkü Irak’a) sürgüne gönderilmistir.68 Kimi yazarlara göre sürgüne gönderilenler “ Kayıp on Yahudi kabile ” olarak kutsal kitap Tevrat’ta da geçen Yahudilerdir ancak asimile olarak Kürtlesmislerdir.
Yahudilerin Irak’taki varlığının tarihsel ve dini temelini aktardıktan sonra İsrailli, Alman ve Hintli bilim adamları tarafından 2001 yılında gerçeklestirilen bir dizi arastırmadan bahsetmek Yahudi-Kürt gen bağını bilimsel anlamda da açıklayabilmek adına faydalı olacaktır. Bu arastırmalar için bilim adamlarınca Yahudi ve Müslüman Kürtler, Filistinli Araplar, Seferdi Yahudileri, Eskenazi Yahudileri ve İsrail’in güneyindeki bedevilerden toplam 526 Y kromozomu örneği toplanmıs, daha sonra da buna aralarında Rus, Beyaz Rus, Polonyalı, Berberi, Portekizli, İspanyol, Arap, Ermeni ve Türklerden olusan 12 halktan toplam 1321 örnek dahil edilmistir. Arastırma sonuçları Seferdi Yahudileri ile Kürtler arasında genetik bir akrabalık tespit etmektedir.69
Kürt Yahudilerinin bölgedeki mevcudiyetlerine sayısal veriler ısığında açıklık getirelim. 1881'deki nüfus sayımına göre, simdi Kuzey Irak denilen o zamanki Musul ve Sehrizor vilayetlerinde toplam 4286 nüfuslu Yahudi cemaati yasadığı bildirilmektedir. 1827'de bölgeyi gezen Haham David, 15 sinagoga sahip olan cemaatin 1875 aileden olustuğunu not ederken, 1924'te Türkiye ile Irak arasında çıkan Musul sorununu halletmek için kurulan Milletler Cemiyeti heyeti raporunda Süleymaniye'de 1550, Erbil'de 2750, Musul'da 7550 Yahudi bulunduğu belirtilmektedir. Göçlerden sonra grubun İsrail'deki nüfus yapısı hakkında ise Kürdistan kökenli Yahudiler tarafından kurulmus olan Dsrail'deki Kürt Yahudileri Ulusal Örgütü'nün baskanı Habib Simoni, 1973'te 90 bin Kürt bulunduğunu belirmektedir. 1988'de Pamela Kidron, ülkede Dsrailli 150.000 Kürt'ten bahsetmektedir.70 Yahudi Kürtlerin günümüzdeki sayıları tam olarak bilinmemektedir.
Yahudi Kürtlerinin Ortadoğu’da çok etkin bir siyasal baskı unsuru olduğu söylenemez ama bu durum örgütlenmedikleri ya da etkili siyasal isimlere sahip olmadıkları anlamına gelmez. Yahudi Kürtlerin İsrail adına önemli sayılabilecek iki ünlü ismi vardır: İzak Mordehay ve Asenath Barzani. Bu isimlerden ilki olan Mordehay 6 Gün Savasları ve Yom-Kippur Savası’nda önemli basarılar elde ettiği için üstün hizmet madalyası almıs bir tümgeneral aynı zamanda 1996’da Netanyahu Hükümeti’nin Savunma Bakanlığı’nı ve 1999’da Basbakan Yardımcılığı ve Ulastırma Bakanlığı yapmıs bir kisidir.71 İkinci isim olan Asenath Barzani ise Yahudi tarihindeki tek kadın hahamdır. Babası Kürt haham Samuel
Barzani’den aldığı eğitimi ilerleten Asenath Barzani Kürt Yahudileri arasında bir azize olarak bilinmektedir. Asenath Barzani aynı zamanda Tel-Aviv’de bulunan Nahum Goldman Yahudi Diasporası Müzesi’nde bulunan ünlü Yahudilerin yeraldığı listeyi Sigmund Freud, Franz Kafka gibi önemli isimlerle paylasmaktadır.72
Yahudi Kürtlerden ( Ya da Kürt Yahudilerden) bahsetmişken bir dönemin gözde iddialarından olan Barzani ailesinin Yahudi asıllı olduğu tezine değinmeden geçmek olmaz.
Bu iddia yazılı basında genis yer bulmustu. Örneğin 18 Subat 2013 tarihli Hürriyet’te “Barzani Ailesinin Yahudi Olduğu Ortaya Çıktı” baslığı ile yer almıstır. İddia’nın sahibi Tarihçi Ahmet Uçar ve dayanağı ise Kendisi de bir Kürt Yahudi’si olan California Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Yona Sabar’ın yazmıs olduğu “The Folk Literature of Kurdistani Jews: An Antology” adlı kitabıdır. Uçar, Osmanlı arsivlerinde bulduğu bir detayı kullanarak bu savı ortaya koymaktadır. Uçar’a göre 1856 yılında Sallum Barzani adında bir haham Musul’dan Selanik’e oradan da Kudüs’e sürgün edilmistir ve bu sahıs Molla Mustafa Barzani’nin atasıdır.73 Ancak çok geçmeden Radikal’in arastırmacı yazarı Muhsin Kızılkaya tarihçi Ahmet Uçar’ın iddialarının yersiz olduğu seklindeki yazısıyla Uçar’ın tezine karsılık bir antitez olusturmustur. Kızılkaya’ya göre ise “Barzani” soyadı Irak’taki “Barzan” bölgesinin adından gelmektedir ve bölgenin ismi yalnızca tek bir asirete verilmemistir. Bütün bölgede yasayan halkın soyadı bu bölgeden gelmektedir.74 Bilinmesi gereken sudur ki, bu
konuya iliskin yaygın görüs Muhsin Kızılkaya’nın görüsüdür. Sonuç olarak Barzani ailesinin Yahudi olup olmadığına dair kesin bir bulgu yoktur.
8. Irak’ın Kuzeyine İliskin İsrail Faaliyetleri
Bugün Ortadoğu’da en etkin dıs politik güç olan ABD dıs politikasında iki Yahudi örgütünün büyük ağırlığı vardır: The Jewish Institute for National Security Affairs (JINSA) ve Center for Security Policy (CSP). Bu iki önemli örgütün Pentagon ile olan iyi iliskileri bilinmektedir. Her iki örgütün Irak’a yönelik ortak görüsü de bölgedeki MOSSAD faaliyetlerinin arttırılmasıdır ve bu iki örgüt de Irak’a yönelik parçalama planları yapmaktadır.75
İsrail’in Kuzey Irak politikasına göz atacak olursak, ilk stratejik temasın daha devletlesmeden önce MOSSAD’ın ilk sefi olan Reuven Siloah’ın 1931 yılında görevli olarak ilk defa Bağdat’a gitmesi olarak gösterildiğini görürüz. Siloah kurulacak olan Dsrail Devleti için bölgede istihbarat çalısmalarında bulunmayı amaçlamaktadır. Siloah’ın zamanla bölgedeki Kürtlerle temasa geçmesi ile azınlık olan Kürtler önem kazanmıs ve Kürtlerle yönelik ilgi İsrail Basbakanı David Ben Gurion tarafından sonraları devlet politikası haline getirilmistir.76
Kurulustan sonra İsrail’in MOSSAD eliyle Irak’ta özellikle Irak’ın kuzeyinde etkili olmasını sağlayan en temel parametre hiç kuskusuz Barzani ailesiyle olan yakın iliskilerdir.
Molla Mustafa Barzani ile baslayan Barzanilerin Irak’a karsı bütün isyanları MOSSAD tarafından yapılan silah yardımları ve gerilla eğitimleri ile tesvik edilmistir.
Kürtler ile Irak arası çatısmalarda yaralanan pesmergeler İsrailli doktorlarca tedavi edilmistir. Molla Mustafa Barzani’ye Irak’a karsı vermis olduğu mücadeleden dolayı İsrail tarafından silah ve mühimmatla birlikte her ay 100.000 ABD doları para yardımı yapılmaktadır.77
İsrail’in bu yardımlarına karsılık İsrail Dısisleri Bakanı Mose Dayan, Molla Mustafa Barzani tarafından 1967 ve 1973 yıllarında olmak üzere iki kez tesekkür amaçlı ziyaret edilmistir. İlk ziyaretinde Barzani Mose Dayan’a bir Kürt hançeri hediye etmistir. İkinci ziyaretinde ise Mose Dayan’ın esi için bir altın kolye getirmistir. Ayrıca Barzani ikinci ziyaretinde 1950 ortalarında İsrail’e göç etmis bir Kürt Yahudi’si olan David Gabay’ın evinde kalmıstır.78
1970’li yıllardaki Yahudi-Kürt iliskilerini sekillendiren olay Kürtlerin ve İran’ın yardımı ile Irak’tan Yahudilerin kaçırılmasıdır. Bu kaçısa 1968 Arap-İsrail Savası’ndan sonra Irak’ta Yahudilere yönelik bir ayrımcılık politikası uygulanmıs olması sebep olmaktadır. Örneğin Yahudiler belli yerlerde yasamaya mecbur bırakılmıs, islerinden atılmıs, tutuklanarak iskence görmüslerdir. Bu durumdan kurtulmak için ülkeyi terk etmeye çalısan Yahudiler ise yakalanıp idama mahkum edilmislerdir. İran’a ve sonradan İran’dan İsrail’e ya da Avrupa’ya kaçabilen Yahudiler ise Barzani liderliğindeki Kürtlerden yardım alarak kaçabilmis olanlardır.79
1975 yılında imzalanan Cezayir Anlasması 80 İsrail-Kürt iliskilerinin geçici bir süre için sekteye uğramasına yol açmıs Satt-ül Arab’ın81 esit kullanım hakkını elde etmesi kosuluyla
Irak ile anlasan İran sınır kapılarını Irak’tan kaçan Yahudilere kapatmıs ve İsrail’in yardımları Irak’a sızamamıstır. 1975’te imzalanan bu anlasmanın etkisi 1991 Körfez savasına kadar devam edecektir.82
Baba Molla Mustafa Barzani’nin 1979’daki ölümünden sonra onun yerine geçen Mesut Barzani de İsrail ile geleneklesen iyi iliskileri devam ettirmistir. Mesut Barzani döneminde de Kürt pesmergeler MOSSAD’dan her türlü askeri desteği almıslardır.83
1990’lı yıllarda Yahudi-Kürt iliskileri özellikle 1994 Nisan’ında Kudüs’te kurulan “ İsrail-Kürdistan Dostluk Derneği ” ile oldukça olumlu bir seyir içinde devam etmistir. ABD’de yayınlanan “ The Kurdistan Review ” adlı dergiye göre derneğin amacı İsrail kamuoyunda Kürt örgütlerinin bağımsızlık mücadelesine destek sağlamaktır.84
1990’lı yıllarda kurulmaya başlanan dostluk dernekleri günümüzde de etkinliğini korumaktadır. 94’te yayınlanan “ The Kurdistan Review ” gibi bugün de Kuzey Irak’ta “ Israel-Kurd ” adı altında bir aylık dergi çıkarılmaktadır.
Dergiyi çıkartan isim Türkiye adına tanıdık bir isim: Davut Bağıştani.85
Her bir sayısı yaklasık 1.500 civarında basılan dergi Erbil başta olmak üzere bütün Kuzey Irak kentlerine dağıtılmaktadır.
Derginin amacının İsrail’deki Kürt Yahudilerini ülkelerine dönmeye tesvik etmek olduğu ifade edilmektedir.
Bu anlamda Bağıstani’ye göre, İsrail’de Arap ülkelerinden göç etmis 1,5 milyon Yahudi yasamaktadır.
Bunların yaklaşık 150.000’i Kürt Yahudi’si ve Kuzey Irak bölgesinden göç edenlerdir.86
(Dergiyi Çevrimiçi okumak için bakınız: http://israelkurdistannetwork.blogspot.com/ )
2001 yılına gelindiğinde ise Yahudi-Kürt iliskilerinin seyrinde bir farklılasma kaydedilmektedir. İsrail ile Mesut Barzani arasında Suriye’de Kürtlerin gücünü arttırmaya yönelik bir anlasma imzalandığı bilinmektedir. Her ne kadar içeriği tam olarak bilinmese de Barzani liderliğindeki Kürdistan Demokrat Partisi’nin Suriye’de gizli örgütler kurduğu, parti medya organlarınca Suriyeli Kürtlere hitap eden yayınların arttığı ve partinin istihbarat örgütü olan Parastın’a bağlı ajanların Suriye’ye yönelik çalısmalarda kullanılmak için İsrail’de ve Fransa’da eğitime gönderildiği bilinmektedir.87
2004 yılında Pulitzer ödüllü Amerikalı gazeteci Seymour Hersh, The New Yorker’da yayınlanan “B Planı” isimli yazısıyla İsrail’in, Irak’ın kuzeyindeki hedefleri için yaptığı faaliyetleri açıkça yazmıstır. Makalede yukarıda değinildiği gibi Iraklı Kürtler’in Suriye ile ilgili operasyonlarda kullanılmak üzere eğitildiği belirtilmektedir. Bu makalenin paralelinde bir baska kaynak ise İtalyan La Stampa gazetesinde Aralık 2005’te yayınlanan bir haberdir. Gazete haberini, İsrail’in “ Yediot Ahronot” isimli gazetesine dayandırmıstır.
İsrailli gazete, Motorola İsrail ve Magalcom adlı sirketlerin Kuzey Irak Bölgesel Kürt Yönetimi ile anlasmalı olarak gizlice Kürt güvenlik güçlerini eğittiklerini ve milyonlarca dolarlık malzeme sağladıklarını ayrıca Erbil yakınındaki “Hawler International” adı verilen büyük havaalanı insaatına da gizli katkı sağladıklarını öne sürmüstür.88
İsrail’in Kuzey Irak ile olan iliskilerini yalnızca siyasi ve askeri alanlarda sınırlandırmak Kuzey Irak’ın enerji alanındaki önemine haksızlık olacaktır. Bu doğrultuda İsrail’in Iraklı Kürtlerle bir diğer isbirliği alanı da Musul-Hayfa ya da Kerkük-Hayfa boru hatlarıdır. Dünya’nın sayılı zenginlerinden olduğu kabul edilen Yahudi is adamı İdan Ofer’ın sirketi Ofer’ın Kerkük Petrolleri üzerinde yatırım yapmak ve bu anlamda Musul-Hayfa ve Kerkük-Hayfa boru hatlarını tekrar isletmek istediği bilinmektedir.
Ayrıca Ofer sirketi Basra’da da petrol rafinerisi insa etmeyi planlamaktadır.89
İsrail’in son dönemde Kuzey Irak’a yönelik gelistirdiği en önemli politikalardan biri de Baas rejimi baskısı ile İsrail’e kaçmak zorunda kalan Yahudi Kürtlerinin İsrail aracılığıyla yeniden Kuzey Irak’a yerlestirilmesidir.
Hakan Yılmaz Çebi’ye göre İsrail gelecek dört yıl içinde 30.000 Kürt Yahudi’yi Kuzey Irak’a yerlestirmeyi planlamaktadır. Bu politikanın temel nedeninin İsrail’in gelecekte bölgeyi isgal etme ihtimalinin olduğu vurgulanmaktadır.90
Görüldüğü gibi MOSSAD kanalıyla İsrail, Kuzey Irak meselesinin odak noktasında yer almaktadır. Ayrıca İsrail’in bölge politikalarına iliskin somut adımlara ulasabiliyor olmamızın yanında farklı yazarlar ve teorisyenler tarafından üretilmis farklı bakıs açılarında ancak henüz ispatlanamamıs pek çok tez bulunmaktadır.
9. Sonuç ve Değerlendirme
Reel politikte devletler nüfuz alanlarını arttırmaya çalısmaktadırlar. Bu anlamda suni ittifaklar olusturmayı hedeflerler. Çalısmanın konusunu teskil eden İsrail’in Kuzey Irak politikası da kurulmaya çalısılan bu suni ittifaka güzel bir örnektir.
Ortadoğu’daki yalnızlığını paylasmak isteyen İsrail’in en önemli güvenlik stratejisi kendisini çevreleyen Araplara karsı Arap olmayan devletlerle isbirliği yaparak bölgedeki ilgiyi kendi üzerinden atmak ve paylastırmaktır. Bu anlamda özellikle Türkiye önem kazanmaktaysa da Ak Parti dönemi İsrail-Türkiye iliskilerindeki olumsuz gelismeler İsrail’i güvenlik stratejisini çesitlendirmeye yöneltmektedir. Sonuç olarak İsrail tarihsel süreçte de sıklıkla temaslarda bulunduğu Irak Kürtlerine yönelmistir.
MOSSAD’ın Kürt gerillalara askeri eğitim vermesi, para ve silah yardımında bulunması ve Yahudi lobisinin ABD’de Kürler lehine sempati yaratmaya çalısması İsrail’in klasiklesmis politikalarıdır.
İsrail ile Kuzey Irak’ın yakınlığının sebeplerini incelediğimizde her iki ülkenin de yüzyıllarca kendilerine ait bir vatanları olmadan yasamalarının onları duygusal anlamda yakınlastırmıs olabileceğini söylemek mümkündür. Ancak asıl parametre İsrail’de Kürt, Irak’taki Yahudi nüfustur. Bazı kaynaklara göre ise Irak Kürtleri Yahudilerin kutsal onuncu kabilesinin ta kendisidir.
İsrail, bahsedilen duyarlılıktan ötürü Irak’ın kuzeyinde bağımsız bir Kürt devleti kurulmasını desteklemekte ve Ortadoğu devletlerinin tepkilerine rağmen Kürtlere stratejik yardımlar yapmaya devam etmektedir
DİPNOTLAR;
1 Yrd.Doç.Dr., Kocaeli Üniversitesi, İİBF, Uluslararası İliskiler Bölümü Öğretim Üyesi
2 Kocaeli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Siyasi Tarih A.B.D Yüksek Lisans Öğrencisi, dates@windowslive.com
3 Ahmet Davutoğlu, “ Stratejik Derinlik ”, Küre Yayınları, İstanbul, 2001, s.134.
4 “Türkiye İsrail Siyasi İliskileri”,
http://www.mfa.gov.tr/turkiye-israil-siyasi-iliskileri.tr.mfa, (Erisim Tarihi: 28.12.2013).
5 “O Günleri Hiç Unutmuyorlar”,Sabah, 29.05.2011, http://www.sabah.com.tr/Gundem/2011/05/29/turkdiplomatlarin-
soykirimdan-kurtardigi-5-turk-yahudi (Erisim Tarihi: 22.12.2013).
6 “Öcalan’ın Yakalanması Bir MOSSAD Operasyonuydu” , 01.03.2010,
http://habermerkezi.wordpress.com/2010/03/01/calanin-yakalanmasi-bir-mossad-operasyonuydu/ (Erisim Tarihi: 22.12.2013).
7 Türkiye İsrail Siyasi Dliskileri, http://www.mfa.gov.tr/turkiye-israil-siyasi-iliskileri.tr.mfa, (Erisim Tarihi: 28.12.2013)
8 Tuğluk: Cin Siseden Çıktı, Radikal, 12.05.2012, http://www.radikal.com.tr/politika/tugluk_cin_siseden_cikti1087802# (Erisim Tarihi: 26.12.2013).
“Dünyadaki devletsiz en büyük halk Kürt halkıdır” iddiası Van bağımsız milletvekili Aysel Tuğluk’a aittir.
Demokratik Toplum Kongresi tarafından düzenlenen “ Kürt Sorunun Çözümü için Demokratik Özerklik
Çalıstayı”nda konusan Tuğluk, “Ulus-devletlerin insa edildiği bir süreçte, günümüzde yaklasık 40 milyonluk bir
nüfusa sahip olan Kürtler, en büyük devletsiz halk konumunda bırakıldı, kocaman bir halkın kimliği inkar
edildi” diyerek bu iddiayı ortaya atmıstır.
9 Fahri Türk, Yahudi Devleti’nin Demografik Temelleri: Birinci Dünya Savası’na kadar Osmanlı Devleti’nin
Filistin Siyaseti, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 9, Sayı 2, Aralık 2007, s.72.
10Türk, a.g.e., s.75.
11 Türk, a.g.e, 73.
12 Türk, a.g.e, 78.
13 Türk, a.g.e. s.75-76.
14 Cansel Karasu, Yahudi Irkı-Siyonizm-İsrail Devleti, 21.06.2013,
http://akademikperspektif.com/2013/06/21/yahudi-irki-siyonizm-israil-devleti/ (Erisim Tarihi: 18.11.2013).
15 Türk, a.g.e.,s.84.
16 Metin Delevi,Sento Almaleh, Tarihte Haftanın Olayı: Balfour Deklarasyonu, 31.09.2013,
http://www.salom.com.tr/newsdetails.asp?id=88792 (Erisim Tarihi: 18.11.2013).
17 Haganah, İbranicede savunma anlamını tasımaktadır. 1920’de Filistin’de bir Yahudi Devleti kurmak amacıyla ortaya çıkmıs militarist bir yapıdır. Bu militarist yapının iki önemli görevi bulunmaktadır. Bunlardan birincisi her türlü terör eylemleri kullanılarak Filistinli Arapları evlerini, yurtlarını terk etmeye mecbur bırakmak, terk edilen bu yerlesim yerlerine Yahudi yerlesimciler getirmekti. İkincisi ise her ne suretle olursa olsun hiçbir Yahudi bulunduğu yerden göç etmemesini, göç etmeye çalısanlar olursa Haganah militanları tarafından zorla
engellenmesinin sağlanmasıydı. Ben Gurion da bu militarist yapının kurucu liderlerindendir. (Kaynak: Serkan Yorgancılar, Barbarların İlk Terör Örgütü, 03.06.2010,
http://www.haberkultur.net/HD1804_barbarlarin-ilk-teror-orgutu.html Erisim Tarihi: 28.12.2013 ).
18Muhammed Emin Sahiner, Dsrail’in Kuzey Irak Politikası, Bu Politikanın Türk İç ve Dıs Politikalarına Yansımaları (Yüksek Lisans Tezi), Atılım Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Uluslararası İliskiler Ana Bilim Dalı, Ankara, 2005, s.17.
19 Üç Büyükler İsrail için Bir Arada, http://www.masonluk.net/kabala_masonluk_05_2.html (Erisim Tarihi:
18.11.2013).
20 Fahir Armaoğlu,, Filistin Meselesi ve Arap-İsrail Savaslar,Türkiye İş Bankası Yayınları, Ankara,1994,s.89.
21 Ertan Efegil, İsrail’in Dıs Politikası’nın Belirleyicileri, Orsam Ortadoğu Analiz Dergisi, Ocak 2013, Sayı.49, s.54-55,
http://www.orsam.org.tr/tr/trUploads/Yazilar/Dosyalar/2013121_ertanefegil.pdf (Erisim Tarihi: 01.12.2013).
22 Efegil, a.g.m., s.55.
23 Türkiye-İsrail İliskileri, Stratejik Düsünce Enstitüsü Analiz Dergisi, Ekim 2011, s.7.
24 Özcan Gencer, Türkiye-İsrail İliskilerinin Dönüşümü: Güvenliğin Ötesi, TESEV Yayınları, İstanbul, Kasım 2005, s.17.
25 Türkiye-İsrail İliskileri, Stratejik Düsünce Enstitüsü Analiz Dergisi, Ekim 2011, s.8.
26 Çevresel Pakt, İsrail ve Türkiye arasında gerçeklesen askeri mutabakattır. İsrail Basbakanı David Ben Gurion ve Türkiye Basbakanı Adnan Menderes arasında, sadece 10 kisilik üst düzey askeri ve sivil yöneticinin haberdar olduğu bir ortamda imzalandı. İki ülkenin yanı sıra İran’ı da içine alacak bir “istihbarat ağı” kurulmasını öngören bu anlasma, Türkiye-İsrail iliskilerinin sağlamlık derecesini önemli ölçüde etkiledi. Bu anlasmanın askeri ve siyasi olmak üzere iki ana ayağı vardır. “Çevre İttifakı” adı verilen bu isbirliğinin ilk kanıtları da, 1979 yılında İran’da devrim yanlılarının ABD Büyükelçiliği’ne gerçeklestirdiği baskın sırasında ortaya çıktı. Evraklarda Türk istihbaratının, İran istihbaratı
SAVAK ve İsrail istihbaratı MOSSAD arasında “Trident” adı verilen bir isbirliği anlasması imzalandığı belirtiliyordu. (Kaynak: Murat Yiğit, Türkiye-İsrail İliskilerinin Tarihsel Seyri ve Çarpısma,
http://www.ekopolitik.org/public/news.aspx?id=5117&pid=4553, Erisim Tarihi: 18.11.2013).
27 Türkiye İsrail Siyasi İliskileri, ,http://www.mfa.gov.tr/turkiye-israil-siyasi-iliskileri.tr.mfa (Erisim Tarihi: 18.11.2013).
28 Türkiye-İsrail İliskileri, Stratejik Düşünce Enstitüsü Analiz Dergisi, Ekim 2011, s.9.
29 Türkiye İsrail Siyasi İliskileri, ,http://www.mfa.gov.tr/turkiye-israil-siyasi-iliskileri.tr.mfa (Erisim Tarihi: 18.11.2013).
30 ASALA, 1975 yılında kurulmus Ermeni terör örgütüdür.
31 Murat Yiğit, Türkiye-İsrail İliskilerinin Tarihsel Seyri ve Çarpısma,
http://www.ekopolitik.org/public/news.aspx?id=5117&pid=4553, (Erisim Tarihi: 18.11.2013).
32 Öcalan’ı Kim Yakaladı: MOSSAD mı?, 01.03.2010,
http://www.ntvmsnbc.com/id/25063929/#storyContinued (Erisim Tarihi: 18.11.2013).
33 Serdar Erdurmaz, Türkiye-İsrail İliskilerine Bir Bakıs,19.10.2009, http://www.turksam.org/tr/a1833.html (Erisim Tarihi: 18.11.2013).
34 Celalettin Yavuz, İsrail ile İliskilerde “sıfır sorun” geçersiz mi?, 12.10.2009,
http://www.turksam.org/tr/a1823.html (Erisim Tarihi: 18.11.2013).
35 Irak İsgalinin İnsani Faturası, USA Sabah, 15.03.2013,
http://www.usasabah.com/Guncel/2013/03/16/iste-irak-isgalinin-faturasi (Erisim Tarihi: 01.12.2013).
36 Asiret, din, kültür, kan veya evlilik bağları ile birbirine bağlanmıs birden fazla aileye verilen addır. Asiret sistemi Irak’ın özellikle kırsal kesiminde toplumsal ve siyasi yapının en önemli unsurudur. Bugün Irak’ta kaç asiret olduğu kesin olarak bilinmemekle birlikte, yaklasık 2000 aileden olusan 150 asiretin olduğu tahmin
edilmektedir. Irak halkının %75’i kendini bir asirete ait hissetmektedir.
Genellikle Arap yarımadasından su arayısı içinde Irak’a geldiği tahmin edilen bazı asiretlerin Suriye,Ürdün, Suudi Arabistan, Yemen, Kuveyt ve Türkiye gibi Ortadoğu ülkelerinde kolları bulunmaktadır. Asiretlerdeki en küçük birim ailelerdir. Aileler klanları, klanlar asiretleri, asiretler ise asiretler konfederasyon larını olusturmaktadırlar. Buna göre Irak’taki en büyük asiret konfederasyonu büyük bir kolu Bağdat’ta olan Duleymi asiretidir. Diğer önemli asiret konfederasyonları ise, Hazreci, Duri, Unizah ve Saddam Hüseyin’in de en büyük destekçisi olarak bilinen Ebu-Nasır konfederasyonlarıdır. Asiretler genellikle dinsel ve etnik ayrıma tabi olmasına rağmen Hazreci ve Cubbiler Asiretleri hem Sii hem de Sünni klanları bünyesinde barındırmaktadır. (Kaynak: Hüssein D. Hassan, Iraq: Tribal Structure,Social and Political Activities, CRS Report, 07.04.2008, http://www.fas.org/sgp/crs/mideast/RS22626.pdf (Erisim Tarihi: 26.12.2013).
37 Serhat Erkmen, Irak’ta Mevcut Siyasi Durum ve Önemli Siyasi Gelismeler, Orsam Rapor, 31.03.2011, Rapor
no:35, s.6. http://www.orsam.org.tr/tr/trUploads/Yazilar/Dosyalar/2011317_orsam.rapor.no.35.pdf.dosyasi.pdf -(Erisim Tarihi: 26.11.2013).
38 Iraq: The Role of Tribes, Council on Foreign Relations, 14.11.2003,
http://www.cfr.org/iraq/iraq-roletribes/p7681#p16 (Erisim Tarihi: 26.12.2013).
39 Erkmen, Irak’ta Mevcut Siyasi Durum ve Önemli Siyasi Gelismeler, s.6.
40 Tuğçe Öztürk, Dsgalin 10.Yılında Irak: ABD’nin Çekilmesi Sonrası Irak’ın Dâhili ve Harici Siyaseti, TASAM Stratejik Rapor, 2013, Rapor No: 49, s.8,
https://www.academia.edu/3382373/ABDnin_Cekilmesi_Sonrasi_Irakin_Dahili_ve_Harici_Siyaseti (Erisim Tarihi: 01.12.2013).
41 Mezhep Çatısmasına Yönelik Kaygıyı Dletti, Milliyet, 12.11.2013,
http://dunya.milliyet.com.tr/mezhepcatismasina-yonelik-kaygiyi/dunya/detay/1790646/default.htm (Erisim Tarihi: 01.12.2013)
42 Öztürk, a.g.e., s.9.
43 Öztürk, a.g.e., s.10.
44 Öztürk, a.g.e., s.11.
45 Erkmen, Irak’ta Mevcut Siyasi Durum ve Önemli Siyasi Gelişmeler, s.8.
46 Kürdistan Demokratik Partisi, Molla Mustafa Barzani tarafından 1946’da kurulmus, Irak Kürtlerinin en etkili siyasi partisi olarak kabul edilen siyasi olusumdur. Irak parlamentosunda da Kuzey Irak Bölgesel yönetimini temsil eden partinin merkezi Erbil’dir. Kürdistan Demokratik Partisi’nin seçmen kitlesi ise Kürt asiretlerdir. Partinin lideri Mesut Barzani ve baskan yardımcısı Neçirvan Barzani’dir. (Kaynak: Irak Siyasetini Anlama Kılavuzu,SETA rapor, 2013, s.36,
http://file.setav.org/Files/Pdf/20130920191335_iraksiyasetinianlamaklavuzu.pdf (Erisim Tarihi: 26.12.2013).
Kürdistan Demokratik Partisi, 2009 ve 2013 Kuzey Irak Bölgesel Yönetimi yere seçimlerinde en yüksek oyu alarak birinci sıraya yerlesmistir. Eylül 2013 seçimleriyle itibariyle 111 sandalyeli Bölgesel Yönetim parlamentosunun 51 sandalyesinde Kürdistan Demokratik Partili liderler oturmaktadır. (Kaynak: Serhat Erkmen, Kürdistan Bölgesel Yönetimi Parlamento Seçimi Sonuçları ve KYB’nin Gelecekle İmtihanı,Orsam Dıs Politika Analizleri, 30.09.2013, http://www.orsam.org.tr/tr/yazigoster.aspx?ID=4735 (Erisim Tarihi: 01.12.2013).
47 Kürdistan Yurtseverler Birliği, KDP’den ayrılan Celal Talabani tarafından 1975’de kurulan sol tabanlı siyasi partidir. Parti merkezi Süleymaniye’dir. Kürdistan Yurtseverler Birliği de Kürdistan Demokratik Partisi gibi uzun yıllardır Kürt siyasetini yönlendirmektedir. Partinin seçmen kitlesini sehirli elitler olusturmaktadır ve parti kendi çizgisini sosyalizm olarak belirlemistir. Bu yönüyle Kürdistan Demokrat Partisi’nden ayrılan Kürdistan Yurtseverler Birliği’nin lideri Celal Talabani’dir. Talabani aynı zamanda Irak Cumhurbaskanıdır.
(Kaynak: Irak Siyasetini Anlama Kılavuzu,SETA rapor, 2013, s.40,
http://file.setav.org/Files/Pdf/20130920191335_iraksiyasetinianlamaklavuzu.pdf (Erisim Tarihi: 26.12.2013).
2012 yılında felç geçiren ve bazı kesimlerce öldüğü bile düsünülen Celal Talabani’nin sağlık durumundaki belirsizlik partisine 2013 Bölgesel Yönetim seçimlerinde oy kaybettirmektedir. Eylül 2013 Seçimlerinde Kürdistan Yurtseverler Birliği Gorran Partisi’nin ardından ikinci sırada yer almaktadır. (Kaynak: Serhat Erkmen, Kürdistan Bölgesel Yönetimi Parlamento Seçimi Sonuçları ve KYB’nin Gelecekle Dmtihanı,Orsam
Dıs Politika Analizleri, 30.09.2013, http://www.orsam.org.tr/tr/yazigoster.aspx?ID=4735 (Erisim Tarihi: 01.12.2013).
48 Erkmen, Irak’ta Mevcut Siyasi Durum ve Önemli Siyasi Gelismeler, .s.11.
49 Gorran Partisi, 2007 yılında Nosirvan Mustafa tarafından Süleymaniye’de kurulmus ve 2009 Bölgesel Yönetim seçimlerinde Süleymaniye oylarının %25’ini alarak Kürdistan Yurtseverler Birliği’nin bölgedeki etkisini kırmıstır. 2010 Irak parlamento seçimlerine ise herhangi bir ittifak olmadan giren Gorran mecliste 8
sandalye elde etmistir. (Kaynak: Irak Siyasetini Anlama Kılavuzu, SETA rapor, 2013, s.43–44,
http://file.setav.org/Files/Pdf/20130920191335_iraksiyasetinianlamaklavuzu.pdf (Erisim Tarihi: 26.12.2013).
2013 Bölgesel Yönetim seçimlerinde ise Kürdistan Demokratik Partisi’nin ardından ikinci sırayı almıstır. 50 Serhat Erkmen, Kürdistan Bölgesel Yönetimi Parlamento Seçimi Sonuçları ve KYB’nin Gelecekle İmtihanı, Orsam Dıs Politika Analizleri, 30.09.2013,
http://www.orsam.org.tr/tr/yazigoster.aspx?ID=4735 (Erisim Tarihi: 01.12.2013).
51 Kuzey Irak olarak adlandırılan bölge, kuzeyinde Türkiye, doğu ve kuzey doğusunda Dran, batısında Suriye ile sınırı olan Irak’ın yaklasık %18’ine karsılık gelen, seksen bin kilometrekarelik bir alanı kapsamaktadır. Kuzey
Irak, Soran ve Bahdinan bölgesi olarak ikiye ayrılır. İki bölgeyi ayıran Zap Suyu’nun doğusu Soran batısı ise Bahdinan bölgeleridir. Kuzey Irak 1974’te özerk konuma gelmistir. (Kaynak: Mustafa Balbay, Irak Bataklığında Türkmen-Amerikan İliskileri, Cumhuriyet Kitapları Yayınları, İstanbul, Haziran 2004, s.102,s.113).
52 Mustafa Sıtkı Bilgi, Türk-Irak İliskilerinin Tarihsel Boyutu, Irak Krizi (2002-2003)” der. Ümit Özdağ, Sedat Laçiner, Serhat Erkmen, Asam Yayınları, Temmuz 2003, Ankara, s.228.
53 Çekiç Güç, 1991 kısında sınırımıza yığılan yüz binlerce Iraklıyı terk ettikleri evlerine yerlestirmek ve Irak'ın kuzeyindeki Kürt ve Türkmenleri Saddam Hüseyin'in zulmünden korumak amacıyla Türkiye'ye gelen Amerikan, İngiliz ve Fransız birliklerin adıdır. (Kaynak: Mustafa Ünal, Çekiç Güç’e ‘Go Home’ Demek Güç, Aksiyon, 31.02.1994,
http://www.aksiyon.com.tr/aksiyon/haber-404-33-cekic-guce-go-home-demek-guc.html, Erisim Tarihi: 15.11.2013).
54 Tayyar Arı, Basra Körfezi ve Ortadoğu’da Güç Dengeleri (1978-1996), Alfa Yayınları, İstanbul, 1998, s.232.
55 İdris Bal, Ortadoğu’da İstikrarsızlığa Yol Açan Faktörler ve PKK’nın Katkısı, 21.Yüzyılda Türk Dış Politikası, ed. İdris Bal, Nobel Yayınları, Ankara, 2004, s.658.
56 PKK, (Açılımı Kürdistan İsçi Partisi) AB, BM gibi uluslararası organizasyonlar ve ABD, İran, Irak, Suriye, Türkiye gibi devletlerce terör örgütleri listesine alınmıs örgüttür.
57 Cenap Çakmak, Fadime G. Çolak, ABD’nin Irak’tan Çekilmesi ve Türkiye’ye Etkileri, Bigesam Rapor: 29, Bilgesam Yayınları, Subat 2011, s.11.
58 Cevat Eroğlu, İsrail’in Beka Stratejisi ve Kürtler, Sayfa Yayınları, İstanbul 2004, s.58.
59 Eroğlu, a.g.e, s.56.
60 Eroğlu, a.g.e, s.57.
61 Eroğlu, a.g.e., s.59.
62 Eroğlu, a.g.e., s.61-63.
63 Erdal Sarızeybek, Kurt Kapanı, Pozitif Yayınları, İstanbul, Ekim 2010, s.86.
64 Eroğlu, a.g.e. s.65.
65 Eroğlu, a.g.e., s.70-76.
66 Eroğlu, a.g.e., s.66.
67 Sarızeybek, a.g.e. s.88.
68 Sarızeybek, a.g.e., s.89.
69 Esref Günaydın, Orta İsrail veya Kürdistan, Yahudi Kürtler, Babil’in Kayıp Çocukları, Karakutu Yayınları, İstanbul, 2010, s.113.
70 Abdülhamit Bilici, Kürt Yahudiler, Aksiyon Dergisi, 01.07.2000,
http://www.aksiyon.com.tr/aksiyon/haber6298-26-kurt-yahudiler.html (Erisim Tarihi: 10.12.2013).
71 Günaydın, a.g.e.,s.103.
72 Günaydın, a.g.e., s.105.
73 Barzani Ailesinin Yahudi Olduğu Ortaya Çıktı, Hürriyet, 18.02.2003,
http://hurarsiv.hurriyet.com.tr/goster/printnews.aspx?DocID=128488 (Erisim Tarihi: 06.12.2013).
74 Muhsin Kızılkaya,Yahudiler, Barzani ve Cehalet, Radikal, 23.02.2003,
http://www.radikal.com.tr/ek_haber.php?ek=r2&haberno=2008 (Erisim Tarihi: 06.12.2013).
75 Günaydın, a.g.e., s.117.
76 Eroğlu, a.g.e., s.80.
77 Hakkı Öznur, Cashların Savası: Kuzey Irak Kürt Hareketi ve Musul-Kerkük Meselesi, Altınküre Yayınları, Ankara, Mayıs 2004, s. 276.
78 Öznur, a.g.e., s.277.
79 Salom Nakdimon, Irak ve Ortadoğu’da MOSSAD, Elips Kitabevi, Temmuz 2004, s.217-221.
80 Cezayir Anlasması, İran ile Irak arasında 6 Mart 1975'te yapılan anlasmadır. İran’ın, 1937 İran-Irak sınır anlasmasında tümüyle Irak’a bırakılan
Satt-ül Arap üzerinde hak iddia etmeye baslaması iki ülke arasında silahlı çalıtsmalara yol açmıstır. Bu çatısmalardan sonra diplomatik iliskileri kesilen iki devlet dıs politikada da birbirlerine karsı bir politika izlemektedirler. Örneğin İran Iraklı Kürtlere gizlice yardım etmektedir. Bunun üzerine olusan yeni bir savas tehlikesi sonucu OPEC toplantısı sırasında, Cezayir devlet baskanı Huari Bumedyen’in araya girmesi ile iki ülke arasında söz konusu anlasma imzalanmıstır. Cezayir Anlasmasında, iki ülke arasında barıs döneminin basladığı ilan edilmistir. Anlasma, 1913 İstanbul Protokolü'nde olduğu gibi,
Sattü'l-Arap'da Thalweg çizgisini İran ile Irak arasında sınır olarak kabul etmektedir; Irak ile İran arasındaki sınır, Sattü'l-Arap suyolunun en derin noktasından geçecektir. Böylece suyolu paylasılmıs ve bunun karsılığında
İran Kürtlere yardım etmeyi kesme yükümlülüğü altına girmistir. (Kaynak: Cezayir Anlasması,
http://tr.cyclopaedia.net/wiki/Cezayir_Anla%C5%9Fmas%C4%B1 (Erisim Tarihi: 02.01.2014).
81 Satt-ül Arap, Türkiye'den doğan Fırat nehrinin Suriye'den geçtikten sonra Irak'ta Türkiye’den doğan baska bir
nehir olan Dicle ile birlestiği yer Satt-ül Arapdır adını almakta ve Basra Körfezi’e bosaldığı yere kadar yaklasık
130 millik bir yolu olusturmaktadır. Sattülarap'ın 55 mili, İran-Irak sınırını olusturmaktadır. (Kaynak: Zafer Yıldırım, İran'ın Irak Politikasında Sattülarap Suyolu Sorunu , 01.01.2007, http://www.tasam.org/trTR/
Icerik/4005/iranin_irak_politikasinda_sattularap_suyolu_sorunu (Erisim Tarihi: 02.01.2014).
82 Selin M. Bölme, Dsrail’in Kuzey Irak Politikası ve Türkiye, 01.03.2008, http://setav.org/en/israilin-kuzeyirak-
politikasi-ve-turkiye/yorum/375 (Erisim Tarihi: 28.12.2013).
83 Öznur,a.g.e.,s.282-283.
84 Öznur, a.g.e., s.284.
85 Davut Bağıstani, Aslen Mardin'in Savur ilçesine bağlı Bağıstan köyü nüfusuna kayıtlı olan ve ismini değistiren Davut Bağıstani, 90'lı yılların ikinci yarısında da Kuzey Irak'a gelen politikacı ve gazetecilere kendisini Avrupa Birliği Kuzey Irak temsilcisi olarak tanıtmıs ve zaman zaman önemli gazetelere açıklamada
bulunarak, PKK ile Türkiye arasında arabuluculuk görevi yaptığını iddia etmisti. Bağıstani, adı yolsuzluğa karıstığı için bir süre tutuklanmıs, daha sonra serbest bırakılmıstı.
(Kaynak: İsrail’in Seytani Planı, http://ilkav.org/news.aspx?id=613&findtype=1&page=15, (Erisim Tarihi: 10.12.2013).
86 Mesut Çevikalp, Erbil’deki İsrail-Kürt Dergisinin Amacı Ne?, Aksiyon Dergisi, sayı 788, 11.01.2010,
http://www.aksiyon.com.tr/aksiyon/haber-25868-225-erbildeki-israil-kurt-dergisinin-amaci-ne.html , (Erisim Tarihi: 05.12.2013).
87 Öznur, a.g.e., s.410.
88 Can Deveci, Dsrail -Kuzey Irak İliskileri, Bilgesam, 05.01.2011,
http://www.bilgesam.org/tr/index.php?option=com_content&view=article&id=1445:srail-kuzey-iraklikileri&catid=168:ortadogu-analizler (Erisim Tarihi: 03.01.2013).
89 “Ofer Simdi de Kuzey Irak’a Yatırım Yapıyor”, Usak Stratejik Gündem, 24.06.2010,
http://www.usakgundem.com/haber/55417/ofer-simdi-de-kuzey-irak-39-a-yatırım-yapıyor.html (Erisim Tarihi: 03.12.2013).
90 Hakan Yılmaz Çebi, “ İsrail’in Şifresi ”, Pegasus Yayınları, İstanbul, 2009, s.294.
KAYNAKÇA
Arı, Tayyar, Basra Körfezi ve Ortadoğu’da Güç Dengeleri (1978–1996), Alfa Yayınları, İstanbul, 1998.
Armaoğlu, Fahir, Filistin Meselesi ve Arap-İsrail Savasları, Türkiye İş Bankası Yayınları, Ankara,1994.
Bal, İdris Ortadoğu’da İstikrarsızlığa Yol Açan Faktörler ve PKK’nın Katkısı,
21.Yüzyılda Türk Dıs Politikası, ed. İdris Bal, Nobel Yayınları, Ankara, 2004.
Balbay, Mustafa, Irak Bataklığında Türkmen-Amerikan İliskileri, Cumhuriyet
Kitapları Yayınları, İstanbul, Haziran 2004.
Barzani Ailesinin Yahudi Olduğu Ortaya Çıktı, Hürriyet, 18.02.2003,
http://hurarsiv.hurriyet.com.tr/goster/printnews.aspx?DocID=128488
Bilgi, M. Sıtkı, Türk-Irak İliskilerinin Tarihsel Boyutu,,Irak Krizi (2002-2003), der.
Ümit Özdağ, Sedat Laçiner, Serhat Erkmen, Asam Yayınları, Ankara, Temmuz 2003.
Bilici, Abdülhamit, Kürt Yahudiler, Aksiyon Dergisi, 01.07.2000,
http://www.aksiyon.com.tr/aksiyon/haber-6298-26-kurt-yahudiler.html.
Bölme, M.Selin,İsrail’in Kuzey Irak Politikası ve Türkiye, 01.03.2008,
http://setav.org/en/israilin-kuzey-irak-politikasi-ve-turkiye/yorum/375
Cezayir Anlasması, http://tr.cyclopaedia.net/wiki/Cezayir_Anla%C5%9Fmas%C4%B1
Çakmak, Cenap, Çolak, G. Fadime, ABD’nin Irak’tan Çekilmesi ve Türkiye’ye Etkileri, Bigesam Rapor: 29, Bilgesam Yayınları, Subat 2011.
Çebi, H.Yılmaz, Dsrail’in Sifresi, Pegasus Yayınları, Dstanbul, 2009.
Çevikalp, Mesut, Erbil’deki İsrail-Kürt Dergisinin Amacı Ne?, Aksiyon Dergisi, sayı 788, 11.01.2010,
http://www.aksiyon.com.tr/aksiyon/haber-25868-225-erbildeki-israil-kurt-dergisinin-amaci-ne.html
Davutoğlu, Ahmet, Stratejik Derinlik, Küre Yayınları, İstanbul, 2001.
Delevi, Metin, Almaleh, Sento, Tarihte Haftanın Olayı: Balfour Deklarasyonu, 31.09.2013,
http://www.salom.com.tr/newsdetails.asp?id=88792
Deveci, Can, İsrail -Kuzey Irak İliskileri, Bilgesam, 05.01.2011,
http://www.bilgesam.org/tr/index.php?option=com_content&view=article&id=1445:srail-kuzey-irak-likileri&catid=168:ortadogu-analizler
Efegil, Ertan, İsrail’in Dıs Politikası’nın Belirleyicileri, Orsam Ortadoğu Analiz Dergisi, Ocak 2013, Sayı.49,
http://www.orsam.org.tr/tr/trUploads/Yazilar/Dosyalar/2013121_ertanefegil.pdf
Erdurmaz, Serdar, Türkiye-İsrail İliskilerine Bir Bakıs,19.10.2009,
http://www.turksam.org/tr/a1833.html
Erkmen, Serhat, Irak’ta Mevcut Siyasi Durum ve Önemli Siyasi Gelismeler, Orsam Rapor, 31.03.2011, Rapor no:35,
http://www.orsam.org.tr/tr/trUploads/Yazilar/Dosyalar/2011317_orsam.rapor.no.35.pdf.dosyasi.pdf
Erkmen, Serhat Kürdistan Bölgesel Yönetimi Parlamento Seçimi Sonuçları ve KYB’nin Gelecekle İmtihanı, Orsam Dıs Politika Analizleri, 30.09.2013,
http://www.orsam.org.tr/tr/yazigoster.aspx?ID=4735
Eroğlu, Cevat, İsrail’in Beka Stratejisi ve Kürtler, Sayfa Yayınları, İstanbul 2004.
Gencer, Özcan, Türkiye-İsrail İliskilerinin Dönüsümü: Güvenliğin Ötesi, TESEV Yayınları, İstanbul, Kasım 2005.
Günaydın, Esref, Orta İsrail veya Kürdistan, Yahudi Kürtler, Babil’in Kayıp Çocukları, Karakutu Yayınları, İstanbul, 2010.
http://www.turksam.org/tr/a1823.html
Hüssein D. Hassan, Iraq: Tribal Structure,Social and Political Activities, CRS Report, 07.04.2008,
http://www.fas.org/sgp/crs/mideast/RS22626.pdf
Irak İsgalinin İnsani Faturası, USA Sabah, 15.03.2013,
http://www.usasabah.com/Guncel/2013/03/16/iste-irak-isgalinin-faturasi
Irak Siyasetini Anlama Kılavuzu,SETA rapor, 2013,
http://file.setav.org/Files/Pdf/20130920191335_iraksiyasetinianlamaklavuzu.pdf
Iraq: The Role of Tribes, Council on Foreign Relations, 14.11.2003,
http://www.cfr.org/iraq/iraq-role-tribes/p7681#p16
İsrail’in Seytani Planı, http://ilkav.org/news.aspx?id=613&findtype=1&page=15
Karasu, Cansel, Yahudi Irkı-Siyonizm-Dsrail Devleti, 21.06.2013,
http://akademikperspektif.com/2013/06/21/yahudi-irki-siyonizm-israil-devleti/
Kızılkaya, Muhsin, Yahudiler, Barzani ve Cehalet, Radikal, 23.02.2003,
http://www.radikal.com.tr/ek_haber.php?ek=r2&haberno=2008
Mezhep Çatısmasına Yönelik Kaygıyı İletti, Milliyet, 12.11.2013,
http://dunya.milliyet.com.tr/mezhep-catismasina-yonelik-kaygiyi/dunya/detay/1790646/default.htm
Nakdimon, Salom, Irak ve Ortadoğu’da MOSSAD, Elips Kitabevi, Temmuz 2004.
O Günleri Hiç Unutmuyorlar,Sabah, 29.05.2011,
http://www.sabah.com.tr/Gundem/2011/05/29/turk-diplomatlarin-soykirimdan-kurtardigi-5-turk-yahudi
Ofer Simdi de Kuzey Irak’a Yatırım Yapıyor, Usak Stratejik Gündem, 24.06.2010,
http://www.usakgundem.com/haber/55417/ofer-simdi-de-kuzey-irak-39-a-yatırım-yapıyor.html
Öcalan’ı Kim Yakaladı: MOSSAD mı?, 01.03.2010, http://www.ntvmsnbc.com/id/25063929/#storyContinued
Öcalan’ın Yakalanması Bir MOSSAD Operasyonuydu? , 01.03.2010,
http://habermerkezi.wordpress.com/2010/03/01/calanin-yakalanmasi-bir-mossad-operasyonuydu/
Öznur, Hakkı, Cashların Savası: Kuzey Irak Kürt Hareketi ve Musul-Kerkük Meselesi, Altınküre Yayınları, Ankara, Mayıs 2004.
Öztürk, Tuğçe, İsgalin 10.Yılında Irak: ABD’nin Çekilmesi Sonrası Irak’ın Dâhili ve Harici Siyaseti, TASAM Stratejik Rapor, 2013, Rapor No: 49,
https://www.academia.edu/3382373/ABDnin_Cekilmesi_Sonrasi_Irakin_Dahili_ve_Harici_Siyaseti
Sarızeybek, Erdal, Kurt Kapanı, Pozitif Yayınları, İstanbul, Ekim 2010.
Şahiner, M. Emin, İsrail’in Kuzey Irak Politikası, Bu Politikanın Türk Dç ve Dıs Politikalarına Yansımaları (Yüksek Lisans Tezi), Atılım Üniversitesi, Sosyal Bilimler
Enstitüsü, Uluslararası İliskiler Ana Bilim Dalı, Ankara, 2005.
Tuğluk: Cin Siseden Çıktı, Radikal, 12.05.2012,
http://www.radikal.com.tr/politika/tugluk_cin_siseden_cikti-1087802#
Türk, Fahri, Yahudi Devleti’nin Demografik Temelleri: Birinci Dünya Savası’na kadar Osmanlı Devleti’nin Filistin Siyaseti, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 9, Sayı 2, Aralık 2007.
Türkiye İsrail Siyasi İliskileri, http://www.mfa.gov.tr/turkiye-israil-siyasi-iliskileri.tr.mfa,
Türkiye-İsrail İliskileri, Stratejik Düsünce Enstitüsü Analiz Dergisi, Ekim 2011.
Türkmen Kartını Devreye Sokmalıyız, İlke Haber, 06.08.2012,
http://www.ilkehaber.com/haber/rektor-sedat-laciner-turkmen-kartini-devreye-sokmaliyiz-23106.htm
Üç Büyükler İsrail için Bir Arada,
http://www.masonluk.net/kabala_masonluk_05_2.html (Erisim Tarihi: 18.11.2013).
Ünal, Mustafa, Çekiç Güç’e ‘Go Home’ Demek Güç,Aksiyon, 31.02.1994,
http://www.aksiyon.com.tr/aksiyon/haber-404-33-cekic-guce-go-home-demek-guc.html
Yavuz, Celalettin, İsrail ile İliskilerde “sıfır sorun” geçersiz mi?, 12.10.2009,
Yıldırım, Zafer, İran'ın Irak Politikasında Sattülarap Suyolu Sorunu, 01.01.2007,
http://www.tasam.org/tr-TR/Icerik/4005/iranin_irak_politikasinda_sattularap_suyolu_sorunu
Yiğit, Murat, Türkiye-İsrail İliskilerinin Tarihsel Seyri ve Çarpısma,
http://www.ekopolitik.org/public/news.aspx?id=5117&pid=4553
Yorgancılar, Serkan, Barbarların İlk Terör Örgütü, 03.06.2010,
http://www.haberkultur.net/HD1804_barbarlarin-ilk-teror-orgutu.html
***
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder